مروری بر آیین‌نامه حمایت از تولید دانش‌بنیان حوزه ICT: ایجاد زنجیره تولید و تأمین گوشی بومی در دستور کار دولت

هفته گذشته هیئت وزیران آیین‌نامه «حمایت از تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال کشور» را تصویب کرد. یکی از مواد این آیین‌نامه بر ساخت گوشی تلفن همراه داخلی و توسعه بازار آن تأکید دارد و طی آن، وزارت ارتباطات بایستی امکان استقرار شرکت‌های زنجیره تولید و تأمین تلفن همراه داخلی در پارک فاوا و منطقه ویژه اقتصادی پیام را فراهم کند.

«علی بهادری جهرمی»، سخنگوی دولت، هفته گذشته اعلام کرد که آیین‌نامه «حمایت از تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال کشور» توسط هیئت وزیران تصویب شده است. این مصوبه با تأکید بر تولید داخل، دستگاه‌های مختلفی را مکلف کرده است تا به گسترش تولیدات بومی کمک کنند.

ساخت تلفن همراه داخلی یکی از موضوعاتی است که حاکمیت به‌دنبال آن بوده و در این آیین‌نامه نیز به آن پرداخته شده است.

در ماده 20 بر لزوم ساخت تلفن همراه داخلی و توسعه بازار تأکید شده و وزارت ارتباطات بایستی امکان استقرار شرکت‌های زنجیره تولید و تأمین گوشی تلفن همراه ساخت داخل را در پارک فاوا و منطقه ویژه اقتصادی پیام فراهم کند.

فراهم‌کردن امکان خرید اقساطی موبایل داخلی با همکاری اپراتورهای ارتباطی و مشارکت بخش غیردولتی و بانک‌های متقاضی یکی دیگر از بندهای این ماده است؛ موضوعی که پیش از این و در دولت دوازدهم نیز امتحان شد، اما در گسترش گوشی‌های داخلی آنچنان مؤثر نبود.

همچنین بایستی بسته‌های تشویقی خدمات ارتباطی و اینترنتی برای موبایل‌های بومی با همکاری اپراتورهای ارتباطی ارائه شود و 20 درصد از تسهیلات مربوط به وزارت، موضوع بند (الف) تبصره 18 قانون بودجه سال 1401 به شرکت‌های تولیدکننده داخلی تلفن همراه و تجهیزات هوشمند اختصاص یابد.

طبق این بند در قانون بودجه، به‌منظور رشد و پیشرفت استان‌‌های کشور از طریق ارتقای بهره‌وری و توسعه سرمایه‌گذاری‌ها، تکمیل واحدهای نیمه‌تمام و ظرفیت‌‌های خالی بنگاه‌های تولیدی بر پایه آمایش سرزمین و همچنین حمایت از طرح‌های دانش‌بنیان و پیشران و بسط و عدالت سرزمینی، منابعی جهت ایجاد و افزایش تولید، اشتغال و کارآفرینی و ارتقای رشد اقتصادی اختصاص یافته است.

همچنین وزارت ارتباطات با استفاده از ظرفیت توسعه‌ای سازمان فناوری اطلاعات ایران مجاز شده تا در چهارچوب قانون سیاست‌های کلی اصل چهل‌وچهارم قانون اساسی، نسبت به تأسیس شرکت توسعه، استقرار و نگهداری خدمات پایه کاربردی زیست‌بوم تلفن همراه و دستگاه‌های هوشمند اقدام کند.

کلیه تولیدکنندگان صنایع داخلی لوازم خانگی هوشمند، تجهیزات پرداخت و تلفن همراه که در محصول خود از سیستم‌عامل استفاده می‌کنند، ملزم به استفاده از زیرساخت نرم‌افزاری و سیستم‌عامل مورد‌تأیید وزارت ارتباطات هستند.

