ماه خونین در ایران؛ رصد ماه‌گرفتگی جذاب ۱۶ شهریور را از دست ندهید

شامگاه یکشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴ آسمان اکثر کشورها میزبان یک پدیده نجومی تماشایی خواهد بود؛ یک ماه‌گرفتگی کامل که قرص ماه را به رنگ قرمز وهم‌انگیزی، مشهور به «ماه خونین»، درخواهد آورد. در ادامه اطلاعاتی درباره رصد این پدیده جذاب به شما ارائه می‌کنیم.

این رویداد که دومین خسوف کامل سال ۲۰۲۵ است، یک پدیده جهانی خواهد بود و تقریباً ۷۷ درصد از ساکنان زمین، از جمله در کل ایران، فرصت تماشای آن را خواهند داشت. اما چرا ماه خونین می‌شود؟

ماه‌گرفتگی کامل یا «خسوف کلی» زمانی رخ می‌دهد که زمین دقیقاً میان خورشید و ماه قرار می‌گیرد و سایه کامل خود را بر روی ماه می‌اندازد. اما دلیل رنگ قرمز ماه در این حالت، جو زمین است. جو زمین مانند یک فیلتر عمل می‌کند و درحالی‌که نور خورشید از آن عبور می‌کند، طیف‌های آبی را پراکنده می‌کند و فقط به طیف‌های قرمز اجازه عبور می‌دهد. به‌همین دلیل ماه به رنگ سرخ دیده می‌شود.

زمان‌بندی دقیق رویداد ماه خونین در ایران

این خسوف یک رویداد طولانی است که بیش از ۵ ساعت طول خواهد کشید، اما بخش‌های جذاب و اصلی آن در میانه شب رخ می‌دهد و ماه به‌مدت ۸۲ دقیقه به رنگ خونین درمی‌آید. ساکنان ایران می‌توانند تمام مراحل این پدیده را طبق زمان‌بندی پایین مشاهده کنند:

• ساعت ۱۸:۵۸: آغاز خسوف نیم‌سایه‌ای | ماه به آرامی شروع به کم‌نور شدن می‌کند.
• ساعت ۱۹:۵۷: آغاز خسوف جزئی | سایه زمین شروع به خوردن ماه می‌کند و رنگ ماه به تدریج قرمز می‌شود.
• ساعت ۲۱:۰۰: آغاز خسوف کامل | ماه به‌طور کامل در سایه زمین فرو می‌رود و کاملاً قرمز می‌شود.
• ساعت ۲۱:۴۱: اوج خسوف | ماه در تاریک‌ترین بخش سایه زمین قرار می‌گیرد و به تیره‌ترین حالت خود می‌رسد.
• ساعت ۲۲:۲۲: پایان خسوف کامل | ماه شروع به خروج از سایه کامل می‌کند.
• ساعت ۲۳:۲۶: پایان خسوف جزئی | ماه به‌طور کامل از سایه زمین خارج می‌شود و دوباره به رنگ عادی بازمی‌گردد.
• ساعت ۰۰:۲۵ (بامداد دوشنبه): پایان خسوف نیم‌سایه‌ای | رویداد به طور کامل به پایان می‌رسد.

این ماه‌گرفتگی ویژگی‌های جذابی دارد. از آنجایی که این رویداد تنها چند روز قبل از رسیدن ماه به نزدیک‌ترین فاصله خود از زمین (حالت حضیض) رخ می‌دهد، قرص ماه کمی بزرگ‌تر از حد معمول به نظر خواهد رسید.

خسوف پدیده نادری نیست و در سده حاضر بارها رخ خواهد داد. برای مثال، در سال ۲۰۱۸ یک ماه‌گرفتگی طولانی دیگر با گرفت کلی ۱۰۳ دقیقه رخ داد. اما پیش‌بینی می‌شود که خسوف امشب بسیار تاریک و پررنگ باشد، زیرا بخش قابل‌توجهی از قطر ماه از تاریک‌ترین قسمت سایه زمین عبور خواهد کرد. این رویداد یک فرصت عالی برای علاقه‌مندان به نجوم و عکاسی است.

راهنمای برنامه‌های رصد ماه‌گرفتگی در شهرهای مختلف ایران

برای تماشای ماه‌گرفتگی به هیچ ابزار خاصی نیاز ندارید، اما استفاده از یک دوربین دوچشمی یا تلسکوپ کوچک می‌تواند جزئیات بیشتری از سطح ماه و تغییر رنگ آن را به شما نشان دهد.

