رئیس کمیسیون فین‌تک نصر کشور: دخالت نهادهای متعدد، تنظیم‌گری پلتفرم‌های طلا را پیچیده می‌کند

بانک مرکزی در نامه‌ای به وزارت صمت، ضوابطی را برای بازگشایی مجدد درگاه‌های پرداخت سکوهای آنلاین فروش طلا تعیین کرده است. ذخیره‌سازی کامل طلا نزد بانک کارگشایی و احراز کیف پول درون‌برنامه‌ای با بانک عامل بخشی از شروط بانک مرکزی برای بازگشایی درگاه این سکو‌هاست.

به گزارش تسنیم، در پی مسدود شدن درگاه‌‌های پرداخت سکوهای برخط خرید و فروش طلا، بانک مرکزی با همکاری دادستانی، پلیس فتا، پلیس امنیت اقتصادی و بانک کارگشایی، اقدام به تدوین دستورالعملی برای سامان‌دهی این حوزه کرده و در نامه‌ای رسمی به رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صنعت، معدن و تجارت، شرایط لازم برای بازگشایی مجدد درگاه‌های پرداخت سکوهای آنلاین فروش طلا را اعلام کرده است.

بر این اساس، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت موظف شده اسامی سکوهایی که با تایید پلیس فراجا، بانک کارگشایی و اتحادیه کسب و کارهای مجازی شرایط مربوطه را رعایت می‌‌کنند به‌منظور باز شدن درگاه پرداخت‌شان به بانک مرکزی اعلام کند. این شروط شامل ذخیره‌سازی واقعی طلا، احراز کیف‌پول‌ها توسط بانک عامل، ثبت معاملات در سامانه جامع تجارت، تسویه‌حساب سریع با کاربران و دریافت تأییدیه امنیتی پلیس فتاست.

شروط ۵‌گانه بانک مرکزی

به گزارش سازمان نصر تهران، «علی اخوان‌بهابادی»، رئیس کمیسیون فین‌تک با اشاره به تصمیمات اخیر بانک مرکزی درباره فعالیت سکو‌های آنلاین خرید و فروش طلا، گفت: «بانک مرکزی اخیراً طی نامه‌ای به مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، پنج شرط اصلی را برای بازگشایی مجدد درگاه‌های پرداخت این سکو‌ها تعیین کرده؛ این پنج شرط، الزاماتی هستند که رعایت آن‌ها برای ادامه فعالیت قانونی این سکو‌ها ضروری اعلام شده است. در این زمینه روز سه‌شنبه ۲۴ تیرماه درگاه پرداخت ۹ سکو باز شده که به‌نظر می‌آید یک همراهی موقت با سکوها تا زمان رعایت این شروط توسط ایشان است.»

او افزود: «یکی از این شروط به موجودی طلای سکوها باز می‌گردد و آن ذخیره‌سازی لحظه‌ای طلای فروخته شده در بانک کارگشایی است. مشخص است که ذخیره‌سازی فیزیکی درلحظه امکان‌پذیر نیست و نامه مذکور می‌گوید که ذخیره‌سازی باید به صورت شمش‌های استاندارد باشد. به بیان ساده، سکو باید ابتدا شمش‌های طلای با وزن بالا را تأمین کرده و در بانک کارگشایی ذخیره‌سازی کند و سپس اجازه فروش آنلاین وزن پایین طلا را داشته باشد و تحویل نیز بدهد. این موضوع از نظر فرایندی و سرمایه در گردش موردنیاز، کسب‌وکارها را دچار مشکل جدی می‌کند. خوب است بدانیم که در بازار سنتی طلا نیز این‌گونه عمل نمی‌شود و این شیوه بیشتر مناسب بورس کالاست.»

اخوان توضیح داد: «شرط تعیین‌شده دیگر از سوی بانک مرکزی، مربوط به موجودی ریالی کاربران و قرارداد با یک بانک عامل و احراز کیف پول‌های کاربران است. هدف بانک مرکزی اطمینان از تطابق مجموع موجودی ریالی کیف پول کاربران با مجموع موجودی ریالی حساب‌های بانکی مربوط به کیف پول است. اگر الزام در همین حد باشد، قابل انجام است اما باید دید که آیا بانک‌ها همراهی می‌کنند یا خیر. اگر منظور پیاده‌سازی ساختار کامل یک کیف پول الکترونیک باشد، قابل انجام نبوده و دلیل آن به خود بانک مرکزی برمی‌گردد.»

رئیس کمیسیون فین‌تک در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران همچنین به سایر شروط تعیین‌شده اشاره کرد و افزود: «شرط سوم، ثبت همه تراکنش‌های مربوط به خرید و فروش طلا در سامانه جامع تجارت است. خرید و فروش با واحدهای صنفی در حال حاضر نیز توسط اغلب سکوها در سامانه جامع تجارت ثبت می‌شود. شرط چهارم، مربوط به تسویه تعهدات ریالی است که بانک مرکزی تأکید کرده نباید بیش از ۴۸ ساعت کاری به طول بینجامد. اغلب کسب‌وکارهای فعال در این حوزه، هم‌اکنون نیز در همین بازه زمانی تسویه‌حساب انجام می‌دهند. شرط پنجم نیز مربوط به اخذ تأییدیه‌های امنیت سامانه توسط سکو‌ها از پلیس فتاست.»

