پژوهش علمی: افراد مضطرب شاید سطح هوش بالاتری داشته باشند

همه ما گاهی در موقعیت‌های خاص، مثل قبل از یک ارائه مهم یا شروع یک شغل جدید، احساس اضطراب می‌کنیم. اما تحقیقاتی که طی سال‌های گذشته انجام شده، نشان می‌دهد که این احساس اضطراب شاید با سطح بالاتر هوش ارتباط داشته باشد.

در سال‌های اخیر دانشمندان در چندین مطالعه به بررسی ارتباط بین هوش و اضطراب پرداخته‌اند. پژوهشی از سال 2015 روی 126 دانشجو نشان داد کسانی که در آزمون‌ها اضطراب بیشتری دارند، نمرات بالاتری نیز کسب می‌کنند. این رابطه به‌ویژه در ارتباط با هوش کلامی (توانایی استدلال با زبان، خواندن و نوشتن) بیشتر دیده شده است.

پژوهشگران دانشگاه لیک‌هد (Lakehead) کانادا در این تحقیق وضعیت کلی خلق‌وخو، مهارت‌های اجتماعی، نشخوار فکری و سطح هوش دانشجویان را از طریق یک پرسش‌نامه بررسی کردند. آنها برای سنجش اضطراب از مقیاس اضطراب شناختی در آزمون (CTAS) و برای سنجش هوش از مقیاس هوش بزرگسالان وکسلر (WAIS) استفاده کردند. نمرات بالاتر در CTAS به معنی اضطراب شدیدتر در آزمون و نمرات بالاتر در WAIS بیانگر هوش کلامی بیشتر است.

طبق نتایج این تحقیق دانشجویانی که در CTAS امتیاز بالاتری داشته‌اند، درعین‌حال از نظر هوش کلامی نیز عملکرد قوی‌تری از خود نشان دادند. در مقابل، دانشجویانی که در زمینه هوش غیرکلامی نمرات بالاتری داشتند، سطح نگرانی پایین‌تری را گزارش کردند. بااین‌حال، پژوهشگران تأکید کرده‌اند که برای درک دقیق این ارتباط، تحقیقات بیشتری لازم است.

پژوهش دیگری از سال 2018 که روی بیش از 3000 عضو سازمان Mensa (ویژه افراد با بالاترین درصد نمرات IQ) انجام شد، نشان داد که این افراد بیش از میانگین جامعه دچار اختلالات روانی مثل اضطراب، افسردگی یا اختلال دوقطبی هستند. برای حدود 20 درصد آنها وجود اضطراب به‌طور رسمی تشخیص داده شده بود و 26 درصد نیز دچار سایر اختلالات خلقی بودند.

همچنان نتایج این تحقیق از نظریه «مغز فوق‌فعال – بدن فوق‌فعال» پشتیبانی می‌کند که می‌گوید هوش بالاتر می‌تواند واکنش‌های فیزیکی و روانی به استرس را شدیدتر کند.

در آزمایش جالب دیگری که در سال 2012 انجام شد، شرکت‌کنندگان در معرض یک موقعیت ساختگی قرار گرفتند که شامل آلودگی ویروسی یک رایانه بود. طبق نتایج تحقیق، افرادی که سطح اضطراب بالاتری داشتند، سریع‌تر و با تمرکز بیشتری توانستند برای رفع مشکل اقدام کنند و حواس آنها کمتر به مشکلات جانبی پرت شد.

نمونه‌های تاریخی نیز وجود دارد که نشان می‌دهند اضطراب همیشه مانع خلاقیت یا موفقیت نبوده است. «نیکولا تسلا»، «چارلز داروین» و «آبراهام لینکلن» همگی از جمله افراد بزرگ تاریخ هستند که با اضطراب دست‌وپنجه نرم می‌کرده‌ند. همچنین، «ادوارد مونک» ایده نقاشی معروف «جیغ» را طی یک حمله عصبی دریافت کرده است.

این مثال‌ها نشان می‌دهند که اضطراب می‌تواند منبع الهام و انگیزه نیز باشد.

دلایل ارتباط بین اضطراب و هوش بالا

اما چرا هوش بالا می‌تواند اضطراب‌آور باشد؟ در تحقیقات به دلایل احتمالی مختلفی برای این ارتباط اشاره شده است. یکی از این دلایل می‌تواند خودآگاهی بالا باشد که باعث فشار برای کسب موفقیت بیشتر می‌شود. قدرت مشاهده دقیق‌تر که فرد را نسبت به تهدیدهای واقعی یا خیالی حساس‌تر می‌کند، ذهن همیشه فعال که گاهی به بیش‌فکری و نگرانی بیش‌ازحد منجر می‌شود و ترس از شکست یا قضاوت دیگران از دیگر علت‌های مطرح شده است.

برای کنترل اضطراب نیز پژوهشگران چندین راه از جمله تمرین حضور در لحظه با مدیتیشن یا ذهن‌آگاهی، فعالیت‌های فیزیکی مثل یوگا و تنفس عمیق، استفاده از جملات تأکیدی مثبت، تبدیل افکار به اقدام عملی و حل مسئله و مراجعه به متخصص سلامت روان (در صورت نیاز) را پیشنهاد کرده‌اند.