همچنین، طبق اعلام انجمن نجوم ایران، بیش از ۵۰ برنامه عمومی رصد ماه‌گرفتگی قرار است در سراسر کشور برگزار شود تا علاقه‌مندان در کنار یکدیگر با چشم غیرمسلح و مسلح این پدیده را تماشا کنند. این برنامه‌ها به‌صورت رایگان و داوطلبانه از سوی گروه‌ها و انجمن‌های نجوم شهرهای مختلف برگزار خواهد شد و شامل فعالیت‌هایی نظیر رصد ماه با تلسکوپ، نمایشگاه‌های کوچک علمی و آشنایی با خسوف و اتفاقات مرتبط با آن خواهد بود. در ادامه جدول برنامه رصد عمومی ماه‌گرفتگی در شهرهای مختلف را مشاهده می‌کنید:

نام شهر	تجهیزات رصدی	آغاز و پایان رصد	نشانی محل برگزاری
اراک	یک دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی	۱۹ تا ۱ بامداد دوشنبه	اراک، جاده روستایی رودباران (منطقه امن)
اصفهان	6 دستگاه تلسکوپ	18:30	اصفهان، خیابان سعادت آباد، جنب مجموعه ورزشی امین، مرکز نجوم ادیب
اصفهان	2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی	18 تا 24	اصفهان، خیابان لاله جنوبی، مرکز نجوم ایرسا
اقلید	یک دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی	18 تا 23	استان فارس، شهر اقلید، گردنه تیمارجان
اهواز	4 دستگاه تلسکوپ	۱۸ تا ۰۰:۳۰ بامداد	اهواز، کوروش، خیابان اصلی فاز 4، نبش 14، مرکز تخصصی نجوم اهواز
ایلام	2 دستگاه تلسکوپ	۲۰ تا ۲۳	ایلام، میدان امام حسین (ع)، جاده چغاسبز
آبادان	3 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی	19 تا ۰۰:۳۰ بامداد	خوزستان ، آبادان، پارک 17 هکتاری
بجنورد	تلسکوپ دوربین دوچشمی	۱۹ تا ۲۳	خراسان شمالی، بجنورد، میدان خرمشهر، بعد از کارخانه ماکارانی، اداره کل کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان
بندرعباس	3 دستگاه تلسکوپ	19 تا ۲۴	بندرعباس، خیابان اتوبوس رانی، بام مجتمع تجاری بندرعباس مال
بوکان	4 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی	20 تا 22	بوکان، کمربندی،نساجی، جنب پارک موکریان، پژوهشسرای ابوریحان بیرونی
بهاباد	2 دستگاه تلسکوپ و تجهیزات عکاسی	20 تا 23	استان یزد، شهر بهاباد، پارک بانوان
پاسارگاد (سعادت شهر)	تلسکوپ ۱۱ اینچ	19:30 تا 22:30	سعادت شهر ، کیلومتر 7 جاده سعادت شهر به ارسنجان
تبریز	تلسکوپ رصدخانه	۱۸ تا ۵ بامداد دوشنبه	رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی دانشگاه تبریز
تبریز	۵ دستگاه تلسکوپ و دوربین دوچشمی	16 تا ۵ بامداد دوشنبه	رصدخانه خواجه نصیرالدین طوسی دانشگاه تبریز، قله بیلیندی
تبریز	4 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی	۱۹ تا ۲۳:۳۰	تبریز، پارک شاه گولی، انتهای جاده سلامت، تپه پرچم
تهران	۷ دستگاه تلسکوپ و ۴ دستگاه دوربین دوچشمی	۱۸ تا ۲۳	منطقه فرهنگی گردشگری عباس آباد، بوستان آب و آتش، پل طبیعت
تهران	4 دستگاه تلسکوپ و 1 دوربین دو چشمی	۱۹ تا ۲۲:۳۰	تهران، بام تهران (ولنجک)
تهران	3 دستگاه تلسکوپ	18 تا 22	تهران، خیابان ولیعصر، خیابان فلاحی (زعفرانیه)، پارک زعفرانیه، رصدخانه آموزشی زعفرانیه
تهران	یک دستگاه تلسکوپ	۱۹:۳۰ تا ۲۳:۳۰	میدان فرهنگ، بام حق شناس
تهران	بیش از 3 دستگاه تلسکوپ و چند دوربین دوچشمی	۱۹ تا ۲۳	دانشگاه علوم و تحقیقات، ساختمان کتابخانه
