تعویض روغن گیربکس در خودروهای اتوماتیک؛ چالشی عجیب در شرایط تحریمی

نحوه صحیح سرویس و نگهداری از خودرو همواره از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. به خصوص در شرایط امروز که قیمت قطعات به شدت بالا رفته است، اگر در رسیدگی به خودرو کوتاهی شود، می تواند هزینه‌های سنگینی روی دست مالک بگذارد با این حال متاسفانه در شرایط تحریم٬ از شمار روغن گیربکس‌های اصلی موجود در بازار کاسته و بر تعداد روغن گیربکس‌های تقلبی افزوده‌شده است و این مساله به خصوص در مورد خودروهای گیربکس اتوماتیک بسیار مشکل ساز به نظر می‌رسد و بعضاً زمان تعویض روغن گیربکس از دست می‌رود.

گیربکس یا جعبه دنده که حکم سیستم انتقال قدرت موتور به چرخ‌ها را دارد، از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین قطعات یک خودرو است. اکثر افراد نسبت به تعویض روغن موتور اتومبیل خود، حساسیت بالایی دارند، اما متاسفانه عموم مردم از رسیدگی به گیربکس غافل می‌مانند. روغن گیربکس یا همان واسکازین همچون روغن موتور، در یک کارکرد مشخص، نیازمند تعویض دوره‌ای است. حال می‌خواهیم فاکتورهای اساسی یک روغن گیربکس خوب را مورد بررسی قرار دهیم تا شما را بیشتر با روند کار این سیستم، آشنا کنیم.

ویسکوزیته یا گرانروی، اولین فاکتور مهم در یک روانکار است. چنانچه تغییر حالت گرانروی به میزان قابل توجهی باشد، می‌توان فهمید که خاصیت روانکار از بین رفته است. به مرور زمان با اکسیداسیون روغن، گرانروی آن بالا می‌رود و به رنگ تیره در می‌آید. اگر عدد ویسکوزیته بیش از 10 درصد تغییر کرد، زمان تعویض روغن فرا رسیده است.

یکی از موارد مهم در نگهداری از گیربکس، کنترل ورود آب به محفظه روغن آن است. اگرچه آب در ترکیب پایه روانکارها وجود دارد، اما افزایش مقدار آن، فرایند اکسیداسیون را سرعت می‌بخشد. با بالا رفتن اکسیداسیون نیز، رسوب اضافی در داخل گیربکس ایجاد می‌شود. بنابراین طبق توصیه‌های ASTM، اگر میزان آب موجود در روانکار بیش از 500 ppm بود، روانکار باید سریعا عوض شود.

همچنین٬‌ عدد اسیدی، دومین فاکتور مهم در یک روانکار است. می‌توان با استفاده از مواد قلیایی، اسید موجود در روغن گیربکس را خنثی کرد. تعداد ذرات آلودگی و نحوه توزیع آنها در روانکار هم باید مورد بررسی قرار گیرد. اگرچه سیستم‌های فیلتراسیون مختلفی طراحی شده اند، اما در نهایت نباید هیچ ذره‌ای با سایز بزرگتر از 12 میکرون از فیلتر، عبور کند. هر چند که در روغن‌های توربین، فقط ورود ذرات کوچکتر از 5 میکرون مجاز است.

آخرین فاکتور مهم در یک روانکار، ارزیابی میزان عناصر فلزی موجود در آن است. اگر این عناصر بیشتر از یک حد مشخص باشند، خبر خوبی برای سیستم‌های داخلی خودرو نیست و می‌تواند نشانی سایش غیر عادی قطعات را بدهد. طبق اصول ASTM، می توان وجود 22 عنصر را در روانکار، آنالیز کرد.

در یک جمع بندی باید گفت که چنین آزمایش‌هایی برای افزایش طول عمر مفید گیربکس و کاهش احتمال خرابی‌ها، بسیار کاربردی هستند. البته که کنترل چشمی، یک مرحله قبل از تست‌های آزمایشگاهی و فنی است و بهتر است که از این پس به هر صدای غیر عادی و یا بد جا رفتن دنده‌ها دقت کنید تا از بروز مشکلات جدی تر برای قطعات خودرو، جلوگیری به عمل آید.

این درحالیست که برخی از مالکیت براساس مطالب قید شده در دفترچه تعمیر و نگهداری خودرو خود معتقدند که عمر روغن گیربکس بی پایان است و نیازی به تعویض روغن گیربکس وجود ندارد اما مکانیک‌های متخصص در تعمیرات گیربکس معتقدند که این فرضیه صحیح نیست و در مورد اکثر گیربکس‌های معتقد به تعویض روغن در هر ۶۰ هزار کیلومتر هستند.