تحقیق جدید: در پستانداران دارای مغز پیچیده، اندازه جثه در رقابت برای جفت‌گیری اهمیتی ندارد

طبق یافته‌های جدید دانشمندان، در پستاندارانی که مغز آن‌ها توسعه‌یافته‌تر است، معمولاً اندازه جثه نرها و ماده‌ها تفاوت کمتری با یکدیگر دارد. به‌عبارت دیگر، پستانداران با مغز پیچیده‌تر برای بقای نسل و جفت‌گیری به‌اندازه بدنشان متکی نیستند.

در بسیاری از گونه‌های پستاندار، نرها بزرگ‌تر از ماده‌ها هستند (یا برعکس). این صفت را دودیسی اندازه جنسیتی (SSD) می‌نامند؛ برای مثال، فُک‌های فیلیِ نر حدوداً 3 برابر فُک‌های فیلی ماده هستند. برعکس، دلفین‌های نر و ماده هیچ تفاوتی در اندازه جثه ندارند. انسان‌ها جایی بین دو سر طیف قرار گرفته‌اند؛ انسان نر به‌طور میانگین از انسان ماده بزرگ‌تر است اما در کل جمعیت، همپوشانی‌هایی وجود دارد.

دانشمندان مرکز تکامل میلنر در دانشگاه باث انگلستان برای فهم ارتباط این صفت با تکامل ژنوم، به شباهت‌های بین ژنوم‌های ۱۲۴ گونه پستاندار نگاه کرده‌اند.

آن‌ها برای مطالعه خود، ژن‌ها را در خانواده‌هایی با عملکردهای مشابه دسته‌بندی کردند و اندازه این خانواده‌های ژن را اندازه‌گیری کردند. آن‌ها دریافتند پدر گونه‌هایی با تفاوت زیاد در اندازه دو جنس، خانواده‌های ژن مرتبط با قوه بویایی بزرگ‌تر و خانواده‌های ژن مرتبط با توسعه مغز کوچک‌تر بودند.

این مسئله ممکن است به این معنی باشد که در پستانداران با تفاوت کوچک در اندازه نرها و ماده‌ها (صفتی که «تک‌دیسی» نام دارد) خانواده‌های ژن مرتبط با توسعه مغز بزرگ‌تر است.

نقش پیچیدگی مغز پستانداران در جفت‌گیری

پژوهشگران از یافتن ارتباط آماری میان SSD بزرگ و خانواده‌های ژن گسترده برای عملکرد بویایی غافلگیر شدند. نکته غافلگیرکننده‌تر برای آن‌ها این بود که خانواده‌های ژن کوچک‌تر همان‌هایی بودند که با توسعه مغز ارتباط داشتند.

پژوهشگران می‌گویند در گونه‌های دارای SSD بزرگ، صفاتی مانند حس بویایی ممکن است در شناسایی جفت‌ها و قلمروها نقشی مهم داشته باشد.

برعکس، پستانداران با SSD کوچک‌تر روی توسعه مغز خود متمرکزند و ساختارهای اجتماعی و درنتیجه روش‌های جفت‌یابی پیچیده‌تری دارند؛ یعنی آن‌ها با ابزاری غیر از اندازه جثه، برای یافتن جفت و تولیدمثل رقابت می‌کنند.

بنابراین، احتمالاً در پستانداران با SSD کوچک‌تر خانواده‌های ژن مرتبط با عملکردهای مغز گسترده‌تر هستند و این جانوران رفتارهای پیچیده‌تری در جفت‌گیری و تولیدمثل نشان می‌دهند. مثلاً ممکن است در این جانوران هر دو والد از فرزندان نگهداری کنند، یا سیستم تولیدمثل تک‌جفتی حاکم باشد.

این نتایج نشان می‌دهد اندازه جثه در برخی از گونه‌ها عامل جنسیتی مهمی در انتخاب جفت و بقاست اما در برخی پستانداران، این عامل اهمیت چندانی ندارد.

درحال‌حاضر برای پژوهشگران مهم است که بدانند صفاتی مانند SSD چگونه روی تکامل مغز و ژنوم ما اثر گذاشته‌اند. آن‌ها همچنین قصد دارند در پژوهش‌های آینده نقش اندازه اندام‌های تولیدمثلی پستانداران را در تکامل ژنوم آن‌ها بررسی کنند.

نتایج این پژوهش در مجله Nature Communications منتشر شده است.