میانگین هر سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال ۱۴۰۰ کمتر از قیمت یک تویوتا لندکروزر ۱۰ ساله بود

جدیدترین گزارش انجمن VC نشان می‌دهد مبلغ کل قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر در سال 1400 از سوی 36 عضو، 2214 میلیارد تومان اعلام بوده است. همچنین بر‌اساس این گزارش، میانگین هر قرارداد سرمایه‌گذاری 7 میلیارد تومان بوده است. برای درک بهتر این رقم، باید بدانید که یک خودرو تویوتا لندکروزر 10 ساله، بیش از 7 میلیارد تومان در بازار ایران معامله می‌شود.

انجمن صنفی کارفرمایی صندوق‌ها و نهادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر کشور در دی‌ماه 1391 شروع به کار کرد. «شبکه‌سازی»، «حمایت و مشاوره» و «آموزش و توانمندسازی» از جمله خدماتی است که انجمن VC ارائه می‌کند. خدمات مالی آن نیز شامل سرمایه‌گذاری خطرپذیر، تسهیلات و ضمانت‌نامه است.

بنابر جدیدترین گزارش این انجمن، تعداد اعضای آن به 104 عضو رسیده است که بیشترین اعضای آن را صندوق پژوهش و فناوری و شرکت‌های خصوصی تشکیل می‌دهند.

البته بخش‌های بسیاری از این گزارش شامل تمامی اعضا نمی‌شود. به‌طور مثال برای توزیع جغرافیایی اعضای انجمن از داده‌های 64 عضو استفاده شده است که نشان می‌دهد بیش از 65 درصد آن‌ها در استان تهران فعالیت دارند.

همچنین براساس داده‌های نیمی از اعضا، سرمایه ثبتی 57 درصد اعضای انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر کمتر از 10 میلیارد تومان گزارش شده است.

42 درصد سرمایه‌گذاری‌ها کمتر از یک میلیارد تومان بوده است

اعضای انجمن VC به چهار شیوه سرمایه‌گذاری خطرپذیر مستقیم در استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور، سرمایه‌گذاری خطرپذیر در پروژه‌ها مثل کرادفاندینگ، سرمایه‌گذاری خطرپذیر غیر‌مستقیم مثل مشارکت در تأسیس صندوق جسورانه بورسی و سایر سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر مثل سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال، طی سال گذشته فعالیت کرده‌اند.

گزارش سرمایه‌گذاری خطرپذیر انجمن نشان می‌دهد که آن‌ها در سال 1400 بیش از 2200 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده‌اند. البته این رقم شامل سرمایه‌گذاری مستقیم، سرمایه‌گذاری در پروژه و سایر سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود.

رقم مذکور براساس داده‌های 36 عضو انجمن شامل 20 صندوق پژوهش و فناوری، 12 شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر خصوصی، دو شتابدهنده و سرمایه‌گذار فرشته، یک شرکت توسعه خدمات فناوری و یک صندوق جسورانه بورسی اعلام شده است.

تعداد کل قراردادهای سرمایه‌گذاری نیز 310 مورد گزارش شده، یعنی هر قرارداد سرمایه‌گذاری به‌طور میانگین چیزی در حدود 7 میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که یک تویوتا لندکروز مدل 2012 بیش از این قیمت در ایران معامله می‌شود.

گفتنی است رقم کل سرمایه‌گذاری‌های انجمن به نسبت سال 1399 رشدی سه‌برابری را نشان می‌دهد، اما با توجه به نرخ دلار در کشور و تورم موجود، ارقام قابل توجهی به نظر نمی‌رسد.

همچنین داده‌های 30 عضو انجمن حاکی از آن است که مبلغ 42 درصد قراردادهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر کمتر از یک میلیارد تومان بوده است. سرمایه‌گذاری‌های بیش از 10 میلیارد تومانی نیز تنها شامل 9 درصد قراردادها می‌شود.

سرمایه‌گذاری خطرپذیر 1500میلیارد تومانی روی استارتاپ‌ها

بخش دیگر گزارش انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر به داده‌های 43 عضو انجمن استناد کرده که براساس آن 2665 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در سال 1400 از سوی آن‌ها صورت گرفته است. بر این اساس، 58 درصد سرمایه‌گذاری‌ها به‌صورت مستقیم روی استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور بوده است.

