اتریوم 10 ساله شد؛ از پروژه‌ای ساده تا تبدیل‌شدن به یک بستر اقتصادی بزرگ

10 سال پیش، «ویتالیک بوترین» و گروه کوچکی از توسعه‌دهندگان، در برلین مشغول کار روی ایده‌ای بودند که تحول بزرگی در ایده‌های مالی ایجاد کرد. ایده آنها در نهایت منجر به راه‌اندازی اولین شبکه زنده اتریوم شد. در ادامه این مطلب، به مناسب ده‌سالگی اتریوم (ETH) بیشتر درباره توسعه و محبوبیت این ارز دیجیتال توضیح خواهیم داد.

ویتالیک بوترین اولین‌بار سال 2013 در وایت‌پیپر اتریوم به این مفهوم اشاره کرده بود. این شبکه همچنین راه را برای اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApp) هموار کرد و باعث شکل‌گیری حوزه‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) و سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO) شد.

اولین نسخه از شبکه اتریوم بدون رابط کاربری و امکانات کاربرپسند بود اما می‌توانست استخراج انجام دهد و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌داد اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز خود را آزمایش کنند. در آن زمان بیت‌کوین به‌عنوان «طلای دیجیتال» شناخته می‌شد، اما اتریوم با مفهوم «پول قابل‌برنامه‌ریزی» خود توجهات زیادی را جلب کرد.

درحال‌حاضر، اتریوم بزرگ‌ترین بلاکچین جهان از نظر ارزش کل قفل‌شده (TVL) در DeFi است و طبق داده‌های DeFiLlama، نزدیک به 84 میلیارد دلار از 140 میلیارد دلار کل TVL دیفای را در اختیار دارد.

از نظر ارزش بازار نیز ETH پس از بیت‌کوین (BTC) در رتبه دوم قرار دارد .قیمت فعلی ETH در زمان نگارش مطلب حدود 3400 دلار است، درحالی‌که بیت‌کوین با قیمتی نزدیک به 114 هزار دلار معامله می‌شود.

از روزهای اولیه تا تبدیل‌شدن به مهره‌ای مهم در اقتصاد دیجیتال

یک سال قبل از راه‌اندازی Frontier، بوترین درحال ساخت پایه‌های اولیه اتریوم بود و شبکه بلاکچین هنوز در مرحله آلفا قرار داشت.

«پاول برودی»، سرپرست تیم تحقیقاتی IBM، درباره ملاقات اولیه خود با بوترین در آن زمان می‌گوید:

«یکی از اعضای تیم به من گفت: با آدم بسیار جالبی آشنا شده‌ام. او ایده خوبی دارد… چیزی شبیه بیت‌کوین اما خیلی سریع‌تر و قابل‌برنامه‌ریزی‌تر است. وقتی این موضوع را شنیدم، با خودم گفتم این همان چیزی است که می‌خواهم. این همان چیزی است که نیاز داریم.»

با کمک بوترین، IBM اولین نمونه بلاکچین خود را بر اساس کدهای اولیه اتریوم ساخت و آن را در CES 2015 به همراه سامسونگ رونمایی کرد. برودی می‌گوید:

«همانجا بود که وارد این مسیر شدم. همه فناوری‌های دیگر را کنار گذاشتم و به‌طور کامل به بلاکچین روی آوردم.»

حتی حالا که به عنوان رهبر جهانی بلاکچین در EY فعالیت می‌کند، برودی می‌گوید به موقعیت بوترین در آن زمان احساس حسادت می‌کرده است:

«من به ویتالیک حسادت می‌کردم که توانست چنین کاری کند. فکر نمی‌کنم چنین فرصت‌هایی در سن من وجود داشت.»

اکنون، یک دهه از این آزمایش‌های اولیه گذشته و اتریوم بازارهای جهانی را تغییر داده است.

بوترین در گفتگو با نشریه CNBC در حاشیه بزرگ‌ترین رویداد بلاکچین اروپا گفته بود:

«خیلی تحت تأثیر قرار گرفته‌ام از اینکه این حوزه چقدر موفق شده و فراتر از انتظار همه رشد کرده است.»

