هوش مصنوعی در چه مشاغلی نمی‌تواند جایگزین انسان شود و در چه مواردی می‌تواند؟

اگرچه تکامل هوش مصنوعی تهدیدی برای امنیت شغلی برخی از مشاغل است، اما برخی از کارها تنها از عهده انسان برمی‌آید و هوش مصنوعی چه در زمان کنونی و چه در آینده قادر به انجام آن‌ها نیست؛ اما در مقابل در برخی از مشاغل به‌راحتی می‌تواند جایگزین انسان شود و بدون نیاز به حقوق و استراحت، کار انسان را انجام دهد.

چند ماه پیش شاهد دستاوردهای بزرگ فناوری هوش مصنوعی بودیم. از میان این دستاوردها می‌توان به چت‌بات هوش مصنوعی ChatGPT با قابلیت نوشتن انشا یا مدل یادگیری ماشینی Stable Diffusion با قابلیت ایجاد عکس اشاره کرد.

این پیشرفت هوش مصنوعی بسیاری از افراد را در مورد امنیت شغلی خود نگران کرده است و چنین افرادی به‌دنبال مشاغلی هستند که تکامل هوش مصنوعی تهدیدی برای نابودی آن‌ها نباشد. اگرچه هوش مصنوعی در بسیاری از مشاغل می‌تواند جایگزین انسان شود، اما در برخی از مشاغل هنوز هم وجود انسان ضروری است. بنابراین اگر نگران هستید هوش مصنوعی شما را بیکار کند، می‌توانید به فکر مشغول‌شدن در چنین مشاغلی باشید.

در این مقاله ابتدا مشاغلی را معرفی می‌کنیم که در برابر خطر اشتغال‌زدایی ناشی از تکامل هوش مصنوعی مصون هستند و سپس با مشاغلی آشنا می‌شویم که ممکن است در چند سال آینده به هوش مصنوعی واگذار شوند.

مشاغل مصون از خطر جایگزینی انسان با هوش مصنوعی در آن‌ها:

• محتوانویسی
• بازاریابی و تبلیغات
• طراحی گرافیک
• برنامه‌نویسی
• آهنگسازی

مشاغل انسانی در خطر نابودی به‌واسطه تکامل توانایی‌های هوش مصنوعی:

• صندوقداری
• رانندگی
• مراکز تماس برای ارائه خدمات تلفنی به مشتریان
• معلمی
• وکالت و دیگر مشاغل مرتبط با حوزه قضایی

چه مشاغلی در برابر تهدیدهای ناشی از تکامل هوش مصنوعی مصون هستند؟

خاخامی نکته‌سنج به نام «جاشوا فرانکلین» در مورد بعیدبودن جایگزینی هوش مصنوعی با انسان‌ها در برخی از مشاغل توضیح داده است. او در سخنرانی‌اش در مورد این موضوع، مخاطبین خود را با ارائه یک خطبه نوشته‌شده توسط ChatGPT متعجب کرده است.

او پس از ارائه این خطبه به مخاطبین خود گفته که متن نوشته‌شده توسط هوش مصنوعی در زبان عبری روح ندارد. به بیان دیگر، فرانکلین با این جمله خود می‌خواسته است تا بگوید هوش مصنوعی توانایی همدردی ندارد. به اعتقاد او این ابزار قادر به ابراز عشق و محبت و برقراری ارتباط با مردم نیست. به همین دلیل، هوش مصنوعی در مشاغلی که بیان خواهیم کرد، نمی‌تواند جای انسان را بگیرد

محتوانویسی

اگر ChatGPT قادر به نوشتن انشا و مقاله‌های آموزشی است، پس چرا برای انجام این کار همچنان به انسان‌ها نیاز داریم؟

اجازه دهید قبل از پاسخ به این سؤال، به‌صورت ساده و مختصر نحوه ایجاد متن توسط ChatGPT و سایر چت‌بات‌های هوش مصنوعی را بیان کنیم. این چت‌بات‌ها از یک‌سری مدل‌های زبانی استفاده می‌کنند که از حجم گسترده‌ای از داده‌ها برای ایجاد عباراتی شبیه به عبارات نوشته‌شده توسط انسان بهره می‌برند.