تهران	2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی	19:30 تا 22:30	خ اطاعتی جنوبی، خ مهدی سوم، کوچه رنجبر، دبستان تلاش
تهران	تلسکوپ 8 اینچ دابسونی	20 تا 22	تهران، ضلع شمال غربی میدان هفت تیر، جنب ورودی مترو هفت تیر
جم	تلسکوپ	20 تا 23	جم، شهرک توحید، فرهنگسرا
جم	یک دستگاه تلسکوپ، یک دوربین دوچشمی و یک ویدئو پروژکتور	17 تا 24	استان بوشهر، شهرستان جم، روستای گردشگری مکو
خرم آباد	4 دستگاه تلسکوپ	20 الی 23	خرم آباد، قلعه فلک الافلاک، هماهنگی با کانون پرورش فکری
خمینی شهر	2 دستگاه تلسکوپ	۱۹ تا ۲۳	استان اصفهان، خمینی شهر، خیابان شریعتی، خیابان بوعلی، مرکز همیاران سلامت خانواده
دلیجان	تلسکوپ و دوربین دوچشمی	19 تا 23	دلیجان، انتهای خیابان دانشگاه، پژوهسرای خوارزمی
رفسنجان	2 دستگاه تلسکوپ	۱۹ تا ۲۳:۳۰	مجموعه ریاست جمهوری
زاهدان	2 دستگاه تلسکوپ	۱۹:۳۰ تا ۲۲:۳۰	زاهدان، مجتمع تفریحی گردشگری دشت عماد
زنجان	2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی	۱۹:۳۰ تا ۲۴	زنجان، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه، پارکینگ جنب کتابخانه ترکمان
ساری	8 اینچ دابسونی	20 تا 23	ساری، انتهای شهبند، پارک کوشاسنگ
ساری	4 دستگاه تلسکوپ	19 تا 22:30	ساری، پارک ملل، ورودی اصلی
سمنان	3 دستگاه تلکسوپ	۱۹ تا ۲۳	سمنان، بالاتر از میدان امام رضا، رو به روی مرکز انتقال خون، مرکز ۲ کانون پرورش فکری
شاهین شهر	یک دستگاه تلسکوپ	۲۰ تا ۲۳	شاهین شهر، ابتدای بلوار طالقانی، فرهنگسرای اشراق
شهرضا	2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دو چشمی	۱۸:۳۰ تا ۲۲:۳۰	استان اصفهان، شهرضا، دانشگاه آزاد شهرضا
شهرکرد	3 دستگاه تلسکوپ	18 تا 24	شهرکرد بوستان مادر ، جنب مقبره حاج صولت
شهمیرزاد و مهدیشهر	3 دستگاه تلسکوپ	20 تا 22:30	استان سمنان، شهمیرزاد: پارک پردیس ابتدای شهمیرزاد سمت راست،پنجمین جشنواره فرهنگی شهمیرزاد / مهدیشهر: کانون شهید بیدقی خیابان امام
شیراز	۴ دستگاه تلسکوپ و چند دوربین‌ دوچشمی	19 تا 24	شیراز، تقاطع معلم، بوستان معلم، فرهنگسرای نجوم شیراز
شیراز	تلسکوپ	17 تا 24	شیراز، جاده داریون، باغ‌های شهری خالد آباد
عجب‌شیر	2 دستگاه تلسکوپ	۱۹:۳۰ تا ۲۳:۳۰	عجب‌شیر، خیابان استاد شهریار، مدرسه نمونه دولتی تربیت
کاشان	2 دستگاه تلسکوپ	16 تا 24	روستای مرق
گلبهار	2 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی	از 15 تا 3 بامداد روز بعد	استان خراسان رضوی، شهر گلبهار، موسسه آسمان نِگری سُها
مریوان	3 دستگاه تلسکوپ و یک دوربین دوچشمی	17 تا 1 بامداد	مریوان پارک جنگلی امام - المان عینک
مشهد	8 تا 10 دستگاه تلسکوپ	18:30 تا 24	مشهد، بوستان کوهسنگی، محوطه گرادیان‌ها، انجمن نجوم مشهد
مشهد	یک دستگاه تلسکوپ	19 تا 24	خراسان رضوی، مشهد، جاده کلات، کیلومتر ۳۰ جاده کلات، روستای ده سرخ
مشهد	تلسکوپ	۱۸ تا ۲۴	مشهد، بوستان کوهسنگی، فرهنگسرای علوم و نجوم
نجف آباد	دوربین دوچشمی و ابزار رصدی	19 تا 23	بلوار پارسال( دادگستری) منطقه جلال آباد
نیشابور	3 دستگاه تلسکوپ	۱۹ تا ۲۳:۳۰	نیشابور، انتهای خیابان ۱۵ خرداد، محوطه فرهنگسرای سیمرغ
یاسوج	3 دستگاه تلسکوپ و  یک دوربین دوچشمی بزرگ	18 تا 22	پارک ولایت، محل برگزاری نمایشگاه‌ها