کمیسیون صنایع مجلس: صفحه پیوندها و دلیل فیلترینگ سایت‌های فیلترشده نمایش داده شود

کمیسیون صنایع و معادن مجلس در راستای بررسی به نارضایتی مردم از وضعیت اینترنت، خواستار اعلام علت فیلتر یک سایت به مردم شد. در گزارش این کمیسیون آمده است که صفحه‌ای مشابه پیوندها به همراه علت فیلتر بایستی برای سایت‌های فیلتر شده نمایش داده شود.

صبح امروز در صحن علنی مجلس، گزارش کمیسیون صنایع و معادن در مورد بررسی کیفیت اینترنت و چالش‌های ایجاد شده برای شهروندان و کسب و کارهای اینترنتی بررسی شد.

در گزارش کمیسیون آمده است که طی ماه‌های اخیر، شهروندان و کسب‌وکارهای اینترنتی در دسترسی به سایت‌ها با سه نوع اختلال روبه رو هستند:

«یکی از انواع موانع در دسترسی کاربران به اینترنت زمانی است که کاربر با تجربه اختلال در دسترسی به سایت اینترنتی مورد نظر، پیام وقفه (Time Out) دریافت می‌کند. این وضعیت می‌تواند ناشی از دو عامل باشد. عامل نخست زمانی است که سایت مدنظر مجرمانه تلقی شده و بدون آن که کاربر دلیل آن را بداند درخواست دسترسی به آن قطع می‌شود. این درحالی است که به استناد ماده 22 قانون جرایم رایانه‌ای- مصوب 5 خرداد 1388- تشخیص سایت‌های مجرمانه تنها در حوزه اختیارات کمیته تعیین مصادیق است. چنانچه سایتی با تشخیص کمیته قانونی مذکور فیلتر شده باشد بایستی همچون روال سال‌های گذشته، صفحه «پیوندها»، که در آن دلیل مسدودی سایت مذکور اعلام می‌شد، اکنون نیز همان صفحه یا صفحه‌ای مشابه با همان کار کرد برای کاربر نمایش داده شود.

این کمیسیون عامل دوم دریافت پیام وقفه را ناشی از تحریم‌های خارجی و مسدود شدن سایت برای کاربران ایرانی عنوان کرده است: «به نظر میرسد این عامل مسدودی نیز مشابه مورد قبل نیازمند اطلاع رسانی به کاربر در راستای شفاف سازی عامل فیلترینگ سایت مدنظر است.»

کمیسیون صنایع و معادن مجلس مدعی است براساس بررسی‌های صورت گرفته، بیش از 300هزار پلتفرم وسرویس کاربران ایرانی را تحریم کرده‌اند: «متأسفانه کاربران که از موضوع تحریم اطلاع ندارند محدودیت در دسترسی به این سروی‌سها را ناشی از تصمیمات مراجع فیلترینگ در کشور می‌دانند که همین امر میزان نارضایتی کاربران را افزایش داده است.»

در ادامه این گزارش از کاهش پهنای باند و افزایش ترافیک به عنوان مانع دیگر در دسترسی آسان به اینترنت یاد شده است:

«کاربر درخواست اتصال یا دسترسی به یک دامنه یا سایت را ارسال می‌کند، اما آنچنان با کندی سرعت مواجه است که در نهایت فرد از ورود به سایت مورد نظر انصراف می‌دهد. دلیل این اختلال نه به خاطر اعمال سیاست مسدودسازی توسط دستگاه‌های متولی بلکه به علت کاهش پهنای باند و افزایش ترافیک است؛ که می‌تواند هم ناشی از محدودیت‌های اعمال شده روی پهنای باند و هم ناشی از افزایش استفاده از فیلترشکن باشد. در هر دو صورت منجر به کاهش سرعت اتصال و افزایش هزینه کاربران می‌شود.»

این کمیسیون در بخشی از گزارش خود، اثرات منفی استفاده از VPN را بر شمرده است. آنها معتقدند استفاده از این ابزار علاوه بر کاهش سرعت، موجب کاهش پهنای باند، مخاطرات امنیتی برای کاربر و شبکه ارتباطی و قرار گرفتن اطلاعات کاربر در معرض دسترسی غیرمجاز هکرها می‌شود.

سهم پنای باند ناشناس در شبکه 5 برابر شد

آنطور که در گزارش کمیسیون آمده است براساس نظرسنجی‌های معتبر حدود 64 درصد از کاربران از ابزراهای فیلترشکن یا VPN استفاده می‌کنند. همچنین سهم پهنای باند ناشناس در شبکه بین‌الملل در سال گذشته کمتر از 5 درصد بوده و اکنون به 25 درصد رسیده است. به گفته آذری جهرمی، وزیر ارتباطات سابق، منظور از ترافیک ناشناس ترافیکی است که سیستم فیلترینگ قادر به تشخیص پروتکل آن نیست.