چت‌بات‌ها نمی‌توانند متون کپی‌رایتینگ و منحصربه‌فرد ایجاد کنند؛ مثلاً یکی از معایب بزرگ ChatGPT، عدم توانایی آن برای نوشتن متن با موضوعات مرتبط به قبل از سال ۲۰۲۱ است. جالب است بدانید که ChatGPT هم می‌تواند مقاله‌ای در رابطه با موضوع این مقاله بنویسد؛ اما ممکن است درنتیجه کار آن شاهد تناقضات بسیار زیادی باشیم و مهم‌تر اینکه خروجی این چت‌بات ممکن است ترکیبی از چند متن و یک متن کپی‌شده باشد.

فرض کنید ابزار تولید محتوای متنی با هوش مصنوعی به میزان گسترده‌ای در سراسر جهان استفاده می‌شد. در این صورت خواندن مقاله‌های خبری و پست‌های وبلاگ خسته‌کننده می‌شد؛ زیرا هوش مصنوعی برای نوشتن آن‌ها سبک سایر نویسندگان را دنبال می‌کرد. درضمن مردم از خواندن متون ایجادشده توسط هوش مصنوعی خسته می‌شدند و به‌دنبال متونی بودند که انسان آن‌ها را با خلاقیت و با قلم خود نوشته باشد.

وب‌سایت CNET به‌تازگی در طرحی آزمایشی مقالات نوشته‌شده توسط هوش مصنوعی را منتشر کرده است. این مقالات اشتباهات پایه بسیار زیادی داشته‌اند و هر چهار ماه یک‌بار به‌ناچار یک ویراستار انسانی آن‌ها را بازنگری و بازنویسی کرده است.

البته چت‌بات‌های هوش مصنوعی مثل ChatGPT بی‌فایده هم نیستند و می‌توان به‌جای جایگزینی نویسندگان انسانی با آن‌ها، از چنین ابزاری برای سرعت بخشیدن به تولید محتوای متنی توسط انسان‌ها استفاده کرد. این ابزارها می‌توانند به انسان‌هایی که قادر به نوشتن بخشی از مقاله نیستند، کمک کنند تا پیش‌نویس متن را سریع‌تر و راحت‌تر بنویسند.

بازاریابی و تبلیغات

اگر مرتب در فضای وب می‌چرخید، حتماً با تعداد زیادی از تبلیغات ایجادشده با هوش مصنوعی مواجه شده‌اید. امروزه بسیاری از کمپین‌های بازاریابی از هوش مصنوعی برای به ارائه تبلیغات خود به مخاطبان هدفشان استفاده می‌کنند.

البته بااین‌وجود شرکت‌های بازاریابی هنوز هم از تیم‌هایی برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد علایق و سلایق مشتریان خود استفاده می‌کنند؛ زیرا هوش مصنوعی نمی‌تواند انگیزه مشتریان را کاملاً درک کند.

تنها تبلیغات دست‌اول و منحصربه‌فرد، تأثیرگذار هستند و به همین دلیل می‌توانند افراد را به‌سمت بازارهای هدف سوق دهند. از سوی دیگر، هوش مصنوعی تبلیغات را براساس تبلیغاتی که قبلاً تهیه شده‌اند، ایجاد می‌کند و خلاق نیست.

تبلیغات ایجادشده توسط هوش مصنوعی مانند متون ایجادشده توسط آن، ترکیبی از تبلیغات ساخته‌شده هستند. بنابراین بعید به‌نظر می‌رسد در جذب مشتری موفق باشند. ممکن است صاحبان کسب‌وکار بتوانند رویکردها و راهبردهای خود برای ساخت تبلیغات را به ابزار هوش مصنوعی اضافه کنند، اما فرایند ساخت تبلیغات با این ابزار باید تحت مدیریت متخصصین بازاریابی انسانی باشد.

طراحی گرافیک

ابزارهای ساخت عکس با کمک هوش مصنوعی مثل Stable Diffusion عملکرد خوبی دارند و حتی به‌تازگی برنده یک مسابقه هنری نیز شده‌اند. عملکرد خوب این ابزارها حتی موجب اعتراضات آنلاین گسترده هنرمندان دیجیتالی علیه آن‌ها نیز شده است؛ اما طراحان گرافیک نباید نگران باشند؛ زیرا تکامل هوش مصنوعی تهدیدی برای نابودی شغل آن‌ها نیست.

