امروز در فضا: دانشمندان موفق به رصد تبخیر جو یک سیاره فراخورشیدی شدند

در 13 مارس 2003، یک تیم به رهبری آلفرد ویدال مجار در Nature گزارشی از مشاهده اتمسفر یک سیاره فراخورشیدی درحال تبخیر به فضا را گزارش کردند.

ستاره‌شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل برای اولین‌بار این پدیده را مشاهده کردند. این سیاره سوخته به نام HD 209458b در فاصله 7 میلیون کیلومتری به دور ستاره خود می‌چرخد. برای مقایسه بهتر است بدانید مشتری، نزدیک‌ترین غول گازی منظومه شمسی ما، در فاصله 780 میلیون کیلومتری از خورشید می‌چرخد.

مشاهدات هابل یک اتمسفر هیدروژنی تبخیرشده، داغ و متورم را در اطراف سیاره نشان داد. بسیاری از این سیارات ممکن است درنهایت ناپدید شوند و تنها یک هسته متراکم از آنها باقی بماند.

این نوع سیارات فراخورشیدی به «مشتری داغ» معروف هستند و بسیار نزدیک به دور ستاره‌های خود می‌چرخند و مانند پروانه‌ای به‌سوی شعله‌های آتش کشیده‌ می‌شوند.

مطالعه سیارات خارج از منظومه شمسی، به ویژه اگر آنها بسیار نزدیک به ستارگان مادر خود باشند، آسان نیست. زیرا نور ستاره معمولاً بسیار زیاد است و مشاهده سیاره را سخت می‌کند.

این سیاره هم خیلی به ستاره خود نزدیک بود و هابل نمی‌توانست مستقیماً از آن عکس بگیرد. بااین‌حال، ستاره‌شناسان توانستند به‌طور غیرمستقیم سیاره را رصد کنند، زیرا نور بخش کوچکی از ستاره را در طول عبور از دیسک ستاره مسدود می‌کند و درنتیجه آن را اندکی کم‌نور می‌کند.

نوری که از اتمسفر در اطراف سیاره عبور می‌کند، پراکند‌ه می‌شود و جو را به نمایش می‌گذارد. به روشی مشابه، نور خورشید هنگام عبور از جو زمین در هنگام غروب قرمز می‌شود.

ستاره‌شناسان از طیف‌نگار تصویربرداری تلسکوپ فضایی هابل برای اندازه‌گیری مقداری از جو سیاره که نور ستاره را فیلتر می‌کند، استفاده کردند. آنچه مشاهده کردند نشان داد که اتمسفر بیرونی سیاره توسط ستاره آنقدر گسترش یافته‌ و گرم می‌شود که شروع به فرار از گرانش سیاره می‌کند.