ایجاد مدارس و هنرستان‌های دانش‌بنیان

در چند ماده از این آیین‌نامه بر ارتقای دانش و توانمندی‌های توسعه اقتصاد دیجیتال و دانش‌بنیان تأکید شده است. بنابر تصویب هیئت وزیران، وزارت آموزش و پرورش بایستی نسبت به ایجاد مدارس و هنرستان‌های دانش‌بنیان و هوشمند در حوزه فاوا اقدام کند.

تهیه محتوای سرفصل‌های درسی دانش‌آموزان در مقاطع تحصیلی مختلف در راستای توسعه اقتصاد دیجیتال، اضافه‌شدن واحدهای درسی در حوزه دانش و مهارت‌های توسعه فاوا و اقتصاد دیجیتال به دروس یا رشته‌های مختلف دانشگاهی، طراحی و برگزاری دوره‌های آموزش کوتاه‌مدت کاربردی متناسب با مهارت‌های مورد‌نیاز نیروی انسانی توسعه اقتصاد دیجیتال، تدوین برنامه‌ای برای تربیت و ارتقای مربی و مشاوران فعال در حوزه اقتصاد دیجیتال، بازنگری در دوره‌های آموزش ضمن خدمت کارکنان در حوزه فناوری اطلاعات، هوشمند‌سازی دولت و حکمرانی الکترونیک ازجمله دیگر اقدامات در نظر گرفته‌شده برای این امر است.

در ادامه وزارت ارتباطات مکلف شده است تا پایان سال 1403 و با هدف توسعه متوازن و عادلانه شرکت‌های موضوع این آیین‌نامه، نسبت به راه‌اندازی پردیس‌های علم و فناوری استانی پارک فاوا اقدام کند.

به‌منظور بازارسازی برای محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان و واحدهای فناور، سازمان صداو‌سیما مکلف شده است تا با رعایت قانون بودجه سنواتی، نسبت به تبلیغات محصولات این شرکت‌ها با تعرفه حداقلی مصوب سازمان اقدام کند. همچنین برای معرفی این محصولات برنامه‌سازی داشته باشد.

منع خرید مشابه محصولات ایرانی توسط دستگاه‌های دولتی

طبق مصوبه هیئت وزیران، کلیه دستگاه‌های اجرایی موظف‌اند در چهارچوب قوانین و مقررات براساس فهرست توانمندی‌های محصولات داخلی اعلامی وزارت صمت، از خرید هرگونه محصول یا خدمت مشابه غیرداخلی در حوزه فاوا خودداری کننند.

در همین راستا، وزارت صمت موظف شده است تا در سامانه تدارکات الکترونیک دولت، بر ممنوعیت خرید کالای خارجی مشابه با محصولات و تولیدات دانش‌بنیان، نظارت کند.

در ماده 15 این آیین‌نامه نیز وزارت صمت با همکاری وزارت ارتباطات باید نسبت به مدیریت واردات کالاهای دارای مشابه ساخت داخل در حوزه شبکه ملی اطلاعات، زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال و صنعت فضایی اقدام کند.

طبق ماده 17، وزارت اقتصاد مکلف شده است تا با همکاری معاونت و وزارت ارتباطات، نسبت به تهیه ضوابط بیمه محصولات دانش‌بنیان حوزه فاوا ظرف سه ماه از تاریخ ابلاغ آیین‌نامه اقدام کند. این ضوابط باید به تصویب شورای عالی بیمه برسد.

همچنین به‌منظور تسهیل زمینه صادرات و واردات محصولات و خدمات شرکتی‌های دانش‌بنیان حوزه فاوا، بایستی ظرف 6 ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه نسبت به ایجاد گمرک تخصصی فاوا در منطقه ویژه اقتصادی پیام اقدام شود.

گفتنی است پیش از این و در اواسط آذرماه، رئیس کل وقت گمرک اعلام کرد که 10 گمرک تخصصی برای ارائه تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان تعیین شده‌اند. این گمرکات قرار است تسهیلات 18گانه‌ای را به شرکت‌های دانش‌بنیان از سوی گمرک ارائه کنند.

متن کامل آیین‌نامه «حمایت از تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال کشور» را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.