در رویداد نقش‌آفرینی صنعت ICT در توسعه اقتصاد دیجیتال مطرح شد: باید سالی ۳ میلیارد دلار تزریق منابع کنیم

در رویدادی که با همکاری همراه اول و پارک علم و فناوری دانشگاه تهران برگزار شد، صنعت ICT و نقش آن در توسعه اقتصاد دیجیتال کشور بررسی شد. در این رویداد که ۹ مهر برگزار شد، فعالان حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کمبود سرمایه، زیرساخت و نیروی انسانی را از چالش‌های اصلی اقتصاد دیجیتال در ایران دانستند.

«علی اسدی»، رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، در سخنرانی افتتاحیه، ضمن تأکید بر اهمیت اقتصاد دیجیتال به‌عنوان موتور محرک رشد و نوآوری، بر ضرورت افزایش سهم اقتصاد دیجیتال در GDP کشور تأکید کرد: «سهم اقتصاد دیجیتال در دنیا حدود ۱۸ درصد است اما در کشور ما فقط ۸ درصد است. درحالی‌که می‌دانیم استفاده از ابزارهای نوآورانه خدمات در کسب‌وکارهای نوین را بهبود می‌دهد. اقتصاد دیجیتال امروزه انتخاب نیست، بلکه برای کشور ضروری است.»

وحید شاه‌منصوری، رئیس مرکز تحقیق و توسعه همراه اول، در این مراسم با تأکید بر اهمیت 4 رکن اصلی توسعه اکوسیستم اقتصاد دیجیتال، «سرمایه‌گذاری، نوآوری، تربیت نیروی انسانی و تحقیق و توسعه»، گفت: «سال‌های گذشت، همراه اول کوشیده در هر 4 پایه فعالیت و پازل خود را تکمیل کند؛ امروز نیز به این مهم دست یافته است.» وی با اشاره به سرمایه‌گذاری این شرکت در شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، افزود: «همراه اول در چند سال گذشته سالانه به‌طور متوسط حدود ۴ هزار میلیارد تومان برای خرید تجهیزات، محصولات و خدمات از شرکت‌های دانش‌بنیان داخل کشور، هزینه کرده است.»

پنل اقتصاد دیجیتال در قاب تجربه

در ادامه رویداد، پنل تخصصی اقتصاد دیجیتال با عنوان «در قاب تجربه» برگزار شد. در این پنل، جمعی از مدیران ارشد شرکت‌های فناور، ازجمله «شهاب جوانمردی»، «رضا سمیع‌زاده» و «مهرداد شاملو» گفت‌وگو کردند.

شهاب جوانمردی، مدیرعامل «فناپ»، در آغاز این پنل با اشاره به سابقه حدود ۲۰ ساله فعالیت این شرکت، رویکرد فناپ در توسعه زیرساخت‌های دیجیتال را شرح داد. وی با تأکید بر نقش بنگاه‌های بزرگ در پیشبرد اقتصاد دیجیتال، گفت: «فناپ، به‌عنوان لوکوموتیو، تلاش می‌کند با توسعه زیرساخت‌های نرم‌افزاری، امکان رشد و توسعه سایر کسب‌وکارها را فراهم کند. در واقع، هدف ما این است که با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، به زیست‌بوم کسب‌وکارهای کوچک و متوسط کمک کنیم و بر آن‌ها تأثیر بگذاریم.»

جوانمردی همچنین به تغییر رویکرد فناپ در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: «در ۱۵ سال ابتدایی فعالیت، تمرکز ما بر توسعه محصولات و بازار بود اما در ۵ سال اخیر، رویکردی مسئله‌محور را پیش گرفته‌ایم و تلاش می‌کنیم با شناسایی مشکلات موجود در اقتصاد دیجیتال، راهکارهای فناورانه برای حل آن‌ها ارائه کنیم.»

مدیرعامل فناپ در ادامه صحبت‌هایش، به چالش‌های پیش روی اقتصاد دیجیتال ایران پرداخت. وی با تأکید بر اهمیت بُعد اقتصادی اقتصاد دیجیتال، اظهار داشت: «برای توسعه اقتصاد دیجیتال مؤثر و بزرگ باید به ابعاد اقتصادی آن، همچون سهم در تولید ناخالص داخلی (GDP) و پیش‌نیازهای رشد آن توجه جدی شود.»

