بهترین زمان تعویض تسمه تایم | عمر مفید تسمه تایم چقدر است؟

یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین قطعات به‌کاررفته در خودرو که برخلاف اکثر قطعات نباید تا زمان خراب شدن برای تعویض آن صبر کرد، تسمه تایم است. تسمه تایم قطعه‌ای لاستیکی با تعدادی دندانه است که روی پولی‌های میل‌لنگ و میل‌سوپاپ قرار می‌گیرد. نگهداری و تعویض تسمه تایم حساسیت زیادی می‌طلبد، چون درصورت پاره شدن خسارت سنگینی در پی خواهد داشت. ازاین‌رو در این مطلب نکات کلیدی و مهم درباره زمان تعویض تسمه تایم، عمر مفید تسمه تایم، کیلومتر تعویض تسمه تایم و خطر پارگی آن را بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

تسمه تایم چیست؟

تسمه تایم یکی از اصلی‌ترین قطعات به‌کاررفته در خودرو است که خودرو بدون آن روشن نمی‌شود. این قطعه با قرار گرفتن روی پولی‌های میل‌لنگ و میل‌سوپاپ‌، این دو قسمت موتور را به یکدیگر متصل می‌کند. تسمه تایم همچنین زمان‌بندی عملکرد میل‌سوپاپ‌ها را تنظیم می‌کند. با هر دو دور چرخش میل‌لنگ، میل‌سوپاپ یک دور می‌چرخد، بنابراین تعداد دفعات چرخش میل‌سوپاپ نصف میل‌لنگ است.

در برخی خودروها از زنجیر تایم برای تنظیم زمان‌بندی میل‌سوپاپ‌ها به‌جای تسمه استفاده شده است. زنجیر تایم در مقایسه با تسمه تایم عمر طولانی‌تری دارد، تا حدی که عمر آن را با پیشرانه موتور برابر می‌دانند. اما تسمه‌تایم با توجه به جنس لاستیکی خودش طول عمر کمتری دارد و باید به‌موقع تعویض شود. یکی از مهم‌ترین پرسش‌های مالکان خودرو نیز به همین موضوع مربوط می‌شود. آن‌ها می‌خواهند بدانند عمر مفید تسمه تایم چند سال است و چه زمانی باید نسبت به تعویض این قطعه اقدام کنند.

مهم‌ترین مزیت تسمه تایم نسبت به زنجیر تایم بی‌صدا بودن آن است. زنجیر تایم به دلیل آهنی بودن سروصدای بیشتری نسبت به تسمه تایم ایجاد می‌کند و هزینه‌ نگهداری آن بیشتر و تعمیر آن سخت‌تر است‌. در بین محصولات خودروسازان داخلی، به جز پیکان و پیکان وانت که به زنجیر تایم مجهز هستند، بقیه از تسمه تایم بهره می‌برند.

خطر پارگی تسمه تایم و مشکلات احتمالی ناشی از آن

اگر تسمه‌تایم به‌موقع تعویض نشود امکان پارگی آن وجود دارد که خسارات زیادی در پی خواهد داشت. اولین قطعاتی که در اثر این اتفاق آسیب جدی می‌بینند سوپاپ‌ها هستند. پیستون‌ها و سوپاپ‌ها در داخل سیلندر برخوردی با یکدیگر ندارند. اما درصورت پارگی تسمه تایم، زمان‌بندی میل‌سوپاپ‌ها به هم می‌ریزد و پیستون‌ها‌ و سوپاپ‌ها به یکدیگر برخورد می‌کنند‌. این برخورد باعث خرابی سوپاپ‌ها و اختلال در عملکرد خودرو می‌شود. در بهترین حالت سوپاپ‌ها خراب و کج می‌شوند. اما اگر تسمه تایم در دور موتور بالا پاره شود ممکن است سیلندر آسیب دیده و نیاز به تعویض پیدا کند.

برخی از خودروها مثل محصولات شرکت پژو بیشتر در معرض این نوع آسیب‌دیدگی قرار دارند. در پرایدهای مدل‌پایین، برعکس پژوها پارگی تسمه تایم هیچ مشکل بزرگی به وجود نمی‌آورد و فقط خودرو خاموش می‌شود. دلیل آن کوتاه بودن شاتون‌ها است که به سوپاپ‌ها نمی‌رسد. سوپاپ‌ پرایدهای یورو ۴ نیز مانند محصولات پژو درصورت پارگی تسمه تایم آسیب می‌بیند. این اتفاقات و خسارات در مدل‌های ریو بیشتر از سایر خودروها مشاهده شده است. 

یک نکته‌ قابل‌توجه که کمتر کسی به آن توجه می‌کند تسمه دینام است. تسمه دینام عمر بسیار کمتری نسبت به تسمه تایم دارد و معمولاً بعد از هر ۲۰ هزار کیلومتر باید تعویض شود. در اکثر مواقع تکه‌های پاره‌شده تسمه دینام به داخل محفظه تایمینگ رفته و باعث پارگی تسمه تایم می‌شود.