بوترین در صحبت‌های خود گفته که تغییرات 10 سال گذشته خیره‌کننده بوده است. او به یاد می‌آورد که 10 سال پیش، جامعه کریپتو «فقط یک فضای خیلی کوچک» بوده و چند نفر روی بیت‌کوین و چند پروژه دیگر کار می‌کردند.

از آن زمان، اتریوم به «دارایی بزرگی» تبدیل شده است و شرکت‌های بزرگی وجود دارند که دارایی‌های خود را روی شبکه‌های آن عرضه می‌کنند.

بااین‌حال، بوترین همیشه هشدار داده که پذیرش عمومی هم مزایا و هم خطراتی دارد. یکی از نگرانی‌های او این است که تعداد کمی از ناشران یا واسطه‌ها به بازار مسلط شوند، و کنترل عملی اکوسیستم را به‌دست بگیرند.

پیشرفت‌ها و تبدیل شدن اتریوم به بخشی از بازار مالی جهان

در دنیای امروزی، تریلیون‌ها دلار از طریق استیبل‌کوین‌هایی که بر پایه اتریوم فعالیت می‌کنند، پرداخت می‌شوند. به‌عنوان مثال، استیبل‌کوین USDC (دومین استیبل‌کوین بزرگ جهان) همچنان حدود 65 درصد از حجم تراکنش‌های خود را روی شبکه اتریوم انجام می‌دهد.

طبق آخرین گزارش «وضعیت استیبل‌کوین‌ها» از کوین‌گکو، اتریوم تقریباً 50 درصد از کل فعالیت این بازار را در اختیار دارد.

بلک‌راک نیز سال گذشته صندوق بازار پول توکنیزه‌شده خود با نام BUIDL را روی شبکه اتریوم راه‌اندازی کرد. نقطه عطف مهم دیگر در سال 2024 رقم خورد، زمانی که صندوق‌های قابل معامله اتریوم (ETF) توسط کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) تأیید شدند. معاملات این ETFها از 23 ژوئیه 2024 آغاز شد.

با وجود راه‌اندازی شبکه‌های بلاکچین جدیدتر که سرعت بالاتر و کارمزد کمتر را وعده می‌دهند، اتریوم توانسته جایگاه خود را به عنوان شبکه مورد اعتماد مالی جهانی حفظ کند.

در سال 2022، ا‌تریوم روش اعتبارسنجی تراکنش‌های خود را تغییر داد. در ابتدا این شبکه از روش اثبات کار استفاده می‌کرد اما اکنون آن را به روش اثبات سهام تغییر داده که در آن کاربران اتریوم خود را به‌عنوان وثیقه قفل می‌کنند تا به ایمن‌سازی شبکه کمک کنند. این تغییر مصرف انرژی ا‌تریوم را بیش از 99 درصد کاهش داد و زمینه را برای ارتقاهایی فراهم کرد که هدف آنها سریع‌تر و ارزان‌تر کردن اجرای اپلیکیشن‌ها روی لایه پایه است.

بااین‌حال مسیر اتریوم بدون چالش نبوده است. این شبکه فراز و فرودهای شدید بازار را پشت سر گذاشته، با رقبایی که سرعت بالاتر را وعده می‌دهند روبه‌رو شده و با انتقاداتی مبنی بر کُندی یا گران بودن برای پذیرش انبوه مواجه شده است. اما تقریباً تمام رقبای اولیه خود را پشت سر گذاشته است.

برنامه‌های اتریوم در آینده

برای دهه آینده، تیم اتریوم امکان افزایش مقیاس شبکه خود بدون تغییر در اصول اولیه را دنبال خواهد کرد.

بوترین می‌گوید اولویت اول آنها رساندن اهداف فنی اتریوم به «خط پایان» خواهد بود. منظور او بهبود مقیاس‌پذیری و سرعت شبکه بدون کنار گذاشتن اصول اصلی غیرمتمرکز بودن و امنیت و حتی تقویت این ویژگی‌ها است.

تغییراتی در الگوریتم نیز وجود دارد که برای محافظت از اتریوم در برابر حملات رایانشی باید اعمال شوند. اجرای این تغییرات در راستای تبدیل اتریوم به قسمتی واقعاً ارزشمند از زیرساخت جهانی است که به اینترنت و اقتصاد کمک می‌کند آزادتر و دردسترس‌تر باشد.