راهکار جدید دانشمندان: قطره انسولین زیرزبانی که می‌تواند جایگزین داروهای تزریقی شود

بیماران مبتلا به دیابت که از تزریق روزانه انسولین خسته شده‌اند، می‌توانند چشم به راه یک داروی غیرتهاجمی باشند. دانشمندان دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا یک روش جدید توسعه داده‌اند که در آن بیماران فقط چند قطره انسولین را زیر زبان خود می‌ریزند.

یکی از مشخصه‌های اصلی دیابت این است که بدن نمی‌تواند انسولین کافی برای تنظیم گلوکز خون تولید کند. مبتلایان به دیابت نوع ۱ و بسیاری از مبتلایان به دیابت نوع ۲، روزانه چندین نوبت به انسولین نیاز دارند؛ و این هورمون را معمولاً از راه تزریق دریافت می‌کنند. این روش هم اذیت‌کننده است، هم انجام منظمش سخت است، هم زباله‌های خطرناکی تولید می‌کند.

دانشمندان مدت‌هاست درحال توسعه روش‌های جایگزین هستند و میزان موفقیت آن‌ها متفاوت بوده است. این روش‌ها عبارتند از ایمپلنت‌های قابل کنترل و چسب‌های فراصوت برای انتقال مستقیم دارو از راه پوست. اما یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های تحقیق، راه‌های خوراکی مصرف انسولین است. قرص خوردن ساده و بدون درد است، و بسیاری از افراد هر روز این کار را می‌کنند.

اما این روش مشکلاتی دارد. انسولین یک مولکول ظریف است که نمی‌تواند در محیط معده و روده‌ها سالم بماند و وارد جریان خون شود. ساخت کپسول از مواد مختلف می‌تواند کارآمد باشد. حتی دانشمندان کپسول‌هایی خوردنی ساخته‌اند که حاوی آمپول‌های بسیار ریز انسولین هستند. اما در این روش‌ها، انسولین باید ابتدا در کبد متابولیزه شود؛ فرایندی که می‌تواند ساختار آن را تغییر دهد.

قطره انسولین

پژوهشگران دانشگاه بریتیش کلمبیا یک روش جدید توسعه داده‌اند که همچنان آن را می‌توان انسولین خوراکی نامید. اما این دارو بلعیده نمی‌شود، بلکه به‌صورت قطره‌هایی زیر زبان می‌ماند. این روش، که تجویز زیرزبانی نام دارد، برای داروهایی مناسب است که در محیط معده از بین می‌روند. بافت زیر زبان حاوی مویرگ‌های فراوانی است که اجازه می‌دهند دارو به‌سرعت در جریان خون پخش شود.

این روش در حالت عادی برای انسولین پاسخگو نیست، زیرا مولکول بزرگی دارد که به‌سادگی از بین سلول‌ها رد نمی‌شود. به همین علت، دانشمندان آن را با یک پپتید نفوذگر سلولی (cell-penetrating peptide - CPP) ساخته‌شده از فراورده‌های جانبی ماهی، ترکیب کردند. این ماده می‌تواند تخلخل سلول‌ها را افزایش دهد.

به‌عبارت دیگر، CPP یک راهنما است که راه انسولین را به سمت سلول‌ها باز می‌کند تا بتواند به‌سرعت وارد جریان خون شود. این راهنما بهترین مسیرها را می‌یابد تا انسولین به‌سادگی از میان هزارتوی سلول‌ها عبور کند.

پژوهشگران قطره انسولین خود را روی موش‌ها آزمایش کردند. انسولین در ترکیب با CPP توانست با موفقیت به جریان خون وارد شود و گلوکز خون را به خوبیِ انسولینی که از راه تزریق وارد شده بود تنظیم کند. بدون CPP، انسولین در پوشش دهان گرفتار می‌شد.

پژوهشگران نتایج مطالعه خود را در دو مقاله در ژورنال Controlled Release منتشر کرده‌اند. آن‌ها درحال‌حاضر تلاش می‌کنند تا با شرکای تجاری قرارداد ببندند و به آزمایش این روش ادامه دهند.