طبق این گزارش، 86 درصد از سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر مستقیم نیز از سوی شرکت‌های خصوصی انجام شده است و صندوق‌های پژوهش و فناوری تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری خطرپذیر غیرمستقیم داشته‌اند.

براساس داده‌های 21 عضو، تنها 60 درصد از مبلغ قراردادهای سرمایه‌گذاری خطر‌پذیر به سرمایه‌پذیران پرداخت شده و 40 درصد آن در تعهد پرداخت است. همچنین بیش از 95 درصد قراردادهای سرمایه‌گذاری خطر‌پذیر، از نوع سهامی بوده‌اند. 2.3درصد مشارکت در پروژه، 0.5 درصد قرض قابل تبدیل به سهام، 0.3 درصد تأمین مالی جمعی و 0.3 درصد حق‌الامتیازی‌اند.

اما چه حوزه‌هایی برای سرمایه‌گذاران جذاب بوده‌است؟ داده‌های 31 عضو انجمن VC نشان می‌دهد خدمات آموزشی و سازمانی، اخبار، سرگرمی و بازی و تجارت الکترونیکی جذاب‌ترین حوزه‌ها برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر بوده‌اند.

گزارش سرمایه‌گذاری خطرپذیر نشان می‌دهد تنها 4 درصد استارتاپ‌های متقاضی موفق به جذب سرمایه از انجمن VC شده‌اند که برای این مهم، به‌طور میانگین فرایندی 80 روزه را پشت سر گذاشته‌اند.

بیشترین زمان این فرایند به بحث ارزیابی موشکافانه اختصاص دارد و به‌طور میانگین 10 روز پس از امضای قرارداد، اولین پرداخت به سرمایه‌پذیر صورت گرفته است.

متمرکز شدن فعالیت‌های استارتاپی در تهران یکی از پاشنه آشیل‌های اکوسیستم به اعتقاد بسیاری از کارشناسان است. آمارهای انجمن VC نیز از تمرکز فعالیت‌های این چنین در تهران خبر می‌دهد. براساس گزارش سرمایه‌گذاری خطرپذیر، نزدیک به 73درصد قراردادهای سرمایه‌گذاری VC در استان تهران بوده است.

تسهیلات و ضمانت‌نامه‌ها

عملکرد اعضای انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران نشان می‌دهد 4599 تسهیلات به مبلغ 1340میلیارد تومان از سوی آن‌ها اعطا شده است. میانگین مبلغ هر تسهیلات نیز حدود 290 میلیون تومان است.

گفتنی است 95 درصد تسهیلات به مبلغ 1180 میلیارد تومان در سال 1400 توسط صندوق‌های پژوهش و فناوری اعطا شده است.

آمارها نشان می‌دهد تسهیلات اعطا‌شده در مقایسه با سال 1399 حدود 500 میلیارد تومان کاهش یافته است. بیش از 70 درصد کل مبلغ تسهیلات نیز به تهرانی‌ها اختصاص داشته است.

این تسهیلات شامل قرض‌الحسنه، جعاله، لیزینگ و استصناع (پرریسک جهت مشارکت در ساخت محصول) بوده که بیش از 45درصد کل تسهیلات از نوع جعاله (تسهیلات کوتاه‌مدت با هدف تامین سرمایه در گردش توسعه محصول، افزایش سهم بازار و…) است.

داده‌های 29 عضو انجمن VC نشان می‌دهد آن‌ها در سال 1400 حدود 3800 ضمانت‌نامه به مبلغ 3600 میلیارد تومان صادر کرده‌اند.

صدور ضمانت‌نامه از سوی انجمن طی 6 سال گذشته روندی تقریباً صعودی داشته است. شرکت در مناقصه/مزایده، پیش‌پرداخت، حسن انجام کار و تعهد پرداخت از جمله انواع ضمانت‌های صادر شده توسط اعضای انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران بوده است. بیش از 45 درصد مبلغ کل ضمانت‌نامه‌ها از نوع پیش‌پرداخت بوده است.