محققان: باکتری عامل پلاک دندان شاید با ابتلا به سرطان روده بزرگ ارتباط داشته باشد

محققان بین نوعی باکتری خاص که معمولاً به‌عنوان عامل پلاک دندان شناخته می‌شود و سرطان روده بزرگ مقاوم به درمان رابطه‌ای پیدا کرده‌اند. اگرچه هنوز مشخص نیست که این باکتری به‌تنهایی موجب ابتلای افراد به سرطان ‌می‌شود یا خیر، اما ظاهراً از سلول‌های سرطانی در مقابل داروهای ضدسرطان و گلبول‌های سفید محافظت می‌کند.

سرطان روده بزرگ، دومین سرطان کشنده در جهان

سرطان روده بزرگ (کولورکتال) یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان شناخته می‌شود و در اغلب کشورها، در میان سه سرطان مرگبار قرار دارد. سالانه صدها هزار نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند که متأسفانه تعداد زیادی از آنها پاسخ مناسبی به درمان‌ها نمی‌دهند و جان خود را از دست می‌دهند. سابقه بیماری در خویشاوندان، کم‌تحرکی، رژیم غذایی نامناسب، کمبود مصرف فیبر و مصرف غذاهای آماده همراه با نگهدارنده مثل انواع گوشت‌های فرآوری‌شده ازجمله عوامل زمینه‌ساز برای ابتلا به این سرطان محسوب می‌شوند. همچنین نرخ بروز این سرطان در آقایان بیشتر از خانم‌ها است.

اگرچه در گذشته سرطان روده بزرگ بیشتر در افراد میانسال به چشم می‌خورد؛ اما میزان ابتلای افراد جوان از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۹ حدوداً دو برابر شده است؛ به‌طوری‌که در گذشته تنها ۱۱ درصد از بیماران را افراد جوان تشکیل می‌دادند، اما امروزه این مقدار به ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است. متخصصین هنوز دلیل محکمی برای افزایش ناگهانی میزان ابتلا در جوانان پیدا نکرده‌اند؛ ولی گمان می‌رود کاهش سطح تحرک و افزایش مصرف غذاهای آماده ازجمله فست‌فودها، تأثیر بسزایی داشته باشند.

آیا باکتری پلاک دندان می‌تواند ابتلا به سرطان کولورکتال را افزایش دهد؟

پژوهشگران در مرکز تحقیقات سرطان ففرد هاچینسون در شهر سیاتل، با تمرکز روی علل افزایش ابتلا به سرطان روده بزرگ در جوانان، به سراغ بررسی نوعی باکتری با نام علمی فوزوباکتریوم نوکلئاتوم رفتند. از زمان کشف این باکتری بیش از ۱۰۰ سال می‌گذرد و بیشتر به‌عنوان عامل تشکیل پلاک دندانی و التهاب لثه شناخته می‌شود؛ اما در دهه‌های اخیر ارتباط آن با سرطان کولورکتال نیز توجه محققان را جلب کرده است.

در تحقیق اخیر پس از آزمایش روی مدفوع افراد سالم و بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ، مشخص شد که باکتری مورد بحث، دارای دو زیرگونه متفاوت است. به نظر می‌رسد که یکی از این زیرگونه‌ها می‌تواند به سلول‌های سرطانی کمک کند تا در مقابل داروهای ضدسرطان، مقاومت بیشتری از خود نشان دهند. همچنین مشخص شده است که این باکتری می‌تواند به پنهان‌ماندن سلول‌های سرطانی از دست سلول‌های ایمنی، مخصوصاً سلول‌های T کشنده، کمک چشمگیری کند و وظیفه دستگاه ایمنی در سرکوب سلول‌های سرطانی را مختل سازد.

در نتایج پژوهش اخیر ذکر شده است که حدود ۵۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان روده بزرگ، به زیرگونه خاص باکتری مذکور آلوده بوده‌اند. همچنین در نمونه‌های مدفوع جمع‌آوری‌شده، تعادل بین زیرگونه عادی و زیرگونه کمک‌کننده به سلول‌های سرطانی، بهم خورده است و گروه دوم، درصد بیشتری از جمعیت کلی این گونه را تشکیل می‌دادند. بیمارانی که مقادیر بالایی از باکتری اشاره‌شده را داشته‌اند، پاسخ نامطلوب‌تری به شیمی درمانی داده‌اند و احتمال عود مجدد سرطان در آنها بیشتر بوده است.

محققان عقیده دارند که احتمال ارتباط میان این نوع باکتری با تبدیل سلول‌های سالم به سلول‌های سرطانی و تومور نیز وجود دارد؛ اما هنوز شواهد محکم و قطعی دررابطه با این ادعا پیدا نشده است. آنها پس از انتقال باکتری به روده موش، متوجه شدند که میزان بروز پولیپ‌های روده‌ای در آنها افزایش پیدا کرده است. این پولیپ‌ها معمولاً به‌عنوان اولین نشانه سرطان روده بزرگ شناخته می‌شوند؛ اما هنوز مشخص نیست که آیا احتمال بروز پولیپ در انسان نیز به واسطه این باکتری افزایش پیدا می‌کند یا خیر.

احتمال دارد مطالعه بیشتر روی زیرگونه خطرناک فوزوباکتریوم نوکلئاتوم، به یافتن درمان جدیدی برای سرطان بدخیم روده بزرگ منتهی شود. شایان ذکر است که این باکتری، مقاومت بسیار بالایی از خود در محیط‌های نامساعد نشان می‌دهد؛ به‌طوری‌که می‌تواند در اسید معده زنده بماند و به همین طریق، خود را از دهان به روده برساند.