جوانمردی با انتقاد از نگاه حاکمیت به اقتصاد دیجیتال، عنوان کرد این نگاه هنوز کاملاً معطوف به ابعاد اقتصادی این حوزه نیست: «در سطح سیاست‌گذاری، درک درستی از دیجیتالی‌سازی وجود ندارد و اغلب به آن به‌عنوان ابزاری برای کنترل و نظارت نگاه می‌شود. درحالی‌که اقتصاد دیجیتال فراتر از صرفاً استفاده از فناوری است و نیازمند رویکردی جامع و سیستمی است.»

وی با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری در اقتصاد دیجیتال، گفت: «برای ایجاد اقتصاد دیجیتال پویا، به سرمایه‌گذاری‌های کلان و تزریق سالی ۳ میلیارد دلار در حوزه‌های مختلفی همچون زیرساخت‌ها، تحقیق و توسعه و نیروی انسانی نیاز داریم. متأسفانه میزان سرمایه‌گذاری در این حوزه بسیار اندک است و این امر جلوی رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال کشور را گرفته است.»

جوانمردی همچنین به چالش مهاجرت نیروی انسانی متخصص اشاره کرد و گفت: «خروج نیروی انسانی متخصص از کشور و آموزش نامناسب نیروی انسانی باقی‌مانده، چالش‌های جدی حوزه اقتصاد دیجیتال هستند. این امر توان رقابت‌پذیری کشور در عرصه جهانی را تضعیف می‌کند.»

شهاب جوانمردی در ادامه به چالش‌های موجود در حوزه تنظیم‌گری اشاره کرد و گفت: «در سطح جهانی، نهادهای تنظیم‌گر همواره چند قدم از کسب‌وکارها عقب‌ترند. اما در ایران این فاصله بسیار بیشتر است و نهادهای تنظیم‌گر حدود 4 تا 5 سال از صنایع عقب مانده‌اند. علاوه‌براین، محیط قانونی و حقوقی برای سرمایه‌گذاری در حوزه اقتصاد دیجیتال نیز به اندازه کافی مشخص و حمایتی نیست.»

باوجود تمام این چالش‌ها، جوانمردی به آینده این حوزه امیدوار است و معتقد است سهم فعلی اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی (GDP) نشان‌دهنده وجود فرصت‌های بسیار زیاد برای رشد و توسعه این بخش است. البته وی تأکید می‌کند که برای تحقق این پتانسیل، فعالان این حوزه باید دیدگاه خود را از ارائه صرف محصولات به‌سمت ارائه راهکار برای حل مشکلات کشور تغییر دهند.

به گفته جوانمردی، نه‌تنها شرکت‌های فعال در این حوزه، بلکه کسب‌وکارهای سنتی نیز باید بخشی از منابع خود را به‌سمت اقتصاد دیجیتال سوق دهند تا از مزایای آن بهره‌مند شوند.

رضا سمیع‌زاده، مدیرعامل «هلدینگ فاخر»، اقتصاد دیجیتال را اقتصاد مشارکتی دانست و بر اهمیت اشتراک‌گذاری، بهینه‌سازی و افزایش کارایی منابع در این حوزه تأکید کرد. وی با اشاره به فعالیت هلدینگ فاخر در حوزه لجستیک، از تلاش برای ساخت نئوبانک در این حوزه خبر داد.

سمیع‌زاده باتوجه‌به تجربیات خود در حوزه لجستیک، به چالش‌های پیش روی هوشمندسازی این صنعت پرداخت و نقش کلیدی فناوری 5G را در این زمینه برجسته کرد. وی با اشاره به همراه اول، به‌عنوان بزرگ‌ترین اپراتور تلفن همراه کشور، ار این اپراتور خواست در رفع دغدغه‌های صنعتگران نقش فعال‌تری ایفا کند و در توسعه این فناوری پیشرو باشد. وی همچنین چالش‌های قانونی و مقرراتی را بزرگ‌ترین مانع توسعه اقتصاد دیجیتال دانست.

مهرداد شاملو، مدیرعامل «هلدینگ فراکاو»، نیز با معرفی سوابق خود در حوزه سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان، چالش‌ها و محدودیت‌های موجود در این عرصه را بیان کرد. شاملو با انتقاد از ثابت‌ماندن سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی کشور، بر ضرورت ایجاد تغییرات اساسی در این حوزه تأکید کرد.

