چرا اینتل درحال ازدست‌دادن جایگاه خود است؟

غول سازنده تراشه در یک روز ۴۰ میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست داد. در ادامه به این سؤال پاسخ خواهیم داد که چرا شرکت اینتل که زمانی حاکم بی‌چون‌وچرای بازار تراشه و پردازنده بود، به چنین وضعیتی دچار شده است؟

اینتل اول آگوست نتایج ناامیدکننده‌ای منتشر کرد. فروش غول نیمه‌رساناها نسبت به سال قبل یک درصد کاهش یافته و شرکت زیان خالص ۱.۶ میلیارد دلاری را اعلام کرد، درحالی‌که در مدت مشابه سال ۲۰۲۳ سود ۱.۵ میلیارد دلاری داشته است. پت گلسینگر، مدیرعامل این شرکت، در یادداشتی به کارمندانش نوشت: «از یک سو هزینه‌های ما بیش‌ازحد و حاشیه سودمان بسیار پایین است.» به‌دنبال این شرایط اینتل قصد دارد 15 هزار شغل را تعدیل و سود سهام را که از سال ۱۹۹۲ پرداخت کرده است، متوقف کند. از زمان انتشار نتایج، قیمت سهام آن تقریباً ۳۰ درصد سقوط کرده است.

از زمانی که گلسینگر هدایت اینتل را برعهده گرفته، به‌دنبال بازگرداندن شکوه سابق به این شرکت بوده است. دولت بایدن که مشتاق بازگرداندن تولید تراشه به خاک آمریکاست، اینتل را در جایگاه قهرمانی ملی تبلیغ می‌کند اما آخرین وضعیت درآمدها یادآوری می‌کند که این شرکت چقدر نسبت به شرکت‌هایی مانند انویدیا و TSMC عقب مانده است و در صنعتی که براساس سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت کار می‌کند، چقدر طول می‌کشد تا به آن‌ها برسد. این موضوع هشداری برای دولت‌هاست که نشان می‌دهد انتخاب برنده کار آسانی نیست.

شرکت اینتل؛ از اوج تا افول

اینتل تا چند دهه در بازار جهانی تولید تراشه حکمرانی می‌کرد. همچنین در دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰، به لطف اتحاد «وینتِل» با مایکروسافت، غول نرم‌افزار، بازار رایانه‌های شخصی را در اختیار داشت. بااین‌حال مجموعه‌ای از اشتباهات منجر به عقب‌ماندن اینتل شد. تمرکز این شرکت بر رایانه‌های شخصی باعث شد تقاضای فزاینده برای تراشه‌های موبایل را از دست بدهد. اینتل همچنان به ساخت تراشه‌های خودش ادامه داد، حتی زمانی که بسیاری از رقبایش به مدل «بدون ساخت» روی آوردند که در آن طراحان تراشه تولید خود را به کارخانه‌هایی مانند TSMC، تولیدکننده تایوانی، برون‌سپاری می‌کنند.

اواسط دهه ۲۰۱۰، اشتباه‌های کوچک مکرر در تولید باعث تأخیر در عرضه پردازنده‌های آن و کاهش مداوم سهم این شرکت در کسب‌وکار اصلی خود، واحدهای پردازش مرکزی، در مقابل AMD، طراح تراشه آمریکایی، شد. نکته مهم این است که اینتل غالباً در بازارهای روبه‌رشد تراشه‌های هوش مصنوعی تخصصی غایب بوده است؛ عرصه‌ای که تحت سلطه انویدیا، ارزشمندترین شرکت نیمه‌رسانای جهان، قرار دارد.

گلسینگر کاملاً از این موضوع آگاه است. او مدتی پس از مدیرعامل شدن، در فوریه ۲۰۲۲، زمینه را برای جداسازی طراحی و تولید به دو بخش مجزا فراهم کرد. این اتفاق باعث شد بخش محصول بتواند بهترین کارخانه را برای نیازهایش انتخاب کند و کارخانه‌های اینتل برای طراحان تراشه دیگر در دسترس قرار گیرند. گلسینگر می‌خواهد تولید اینتل به‌سرعت پیشرفت کند و میزان تولید آن از سایر سازندگان سبقت بگیرد. او گفته است اینتل تا سال ۲۰۳۰ دومین کارخانه بزرگ جهان خواهد شد و فقط TSMC بالاتر از آن قرار خواهد گرفت.

بنابراین، اینتل سعی دارد عقب‌ماندگی‌اش را در دو بخش اصلی جبران کند: اول به‌عنوان طراحی بدون کارخانه که با انویدیا و AMD رقابت می‌کند و دوم به‌عنوان کارخانه‌ای که با TSMC رقابت می‌کند. کار اول ممنوعه به نظر می‌رسد. این شرکت در زمینه طراحی تراشه‌های هوش مصنوعی هنوز نقایص زیادی دارد. انتظار می‌رود میزان فروش تراشه‌های هوش مصنوعی گودی (Gaudi) این شرکت در سال جاری ۵۰۰ میلیون دلار باشد. فروش تراشه‌های هوش مصنوعی انویدیا هر سه ماه ۲۰ میلیارد دلار است.

علاوه‌براین موفقیت در بازار تراشه‌های هوش مصنوعی بیشتر از خود تراشه‌هاست. انویدیا تجهیزات شبکه‌ای می‌فروشد که صدها یا هزاران پردازنده ساخت این شرکت را به هم متصل می‌کند. همچنین CUDA پلتفرمی نرم‌افزاری دارد که به مشتریان اجازه می‌دهد تراشه‌ها را تنظیم کنند. آلن پریستلی (Alan Priestley)، یکی از کارکنان گارتنر (Gartner)، شرکتی تحقیقاتی، می‌گوید با‌توجه‌به سرمایه‌گذاری کم اینتل در حوزه هوش مصنوعی، این شرکت به‌سختی می‌تواند عقب‌ماندگی‌اش را جبران کند.

وقتی صحبت از وظیفه دوم، رشد کسب‌وکار کارخانه‌ای، می‌شود، باید بگوییم اینتل درحال انجام سرمایه‌گذاری‌های بزرگی است. این شرکت قصد دارد طی 5 سال آینده ۱۰۰ میلیارد دلار برای ساخت کارخانه‌های جدید و گسترش کارخانه‌های موجود خود در آمریکا هزینه کند. غول تراشه‌ساز برای تأمین منابع مالی لازم برای تحقق بلندپروازی‌هایش در وضعیت بدون رشد خود از منابع خلاقانه سرمایه استفاده می‌کند. آگوست ۲۰۲۲، بروکفیلد (Brookfield)، شرکت سرمایه‌گذار بزرگ زیرساخت، موافقت کرد ۴۹ درصد هزینه مرکز جدید ۳۰ میلیارد دلاری در آمریکا را تأمین کند. ژوئن امسال، آپولو (Apollo)، شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی، نیز ۱۱ میلیارد دلار برای سهم مشابهی از کارخانه تراشه این شرکت در ایرلند پرداخت کرد. اینتل هم از ۸.۵ میلیارد دلار کمک مالی و تا ۱۱ میلیارد دلار وام از دولت آمریکا بهره‌مند شده است.

بااین‌حال مشکل اینجاست که باتوجه‌به درآمد کم اینتل از کسب‌وکار کارخانه‌ای و رشد اندک تقاضا برای محصولات اصلی‌اش، این شرکت باید به‌دنبال منابع جدید سرمایه باشد یا کمک‌های بیشتری بگیرد. شرکت اینتل و دولت آمریکا هر دو راه سختی پیش رو دارند.