کشف جدید: زنبورهای عسل حس بویایی خود را به‌خاطر گرما از دست می‌دهند

تغییرات اقلیمی و افزایش دمای کره زمین همواره پیامدهای نامطلوبی بر زندگی موجودات داشته است. تحقیقات نشان داده که گرما می‌تواند تأثیرات منفی زیادی روی زنبورها، به‌ویژه زنبورهای عسل، داشته باشد.

امواج گرما نه‌تنها باعث افزایش دمای بدن زنبورها می‌شود، بلکه به‌نظر می‌رسد که گرمای زیاد، حس بویایی آن‌ها را نیز به‌شدت کاهش می‌دهد. این مسئله می‌تواند اثرات منفی زیادی بر بقای کلنی‌های زنبورها داشته باشد.

توانایی بوییدن گل‌ها برای زنبورهای عسل مسئله‌ای حیاتی است. حس بویایی همراه با نشانه‌های بصری، زنبورها را به بهترین گل‌ها، به‌عنوان منبع غذایی، هدایت می‌کند. بااین‌حال، مطالعه‌ای نشان داده است که امواج گرما توانایی زنبورها در تشخیص عطر گل‌ها را تا 80 درصد کاهش دهد.

تأثیر منفی تغییرات اقلیمی بر زنبورهای عسل

در این مطالعه، «سابین نوتن»، حشره‌شناس و همکارانش در آزمایشی، زنبورها را در معرض امواج گرما قرار دادند و رفتار آن‌ها را بررسی کردند. پژوهشگران دریافتند که در مواجهه با گرما، توانایی شاخک‌های زنبورها برای تشخیص بوی گل تا 80 درصد افت می‌کند.

به گفته نوتن، با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود تغییرات اقلیمی شدت و فراوانی امواج گرما را افزایش می‌دهد، حیوانات باید راهی برای سازگاری با این شرایط پیدا کنند تا بتوانند زنده بمانند. در طول فرایند تکامل، بدن ضخیم و خزدار زنبورها را برای بقا در سردترین مناطق سازگار کرده است، اما سازگاری با سرما در جهانی که درحال گرم شدن است، می‌تواند مرگبار باشد.

علاوه‌براین، به گفته دانشمندان، تغییرات اقلیمی سبب گرم‌شدن کندوهای عسل شده است که این موضوع می‌تواند تهدید جدی برای رشد سالم نوزادان زنبور باشد و به کاهش جمعیت زنبورها منجر شود. بنابراین، می‌توان دریافت که تغییرات اقلیمی تا چه اندازه می‌تواند بر بقای این حشرات تأثیرگذار باشد.

کاهش شدید حس بویایی زنبورها به‌ علت گرما

در این مطالعه، پژوهشگران حدود 190 زنبور عسل از دو گونه رایج «Bombus terrestris» و «B. pascuorum» را به‌مدت حدود سه ساعت در دمای ۴۰ درجه سانتی‌گراد، در معرض امواج گرمایی شبیه‌سازی‌شده قرار دادند. گروهی از زنبورها در محیط خشک قرار داده شدند، برخی دسترسی به منابع شیرین داشتند و تعدادی دیگر ۲۴ ساعت فرصت داشتند تا پس از عملیات گرمایی، در دمای محیط بهبود یابند.

سپس محققان شاخک‌های زنبورها را (که برای بوییدن از آن‌ها استفاده می‌کنند)، جدا کرده و بررسی کردند که آیا نورون‌های بویایی در شاخک‌ها همچنان قادر به تشخیص ترکیبات شیمیایی رایج در بسیاری از گل‌ها – که به‌عنوان رایحه گل شناخته می‌شوند – هستند یا خیر.

آزمایش نشان داد که امواج گرما قدرت سیگنال الکتریکی نورون‌ها را تا ۸۰ درصد کاهش داده است. این کاهش عملکرد در زنبورهای کارگر که همگی جنس ماده هستند، بیشتر از زنبورهای نر بود. همچنین حس بویایی در شاخک‌های زنبورهایی که ۲۴ ساعت فرصت خنک‌شدن و بهبود داشتند، پس از این مدت نیز بازیابی نشده بود. نوتن می‌گوید:

«این موضوع غافلگیرکننده بود؛ همه انتظار داشتیم که شاخک‌ها بازیابی شوند. عدم بازیابی نشان می‌دهد که زنبورها به‌سرعت بهبود نمی‌یابند و این امر برای جمع‌آوری غذا برای کلنی مشکل‌ساز است.»

نوتن معتقد است اثر منفی امواج گرما بر حس بویایی زنبورهای کارگر می‌تواند به‌طور غیرمستقیم بر بقای کل کلنی تأثیر بگذارد: «این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا شاهد کاهش جمعیت زنبورهای عسل هستیم (در کنار عواملی مانند ازدست‌دادن زیستگاه).»

«دیو گلسون»، اکولوژیست زنبور از دانشگاه ساسکس در برایتون انگلستان که در این مطالعه شرکت نداشته است، می‌گوید: «این تحقیق بسیار قوی به‌نظر می‌رسد. مورفولوژی شاخک‌ها در گونه‌های مختلف زنبورها مشابه است. اگر زنبورهای عسل به این شکل آسیب ببینند، احتمالاً زنبورهای دیگر نیز همین‌طور خواهند بود. البته تا زمانی که کسی آن‌ها را بررسی نکند، در این مورد مطمئن نیستیم.»