DALL-E و Stable Diffusion می‌توانند هر تصویری را که می‌خواهید، در مدت کوتاهی ایجاد کنند؛ مثلاً می‌توانند نمونه‌های واقعی از شخصیت‌های کارتونی ایجاد کنند. آن‌ها قادر به ایجاد صدها تصویر شبیه به هم هستند؛ اما اشتباهات عجیب‌وغریبی مثل انگشتان اضافی نیز در تصاویر ایجادشده توسط آن‌ها نیز دیده شده است.

دلیل دیگری که می‌تواند خیال طراحان گرافیک از بابت جایگزینی آن‌ها با هوش مصنوعی را راحت کند، نبود حق کپی‌رایت برای تصاویر ایجادشده با ابزار هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی تصاویر را براساس تصاویر موجود ایجاد می‌کند و در این زمینه نیز مانند ساخت تبلیغات و تولید محتوای متنی، خلاقیتی از خود ندارد.

بنابراین بین آن گروه از طراحان گرافیک که تصاویر را با خلاقیت خودشان و بدون الهام‌گرفتن از تصاویر دیگر ایجاد کرده‌اند و گروه دومی از طراحان گرافیکی که نتیجه کار آن‌ها شبیه به خروجی ابزارهای هوش مصنوعی ساخت عکس است، دعواهای حقوقی بسیار زیادی رخ خواهد داد.

برنامه‌نویسی

با وجود اینکه هوش مصنوعی توانایی برنامه‌نویسی و ساخت نرم‌افزار را دارد، اما باز هم نمی‌تواند جایگزین توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و برنامه‌نویسان انسانی شود.

هوش مصنوعی از عهده ایجاد محتوای پایه برمی‌آید؛ اما محتوای ایجادشده توسط آن برای قابل‌استفاده‌شدن، باید به دست انسان ویرایش شود؛ مثلاً ChatGPT برای نوشتن کد با پایتون و سایر زبان‌های برنامه‌نویسی به‌اندازه کافی هوشمند شده است؛ اما حتماً باید ویراستار انسانی کدهای نوشته‌شده توسط آن را بررسی کند. درضمن برنامه‌نویس انسانی باید ببیند آیا کدهای نوشته‌شده با هوش مصنوعی می‌توانند خروجی موردنظر را ایجاد کنند یا خیر. ممکن است کدهای نوشته‌شده بدون خطا عمل کنند، اما خروجی آن‌ها نتیجه موردانتظار نباشد.

درضمن در پروژه‌های پیچیده استفاده از برنامه‌نویسان انسانی اهمیت بسیار زیادی دارد. تنها برنامه‌نویسان متخصص می‌توانند کدها را برای ایجاد خروجی موردنظر بازنویسی و به‌روزرسانی کنند.

آهنگسازی

اگر هوش مصنوعی قادر به ترانه‌نویسی است، چرا نمی‌تواند آهنگسازی کند؟ به‌طور کلی برای ساخت برخی از ترانه‌ها باید موسیقی‌ها به‌منظور تقویت صدای خواننده خودکار تنظیم شوند. درضمن نرم‌افزارهای تبدیل متن به گفتار با قابلیت بیان کلمات با صدای رسا و شمرده طراحی شده‌اند. تجربه انسان باعث خلق موسیقی می‌شود و هوش مصنوعی تجربه‌ای در این زمینه ندارد.

موسیقی‌ها، حتی موسیقی‌های بدون کلام، احساسات خاصی را در انسان ایجاد می‌کنند. هوش مصنوعی توانایی ایجاد هوک‌های به‌یادماندنی و تقلید سبک آهنگسازان مختلف را دارد؛ اما قادر به ساختن قطعات موسیقی موفق در برانگیختن احساسات و عواطف نیست.

خوشبختانه آهنگسازان فیلیپینی متوجه چنین موضوعی شده‌اند؛ امروز شاهد اجرای سبک‌های جدید موسیقی فیلیپینی مثل مث راک در رویدادهای مدرن اجرای موسیقی در این کشور هستیم.

مشاغل انسانی در خطر نابودی به‌دلیل تکامل هوش مصنوعی

بشر در طول تاریخ دستگاه‌های مختلفی برای انجام کارهای خطرناک و وظایف روتین ساخته است؛ مثلاً در گذشته آسانسورها قبل از ساخت تجهیزات کنترل خودکار طبقه و متداول‌شدن استفاده از آن‌ها، اپراتور انسانی داشتند. درضمن امروزه برای جلوگیری از فجایع انسانی، بمب‌ها را با کمک ربات‌ها خنثی می‌کنند.

