سیارک خدای آشوب در یک‌قدمی زمین؛ از تهدید تا شگفتی

سیارک آپوفیس که به‌دلیل تهدیدآمیز بودن برای زمین، «خدای آشوب» لقب گرفته، درحال نزدیک شدن به زمین است. به گفته دانشمندان، در نیمه اول سال 2029، این سیارک از فاصله 32 هزار کیلومتری از سطح زمین عبور خواهد کرد؛ یعنی نزدیک‌تر از فاصله مدار ماهواره‌های زمین-ثابت که به دور زمین می‌گردند!

سیارک آپوفیس با نام رسمی 99942 Apophis، در 13 آوریل 2029 (25 فروردین‌ماه 1408) از نزدیکی زمین عبور خواهد کرد. به گفته دانشمندان، در هنگام نزدیکی، این سیارک در بخش‌هایی از نیمکره شرقی زمین با چشم غیرمسلح قابل‌رؤیت خواهد بود.

در این راستا، دانشمندان و اخترشناسان ناسا و سراسر جهان اعلام کرده‌اند که آپوفیس را پیوسته زیر نظر خواهند داشت. تغییرات مسیر حرکت این سیارک را می‌توانید از این صفحه دنبال کنید.

آپوفیس با قطر تقریبی 370 متر، یکی از خطرناک ترین اجرام نزدیک به زمین محسوب می‌شود. بااین‌حال، کارشناسان اطمینان می‌دهند که با وجود نام مستعار این سیارک، احتمال برخورد آن با زمین بسیار اندک است. دکتر «سارا تامپسون»، اخترفیزیکدان برجسته ناسا اعلام کرد:

«آپوفیس در سال 2029 در مسیر برخورد مستقیم با زمین قرار ندارد. اما ما از نزدیک آن را رصد می‌کنیم؛ زیرا اجرام فضایی می‌توانند در طول زمان، رفتار غیرقابل‌پیش‌بینی داشته باشند.»

تامپسون افزود: «[احتمال برخورد] یک در میلیون است؛ بااین‌حال وجود دارد. ما از هر منبعی که در اختیار داریم، برای محاسبه حرکت آن استفاده می‌کنیم و مطمئن می‌شویم که غافلگیر نخواهیم شد.»

اگر آپوفیس با زمین برخورد کند چه اتفاقی می‌افتد؟

به گفته دانشمندان، اگر آپوفیس به زمین برخورد کند، تأثیرات آن فاجعه‌بار خواهد بود. برخورد سیارکی با این اندازه (قطر 370 متر) انرژی معادل بیش از 1200 مگاتن TNT آزاد می‌کند که برای تخریب بخش بسیار بزرگی از زمین کافی است. این رویداد هم اثرات محلی و هم جهانی – از سونامی تا اختلالات شدید جوی – را در پی خواهد داشت.

بااین‌حال، به گفته دکتر «دیوید فرنوچیا» از مرکز مطالعات اجرام نزدیک به زمین ناسا، تجزیه‌وتحلیل‌های گسترده تأیید کرده است که این سیارک حداقل برای قرن آینده تهدیدی نخواهد داشت: «برخورد در 2068 نیز امکان‌پذیر نخواهد بود.»

در سال 2021 نیز آپوفیس گذری از نزدیکی زمین داشت و پژوهشگران از این فرصت استفاده کردند تا با رصدهای رادیویی، محاسبات مداری سیارک به دور خورشید را با دقت بیشتری اصلاح کنند. به‌طور کلی، این سیارک هر ۷ سال یک بار به زمین نزدیک می‌شود. اما از نظر دانشمندان، مهم‌ترین نزدیکی آن در سال 2029 اتفاق خواهد افتاد.

ناسا مأموریت فضاپیمای «اسیریس-رکس» خود را – که اکنون «اسیریس-اپکس» – نامیده می‌شود، برای مطالعه دقیق سیارک آپوفیس تغییر داده است. این فضاپیما در سال گذشته (2023)، مأموریت جمع‌آوری نمونه از سیارک بنو را با موفقیت انجام داد و حالا قرار است در سال 2029، برای بررسی آپوفیس، به آن نزدیک شود و به‌مدت 18 ماه تحقیق کند.

این فضاپیما از سطح آپوفیس نقشه‌برداری خواهد کرد، ترکیب آن را تجزیه‌وتحلیل کرده و هرگونه تغییری که در مسیر حرکت سیارک ایجاد شود را ثبت خواهد کرد.

سیارک آپوفیس: ویژگی‌ها

این سیارک بیش از 4.6 میلیارد سال پیش شکل گرفت و درواقع از بقایای منظومه شمسی اولیه است. آپوفیس در سال 2004 توسط ستاره‌شناسان «رصدخانه ملی کیت پیک» کشف شد و به‌سرعت به شهرت رسید.

این سیارک از مواد سیلیکات مخلوط با نیکل و آهن تشکیل شده است و در دسته‌بندی نوع S (سیارک‌های سنگی) قرار می‌گیرد. قطر آن حدود 370 متر و وزن آن حدود 27 میلیون تن برآورد شده و شکل آن شبیه به بادام‌زمینی است.

سرعت مداری آپوفیس در زمان عبور از نزدیکی زمین به حدود ۳۰ کیلومتر بر ثانیه می‌رسد. آپوفیس در مداری به دور خورشید می‌چرخد و هر ۷ سال یک بار به زمین نزدیک می‌شود. نام آپوفیس از «خدای آشوب» در اساطیر مصر باستان و به‌دلیل پتانسیل برخورد آن با زمین، گرفته شده است.

اگر آپوفیس با زمین برخورد کند، انرژی بیش از ۱۲۰۰ مگاتن TNT آزاد خواهد شد. این مقدار انرژی می‌تواند برای تخریب یک منطقه بزرگ کافی باشد و باعث ایجاد یک فاجعه عظیم در سطح جهانی شود. بااین‌حال، براساس محاسبات فعلی، این سیارک در آینده نزدیک به زمین برخورد نخواهد کرد، اما همچنان عبور نزدیک آن فرصتی نادر برای بررسی‌های علمی و رصد آن فراهم می‌کند.