در اقتصاد ایران، طلا ثروت می‌سازد؛ بیمه فقط سقوط را کمی نرم‌تر می‌کند

سارا نظری، مشاور مدیریت منابع انسانی، در یادداشتی که در اختیار دیجیاتو قرار داده است، به این پرسش تکراری پاسخ می‌دهد که آیا به جای حق بیمه تامین اجتماعی، طلا بخریم؟

در شرایط اقتصادی امروز ایران، مقایسه «پس‌انداز به شکل طلا» و «پرداخت حق‌بیمه تأمین اجتماعی» درواقع مقایسه دو ابزار با فلسفه‌ای متفاوت است. طلا یک ابزار سرمایه‌گذاری و پوشش تورمی است؛ ارزش دارایی را در بلندمدت حفظ می‌کند و نقدشوندگی بالایی دارد. اما بیمه تأمین اجتماعی یک ابزار سرمایه‌گذاری نیست؛ یک نظام حمایتی است که در برابر بیماری، ازکارافتادگی و فوت، حداقل‌هایی را فراهم می‌کند؛ حداقل‌هایی که هیچ ابزار پس‌اندازی به‌طور طبیعی جایگزینشان نیست.

برای روشن شدن تفاوت، فرض کنید فردی هر ماه سه میلیون تومان کنار می‌گذارد. اگر این مبلغ را طلا خریداری کند، احتمالاً در یک دوره ده‌ساله ارزش دارایی او چند برابر می‌شود و قدرت خریدش حفظ می‌گردد. اما همین فرد اگر در مسیر زندگی دچار بیماری جدی یا حادثه شود، طلا هیچ پوشش حمایتی ایجاد نمی‌کند. در مقابل، پرداخت همین مبلغ به تأمین اجتماعی بازده مالی ندارد، اما شبکه‌ای از حمایت‌های پایه مثل بازنشستگی، ازکارافتادگی و مستمری فوت را ارائه می‌دهد.

«بیمه بازنشستگی در ایران امنیت مالی نمی‌دهد؛ فقط بی‌پناهی را به تأخیر می‌اندازد»

در عین حال باید واقع‌بین بود: پوشش درمانی تأمین اجتماعی در برابر هزینه‌های درمان امروز بسیار محدود شده است. در بسیاری از خدمات پزشکی، از یک میلیون تومان هزینه، ممکن است تنها حدود صد هزار تومان توسط بیمه پرداخت شود. یعنی نقش بیمه درمانی بیشتر «کاهش فشار» است تا «تأمین هزینه». همین فاصله میان هزینه واقعی و تعهد بیمه، باعث شده مردم بیمه را نه به‌عنوان یک پشتیبان مالی، بلکه یک ضرورت حداقلی ببینند.

واقعیت این است که مستمری بازنشستگی و پوشش درمانی به‌تنهایی پاسخگوی نیازهای مالی و درمانی واقعی نیستند. اما نبود بیمه نیز فرد را در برابر ریسک‌هایی مثل بیماری، حادثه و ازکارافتادگی کاملاً بدون پشتوانه می‌گذارد. به همین دلیل، مدل اصولی در اقتصادهای پرنوسان، ترکیب دو ابزار است: استفاده از طلا برای حفظ ارزش دارایی و استفاده از بیمه برای مدیریت ریسک‌هایی که هیچ ابزار دیگری توان پوشش آنها را ندارد.

به بیان دیگر، طلا «رشد سرمایه» را تأمین می‌کند و بیمه «حداقل امنیت» را. تصمیم درست در ایران نه انتخاب یکی، بلکه تعیین نقش برای هر دو است: طلا برای آینده مالی، و بیمه برای جلوگیری از آسیب‌های غیرمنتظره زندگی، حتی اگر پوشش درمانی آن محدود باشد.