در آینده نزدیک انجام بسیاری از کارهای خطرناک و خسته‌کننده دیگر هم به هوش مصنوعی واگذار می‌شود. مشاغلی که ممکن است در آینده به‌دلیل پیشرفت هوش مصنوعی دیگر شاهد آن‌ها نباشیم، به شرح زیر هستند:

صندوقداری

امروزه بیشتر مردم عادت کرده‌اند به‌جای رفتن به فروشگاه‌های فیزیکی، مایحتاج خود را آنلاین بخرند. آن‌ها به‌جای رفتن به فروشگاه فیزیکی، به‌راحتی وب‌سایت فروشگاه آنلاین موردنظر خود را باز می‌کنند و خریدشان را انجام می‌دهند. در برخی از فروشگاه‌های فیزیکی نیز از برخی از فناوری‌های هوش مصنوعی استفاده می‌شود که خرید الکترونیکی نیز یکی از این فناوری‌هاست.

مثلاً آمازون یک سرویس هوش مصنوعی تحت عنوان Amazon One ایجاد کرده. این فناوری قادر به اسکن کف دست انسان و ایجاد الگوی اختصاصی خطوط کف دست هر یک از مشتریان آمازون با استفاده از فناوری یادگیری ماشینی (یکی از فناوری‌های زیرمجموعه هوش مصنوعی) است. این فناوری خرید الکترونیکی تنها با اسکن کف دست را امکان‌پذیر کرده.

رانندگی

درحال‌حاضر شرکت‌های خودروسازی مطرح درحال رقابت با یکدیگر برای ساخت نخستین خودرو کاملاً مستقل و خودران هستند. اکنون تسلا یکی از خودروسازهای پیشتاز و محبوب در این زمینه است. این شرکت خودروسازی متعلق به ایلان ماسک در نوامبر ۲۰۲۲ اجرای آزمایشی فناوری خودروی خودران در آمریکا را آغاز کرد.

درضمن خودروسازان درحال تلاش برای ساخت خودروهای خودران، درحال طراحی و ساخت خودروهای پرنده (که با نام eVTOLs نیز معرفی شده‌اند) نیز هستند. این وسایل نقلیه می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی بدون نیاز به خلبان انسانی پرواز کنند؛ درنتیجه ممکن است به‌زودی دیگر نیازی به راننده انسانی نباشد و هوش مصنوعی جای آن را بگیرد.

مراکز تماس برای ارائه خدمات تلفنی به مشتریان

اکنون اپراتورهای انسانی مراکز تماس ارائه‌دهنده خدمات تلفنی به مشتریان، به سؤالات افراد در مورد خدمات و کالاها پاسخ می‌دهند. اگرچه خدمت‌رسانی در این شغل به برقراری تعامل انسانی نیاز دارد، اما هوش مصنوعی در چنین شغلی هم می‌تواند جای انسان را بگیرد.

البته حتی اکنون هم در این‌مراکز برای پاسخ‌دادن به سؤالات متداول و تکراری از هوش مصنوعی استفاده می‌شود؛ اما مشتریان پس از شنیدن پاسخ هوش مصنوعی درصورت نیاز به دانستن جزئیات بیشتر، توسط چت‌بات‌ها به اپراتورهای انسانی ارجاع داده می‌شوند.

اکنون می‌توان این شغل را کاملاً به هوش مصنوعی واگذار کرد؛ اما برخی از افراد به‌دلیل اینکه می‌خواهند برای مطلع‌شدن از پیشنهادهای برندهای مختلف، حتماً با اپراتورهای انسانی صحبت کنند، تمایلی به صحبت با چت‌بات‌های هوش مصنوعی ندارند.

این مشکل می‌تواند استفاده از هوش مصنوعی در مراکز تماس را محدود کند؛ اما اگر پاسخی حتماً باید با چت‌بات داده شود، توسعه‌دهندگان می‌توانند برای آموزش چت‌بات‌ها جهت تشخیص و تقلید صدای انسان توسط آن‌ها، از فناوری یادگیری ماشین استفاده کنند.

این کار باعث می‌شود بتوان یک مرکز تماس هوش مصنوعی ایجاد کرد که صدای اپراتورهای آن با صدای انسان قابل تشخیص نباشد. به همین دلیل، احتمالاً در سال‌های آتی تقاضا برای استخدام اپراتورهای انسانی مراکز تماس کاهش خواهد یافت.