وی مسئله مهاجرت نیروی انسانی متخصص را یکی از چالش‌های مهم توصیف کرد و گفت تا زمانی که این چالش‌ها حل نشود، نمی‌توان از اقتصاد دیجیتال انتظار رشد سریع و پایدار داشت.

پنل اپراتور، هسته اقتصاد دیجیتال

پنل تخصصی دوم با عنوان «اپراتور، هسته اقتصاد دیجیتال» برگزار شد. در این پنل، مدیران ارشد شرکت‌های ارتباطی و فعالان حوزه فناوری اطلاعات نقش اپراتورها در توسعه اقتصاد دیجیتال و چالش‌های پیش روی این حوزه را بررسی کردند.

«مصطفی حیدرزاده»، مدیرکل راهبردهای دیجیتال همراه اول، با تقسیم‌بندی ساختار کسب‌وکار همراه اول به سه لایه اصلی، نزدیک به هسته و فراتر از هسته، بر نقش محوری این شرکت در اقتصاد دیجیتال تأکید کرد. وی با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های گسترده همراه اول در توسعه شبکه 5G، از وجود بیش از هزار سایت 5G در کشور خبر داد.

«محمدصادق کریمی»، عضو هیئت‌مدیره رایتل، نیز با تأیید سخنان حیدرزاده، از برنامه توسعه ۷۰۰ سایت 5G در سال جاری خبر داد و بر اهمیت این فناوری در توسعه صنایع مختلف تأکید کرد. وی افزود: «رایتل به‌دنبال این است که راهکارهای مبتنی بر هوش مصنوعی به کسب‌وکارها ارائه بدهد. این شرکت با اجرای پروژه‌هایی مانند فروش اقساطی به بازنشستگان تأمین اجتماعی، گام مهمی در جهت دیجیتالی شدن خدمات خود برداشته است.»

کریمی با تأکید بر اهمیت همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: «رایتل قصد ندارد در نقش بازیگر اصلی حوزه‌های جدید فناوری عمل کند و ترجیح می‌دهد در نقش اپراتور عمل کرده و از توانایی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان برای ارائه خدمات نوآورانه بهره‌مند شود.»

«داوود ادیب»، رئیس هیئت‌مدیره انجمن شرکت‌های فناور هوش مصنوعی و اقتصاد دیجیتال ایران، با اشاره به کاهش رتبه ایران در شاخص جهانی نوآوری، بر ضرورت شناسایی و رفع موانع موجود در توسعه اقتصاد دیجیتال تأکید کرد.

«محمدجعفر صدیق»، رئیس سابق پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات، نیز نبود بازارگاه مناسب را یکی از عوامل مهم کندی رشد اقتصاد دیجیتال کشور دانست.

علی اشراقی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه کانبرای استرالیا، در سخنرانی آنلاین خود، وضعیت اقتصاد دیجیتال ایران را با کشورهای توسعه‌یافته مقایسه کرد و بر ضرورت افزایش سهم ایران از اقتصاد دیجیتال جهانی تأکید کرد: «چیزی که کل مسئله را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، نوع نگاه ما به آن است. ما می‌توانیم از منظر وجهه اجتماعی نگاه درس به اقتصاد دیجیتال بیندازیم. مفهوم رهبری دارد عوض می‌شود. اکنون حفظ حریم شخصی دیگر صرفاً برای حرف‌زدن نیست و نسبت به قبل اهمیت بسیار بیشتری دارد‌.»

«فرزانه ابوالفضل»، رئیس هیئت‌مدیره شرکت تعاونی «نوآوران لوتوس پیروزی»، نیز با ارائه تحلیلی از وضعیت اقتصاد دیجیتال در ایران، بر اهمیت سرمایه‌گذاری در این حوزه و ایجاد زیرساخت‌های مناسب تأکید کرد: «آمیختگی اقتصاد با فناوری اطلاعات سال‌هاست که وجود دارد. در دنیا، سهم اقتصاد دیجیتال میانگین ۱۵ درصد است. ما ۷ درصد هستیم و برنامه هفتم می‌خواهد ما را به ۱۵ درصد برساند. دلیل رشدی چهار پنج سال اخیر کوچک شدن کل اقتصاد ماست، نه رشد اقتصاد دیجیتال. خود این هدف‌گذاری نشان‌دهنده باورنداشتن دولت به آن است. در برنامه هفتم خبری از بخش خصوصی و داده‌محوری نیست.»