به گفته او، در کشور ما، یکی از معضلات حوزه رگولاتوری، مشخص نبودن تنظیم‌گر اصلی و تعدد نهادهایی است که به تنظیم‌گری یک حوزه ورود می‌کنند. در موضوعی مثل خرید و فروش آنلاین طلا ممکن است نهادهای مختلف مانند بانک مرکزی، وزارت صمت، قوه قضائیه، نهادهای انتظامی و امنیتی و حتی سازمان بورس دغدغه‌هایی داشته باشند، اما ورود مستقل هر نهاد موجب سردرگمی و پیچیدگی می‌شود.

تلاش برای رفع معضلات

اخوان افزود: «در موضوع سکوهای آنلاین طلا کارگروهی به‌نام کارگروه اقدام مشترک در مرکز توسعه تجارت الکترونیکی تشکیل شد و نمایندگان همه نهادهای ذی‌ربط در این کارگروه حضور داشتند تا از آن طریق، تصمیمات به‌صورت هماهنگ گرفته شود. این رویکرد و تلاش قابل تقدیری بود، هرچند به خروجی آن نقد جدی وارد است. اگر قرار باشد تمام دغدغه‌های تمام نهادها به‌صورت کامل دیده شود اما به جوانب کسب و کاری توجه کافی نشود، در واقع ما با تنظیم‌گری مواجه نیستیم، بلکه صرفاً محدودسازی انجام داده‌ایم.»

مقایسه ایران با دیگر کشورها کار درستی نیست

او در خصوص مقایسه مقررات این حوزه با سایر کشورها، گفت: «مقایسه مستقیم بین نظام‌های حقوقی و تنظیم‌گری کشورهای مختلف با ایران، صحیح نیست. نسخه یکسانی نمی‌توان برای همه کشورها تجویز کرد و باید در بستر شرایط و مقتضیات داخلی تصمیم‌گیری کرد.»

او با ابراز امیدواری نسبت به بهبود وضعیت موجود بیان کرد: «در صورتی که برخی الزامات که به صورت مبهم بیان شده‌اند، دارای تعبیری ساده و قابل اجرا باشند و در خصوص الزام ذخیره‌سازی طلا نیز اصلاح‌هایی انجام گیرد یا شیوه اطمینان‌بخش دیگری در نظر گرفته شود، می‌توان انتظار داشت که این موارد توسط سکوها انجام شود. خوشبختانه با بازگشایی درگاه‌های برخی سکوها، نشان‌های همراهی دیده می‌شود.»

جزئیات شروط بانک مرکزی

اخوان با بیان اینکه ذخیره‌سازی کامل طلا نزد بانک کارگشایی یکی از شروط بانک مرکزی است، افزود: «همه تعهدات مرتبط با طلای فروخته‌شده به کاربران باید به‌صورت لحظه‌ای از سوی سکوی مربوطه نزد بانک کارگشایی ذخیره شود. همچنین سکوها موظف شده‌اند ظرف مدت سه ماه از تاریخ بازگشایی درگاه، طلاهای ذخیره‌شده را به شمش طلای استاندارد با عیار حداقل ۹۹۵ تبدیل کنند.»

همچنین طبق این شروط، سکوها باید ظرف یک ماه نسبت به احراز کیف پول درون‌برنامه‌ای اقدام کرده و با یک بانک عامل معتبر قرارداد منعقد کنند. طبق این الزام، باید میان مجموع موجودی کیف پول کاربران و حساب‌های بانکی سکو نزد بانک عامل، رابطه یک‌به‌یک برقرار شود.

بر اساس این بخشنامه، تمامی معاملات در سامانه جامع تجارت باید ثبت شوند. تمامی معاملات سکوها باید در سامانه جامع تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت ثبت شود و تاییدیه لازم از بخش مربوطه در وزارت صمت اخذ شود.

یکی دیگر از شروط بانک مرکزی مربوط به تسویه تعهدات ریالی در مدت زمان حداکثر ۴۸ ساعت کاری است. سکوها مکلف به تسویه همه تعهدات ریالی خود به کاربران حداکثر ظرف ۴۸ ساعت کاری هستند.

همچنین برای بازگشایی درگاه‌های پرداخت، سکوهای فروش طلای آنلاین باید الزامات امنیتی لازم را از پلیس فتا دریافت کرده و تاییدیه رسمی در این خصوص ارائه دهند.

بانک مرکزی تأکید کرده است تنها پس از رعایت کامل این الزامات و تایید نهادهای ذی‌ربط، اسامی سکوهای واجد شرایط به معاونت نظام‌های پرداخت و فناوری‌های نوین این بانک جهت بازگشایی درگاه پرداخت اعلام خواهد شد.