زمان تعویض تسمه تایم

تعویض تسمه تایم بستگی به عملکرد و کارکرد خودرو دارد و در هر خودرو متفاوت است. در هر صورت بهتر است زمانی که کارکرد خودرو به ۶۰ هزار کیلومتر رسید تسمه تایم تعویض شود.

البته تنها کارکرد خودرو ملاک خوبی برای تعویض تسمه‌تایم نیست، چون ممکن است خودرویی چندین سال کار نکرده و تاریخ انقضای تسمه تایم آن گذشته باشد. معمولاً از ۳ تا ۵ سال پس از تاریخ تولید تسمه تایم می‌توان از آن استفاده کرد.

گاهی تسمه تایم باید زودتر از زمان اعلام‌شده توسط شرکت خودروساز تعویض شود. در واقع علائمی هشداردهنده برای احتمال پارگی تسمه تایم وجود دارد. یکی از آن‌ها افزایش دود خروجی از اگزوز است. این افزایش دود می‌تواند نشانگر احتراق نادرست در موتور و به احتمال زیاد ناشی از عملکرد بد تسمه تایم باشد. یکی دیگر از این علائم استارت نخوردن خودرو است. در زمان استارت زدن میل‌لنگ به گردش درآمده و یک سیکل احتراق موتور رخ می‌دهد تا خودرو روشن شود. درصورتی‌که تسمه تایم دچار مشکل شده باشد و درست کار نکند، با استارت زدن میل‌لنگ به حرکت درمی‌آید، اما این حرکت به میل سوپاپ منتقل نشده و خودرو روشن نمی‌شود. یک علامت دیگر ممکن است بد کار کردن موتور در هنگام حرکت و کاهش قدرت آن باشد.

بهتر است در زمان تعویض تسمه تایم، بلبرینگ تایم نیز تعویض شود، اگرچه بلبرینگ طول عمر بیشتری نسبت به تسمه تایم دارد. بلبرینگ معمولاً هر ۱۰۰ هزار کیلومتر تعویض می‌شود، اما بهتر است آن را همراه با تسمه عوض کنید تا از وقوع خسارات احتمالی در آینده جلوگیری شود.

بهترین زمان تعویض تسمه تایم در برخی از خودروها

• پراید: ۱۰۰ هزار کیلومتر
• پژو ۴۰۵: ۷۰ هزار کیلومتر
• زانتیا: ۶۵ هزار کیلومتر
• تندر۹۰: ۴۰ هزار کیلومتر
• مگان: ۶۰ هزار کیلومتر
• ریو: ۶۵ هزار کیلومتر
• مزدا ۳۲۳: ۷۰ هزار کیلومتر

طبق این لیست، میانگین تعویض تسمه‌تایم ۶۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر است. زمان مناسب تعویض تسمه تایم هر خودرو در دفترچه راهنمای آن درج شده است.

نکات مهم درباره تعویض تسمه تایم

۱. از تا خوردن تسمه و قرار دادن جعبه‌ابزار یا وسایل دیگر روی آن خودداری کنید.

۲. تسمه‌ تایم باید به‌طور منظم چک شده و فواصل زمانی تعویض آن تعیین شود.

۳. تسمه تایم باید فاقد شکستگی، ترک، جدایی لایه‌ها و پریدگی لبه دندانه‌ها باشد.

۴. ظاهر تمامی دندانه‌ها باید سالم باشد. خوردگی، پریدگی یا ترک و باز شدن دندانه‌ها نشانه‌های خرابی تسمه تایم هستند.

۵. در زمان تعویض تسمه تایم باید قطعاتی مثل پولی، هرزگردها و در صورت امکان واترپمپ را نیز تعویض کنید، چون خرابی یا ایراد در این قطعات منجر به آسیب رسیدن به تسمه خواهد شد.

جمع‌بندی

نگهداری و رسیدگی به تسمه تایم یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که هر راننده‌ای باید به آن توجه کند. عدم تعویض تسمه تایم و پارگی آن خسارات زیادی را به همراه دارد و حتی ممکن است آسیب زیادی به موتور خودرو وارد کند. علاوه بر تسمه تایم باید سلامت تسمه دینام، بلبرینگ تایم و حتی واترپمپ را زیر نظر داشت و آن‌ها را به صورت دوره‌ای مورد بررسی قرار داد. میانگین زمان تعویض تسمه‌تایم هر ۶۰ هزار کیلومتر است. اما اگر اطلاعات کافی در این زمینه ندارید، بهتر است هرچند ماه یکبار با مراجعه به یک مکانیک تسمه تایم را مورد بازدید قرار دهید.

سوالات متداول