طبق آخرین گزارش‌های نهادهای بین‌المللی (E-Government Development Index) در سال 2022، ایران در بین 193 کشور مورد ارزیابی رتبه 91 را کسب کرده است که در سال 2020 رتبه ایران 89 بود. از همین رو کمیسیون خواستار ارتقای این جایگاه شده است.

وزارت ارتباطات گزارش دقیقی از اثرات فیلترشکن در سبد هزینه خانوار ارائه کند

کمیسیون صنایع و معادن مجلس در انتهای گزارش خود پیشنهادهایی برای بهبود وضع موجود ارائه کرده است.

آنها با تأکید بر اینکه استفاده از فیلترشکن اثرات منفی بر استفاده کاربران از اینترنت دارد، از وزارت ارتباطات خواستند تا گزارش دقیق و شفافی درباره هزینه‌های فیلترشکن و تحمیل آن بر سبد خانوار و ارائه راهبرد مؤثر برای کاهش استفاده از آن ارائه شود.

بنابر اعلام کمیسیون حجم سرمایه‌گذاری‌ها در زیرساخت شبکه ارتباطی کشور به یک سوم رسیده است، از همین رو خواسته شده تا با مشوق‌های مناسب، میزان سرمایه‌گذاری افزایش یابد. موضوعی که اگر تحقق نیابد می‌تواند منجر به شکاف دسترسی و مهاجرت به فناوری‌های دسترسی ماهواره‌ای شود:

«یکی از دلایل ایجاد اختلال در دسترسی شهروندان به شبکه اینترنت استهلاک زیرساخت‌های موجود و عدم سرمایه‌گذاری در این حوزه است که اکنون آثار واقعی آن همزمان با مشکلات اقتصادی کشور و شرایط تحریمی خارجی گریبانگیر شبکه ارتباطی و مخابراتی کشور شده است، به طوری که در طول سال‌های ۱۳۹۲ تاکنون حجم سرمایه گذاری‌ها به یک سوم رسیده است.  بایستی از یک سو راهکارهایی برای افزایش درآمدزایی و از سوی دیگر تدبیر مشوق‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در این حوزه، به ویژه از جانب بخش خصوصی، توسط دولت مدنظر قرار گیرد»

مجلس از وزارت ارتباطات خواست تا فهرست دقیق و شفاف از سایت‌هایی که ایرانی‌ها را تحریم کرده‌اند تهیه کند. همچنین این وزارتخانه بایستی اقدامات حقوقی و فنی لازم در سطح بین المللی برای رفع مسدودی این وب‌سایت‌ها انجام دهد.

در گزارش کمیسیون صنایع از تعدد مراجع‌ تصمیم گیر در نظام پالایش و مدیریت محتوای فضای مجازی انتقاد شده است: «این تصمیمات گاهی بدون توجه به مسائل و پیچیدگی‌های فنی و آثاری که بر کاربران و شبکه می‌گذارد اتخاذ می‌شود. لازم است در این خصوص اقدام کارگشا در جهت یکپارچه سازی این نظام مدیریتی انجام گیرد.»

افزایش اعتماد کاربران به شبکه‌ها و پلتفرم‌های داخلی یکی دیگر از خواسته‌های کمیسیون صنایع است.

«میزان استفاده از فیلترشکن 96 درصد است»

«غلامرضا نوری»، رئیس فراکسیون مستقلین مجلس در جریان گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس، به آمار استفاده 64 درصدی مردم از فیلترشکن اشاره کرد و گفت برخی از مراکز علمی تا 96 درصد هم استفاده از فیلترشکن را گزارش کردند.

او با تأکید بر معایب استفاده از فیلترشکن همچون افزایش هزینه مردم و ناامنی در شبکه، از وزارت ارتباطات خواست تا بررسی کند فیلترینگ چقدر برای مردم و کسب‌وکارها هزینه‌زا بوده است.

نوری اعتقاد دارد فیلترینگ به گردش آزاد اطلاعات لطمه وارد می‌کند: «تنوع نهادهای اعمال کننده محدودیت و فیلترینگ مسأله‌ای است که در گزارش به آن اشاره نشده است. برخی از این نهادها مجوزی از مجلس نیز ندارند و همین فیلترینگ به خودتحریمی دامن زده است. صرف نظر از فیلترینگ شبکه‌های مجازی، دامنه فیلترینگ به برخی از کسب و کارها و سایت های خبری رسیده است و این موضوع به گردش آزاد اطلاعات لطمه می‌زند.»