معلمی

متأسفانه احتمالاً در آینده معلم‌های انسانی نیز به‌دلیل تکامل هوش مصنوعی کنار گذاشته می‌شوند. تقاضای فزاینده کنونی برای استخدام آموزگاران مختلف، نیاز به استفاده از هوش مصنوعی برای آموزش‌دادن به انسان را افزایش داده است. سازمان یونسکو در گزارش ۲۰۱۶ خود به این موضوع اشاره کرده.

در این گزارش گفته شده استخدام ۲۰.۱ میلیون معلم مدرسه دوره اول و دوم در سراسر جهان ضروری است. همچنین انتظار می‌رود تا ۱۳ سال آینده ۴۸.۶ میلیون معلم بازنشسته شوند که باید نیروهای جایگزین آن‌ها استخدام شوند. آموزش معلم‌های جدید صرف زمان و هزینه قابل‌توجهی را می‌طلبد. به همین دلیل متخصصان به فکر استفاده از هوش مصنوعی برای آموزش در مدارس هستند.

طبیعتاً هوش مصنوعی نیاز به حقوق و استراحت ندارد. درضمن یک معلم دیجیتالی که به‌شکل مناسبی آموزش داده شده باشد، در مورد موضوعاتی مثل جنسیت، نژاد و سایر مسائل تعصب برانگیز، متعصب نیست.

اگر ایده به کارگیری معلمان دیجیتالی ایجادشده بر پایه هوش مصنوعی موفق شود، کشورهای مختلف به‌سرعت بهره‌مندی از چنین معلم‌هایی را شروع می‌کنند. «آنتونی سلدن»، متخصص بریتانیایی در حوزه آموزش، معتقد است تا سال ۲۰۲۷ ربات‌ها جایگزین معلمان انسانی می‌شوند.

وکالت و سایر مشاغل حوزه قضایی

قضات، وکلا و سایر افراد درحال کار در حوزه قضایی نیز باید نگران ازدست‌دادن شغل خود به‌واسطه تکامل هوش مصنوعی باشند. چین سیستم‌های هوش مصنوعی مختلفی را در بخش‌های مختلف سیستم قضایی خود ایجاد کرده است. امکان دارد سایر کشورها نیز به‌زودی چنین رویه‌ای را دنبال کنند.

در چین از یک سیستم هوش مصنوعی به نام Xiao Zhi 3.0 یا Little Wisdom (به معنی عقل کوچک) برای اعلام فرایندهای مختلف دادگاه، تحلیل پرونده‌های قضایی، تأیید اطلاعات و ضبط شهادت‌ها استفاده می‌شود.

در دادگاهی در شهر سوژو نیز برنامه‌ای مشابه برای بررسی شواهد و صدور احکام مورد استفاده قرار می‌گیرد. درضمن قضات و دادستان‌های چینی از سیستمی تحت عنوان Xiao Baogong Intelligent Sentencing Prediction System برای مجازات مجرمان استفاده می‌کنند.

این سیستم پس از تحلیل اطلاعات پرونده و قضاوت‌های قبلی انجام‌شده در مورد پرونده‌های مشابه، مجازات مختلفی را پیشنهاد می‌کند. درضمن شرکت هوش مصنوعی DoNotPay نخستین ربات وکیل جهان را طراحی و ایجاد کرده است.

این ربات درحقیقت بر پایه اپلیکیشنی عمل می‌کنند که قرار است به کمک متهمی بیاید که ماه آینده باید در مقابل احضاریه صادرشده به‌دلیل تخطی از قوانین راهنمایی رانندگی، از خود دفاع کند. احتمالاً در آینده وکلای هوش مصنوعی در پروژه‌های بیشتری جایگزین وکلای انسانی شوند.

نتیجه‌گیری

مشاغلی که جایگزینی انسان با هوش مصنوعی در آن‌ها امکان‌پذیر نیست، نیازمند برخی از ویژگی‌های مختص انسان مثل همدردی و خلاقیت هستند؛ اما احتمالاً در آینده هوش مصنوعی در مشاغلی که تنها باید یکسری کارهای روتین و تکراری انجام شود، جای انسان را خواهد گرفت.

هوش مصنوعی آن‌چنان با سرعت بالایی درحال تکامل است که نمی‌توانیم در مورد تأثیرات بلندمدت آن روی زندگی بشر اظهارنظر کنیم. پی‌بردن به توانایی‌های بالقوه هوش مصنوعی، تنها در حین تکامل آن در آینده امکان‌پذیر خواهد بود.