یادداشت:‌ آیا روزی می‌رسد که بدانیم چرا آیفون در ایران تبدیل به «اسمشو نبر» شد؟

طی سال‌های اخیر، مجریان تلویزیونی زمانی که می‌خواستند به تماشاگران توصیه کنند اکانت رسمی برنامه را در تلگرام و اینستاگرام دنبال کنند، از عبارت «ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید» نام می‌بردند. اساساً صداوسیما در چند سال اخیر به‌طور صریح اعلام کرده است که نباید هیچ تبلیغی درباره شبکه‌های اجتماعی خارجی صورت گیرد، اما به‌نظر می‌رسد لیست اسامی ممنوعه حالا بیشتر شده و بردن اسم «آیفون» در صداوسیما و یا شنیدن آن از برخی مسئولین ایراد دارد. چندی پیش در یکی از برنامه‌های صداوسیما از آیفون ۱۴ به‌عنوان گوشی شماره ۱۴ یاد شد و دیروز نیز رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از آیفون به‌عنوان «گوشی که اسمش را نمی‌بریم اما همه می‌دانند چیست» نام برد. به‌نظر می‌رسد نبردن اسم آیفون از نظر صداوسیما حلال همه مشکلات آیفون و خریدارانش است. اصلا بیایید بپذیریم که نباید اسم آیفون را به زبان آورد، اما به نظر شما ممکن است روزی بتوانیم از مسئولین بپرسیم که چه شد که این‌گونه شد؟ درواقع باید گفت کسی نمی‌داند آیفون چه زمانی «اسمشو نبر شد» و حالا با این تغییر نام، آیا قرار است مشکلی از اقتصاد کشور حل شود یا خیر.

تا امروز حدسیات و گمانه‌زنی‌های زیادی درباره چرایی ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ و آیفون ۱۵ به میان آمده است که پیش‌تر آن‌ها را بررسی کردیم. انجمن واردکنندگان موبایل هم چندی پیش آب پاکی را روی دست دوستداران اپل و آیفون جدید ریخت و اعلام کرد که ارزبری آیفون دلیل این ممنوعیت است؛ حال اینکه پرچمدارهای دیگر چطور ارزبری نمی‌کنند هم خود محل سئوال است. در واقع باید گفت تا به امروز هیچ مقام مسئول یا هیچ نهادی دلیل اصلی این موضوع را اعلام نکرده است.

مسئولین و دولتمردان، مقابل آنتن‌های تلویزیونی، تنها کاری که برای دوستداران آیفون جدید می‌کنند، این است که رعب و وحشت به جان آن‌ها می‌اندازند و تأکید می‌کنند که هرکس آیفون جدید خریده درواقع گوشی قاچاق خریده است. آن‌ها تأکید می‌کنند که خریدوفروش و استفاده از این کالا ممنوع است و همه این موارد را درحالی می‌گویند که اسم آیفون را هم نمی‌آورند. گوشی «اسمشو نبر» همان آیفون ۱۴ و ۱۵ و احتمالاً سری‌های بعدی آیفون است و هیچ‌کس دوست ندارد درباره چرایی ممنوعیت واردات آیفون با مردم صحبت کند و تنها صدایی که شنیده می‌شود این است که «این اسمشو نبر ممنوع است.»

سیاست حذف‌کردن صورت‌مسئله در ممنوعیت گوشی آیفون بیداد می‌کند. مسئولین به چرایی ممنوعیت آن رسیدگی نمی‌کنند اما یادشان مانده است که مبادا اسم این گوشی را به لب بیاورند. این موضوع پیش‌تر در زمان فیلتر‌شدن تلگرام هم رخ داده بود؛ هیچ‌کس فیلترینگ تلگرام را گردن نمی‌گرفت و با اینکه کارشناسان حقوقی و حتی معاون حقوقی ریاست‌جمهوری دولت قبل تأکید داشتند که این موضوع غیرقانونی است، ولی این فیلترینگ تا به امروز ادامه یافته است. در مورد فیلتر‌شدن کلاب‌هاوس روی شبکه موبایل هم چنین موضوعی رخ داده و هیچ مرجعی درباره چرایی این موضوع صحبت نمی‌کند و تنها همه می‌دانند که کلاب‌هاوس روی شبکه اینترنت موبایل فیلتر است.

به‌نظر می‌رسد حالا هم همه می‌دانند که آیفون ممنوع است. مسئولین قاطعانه از ممنوعیت این کالا صحبت می‌کنند و این گوشی‌ها قاطعانه هم در بازار موبایل فروخته می‌شوند. نامه‌ای مبنی بر برخورد قاطعانه با فروش این گوشی صادر می‌شود و این گوشی همچنان قاطعانه در همه‌جا به فروش می‌رسد. دوستداران آیفون گوشی محبوبشان را می‌خرند و ده‌ها راه برای آنتن‌دهی این موبایل‌ها دارند. علی‌الظاهر فروش آیفون ممنوع است و کار تا حدی بیخ پیدا کرده که نباید اسم آن را هم به زبان آورد؛ اما واقعیت بازار موضوع دیگری را نشان می‌دهد: اینکه تکنولوژی راه خود را پیدا خواهد کرد و در دنیای امروز نمی‌توان برچسب ممنوعیت را به این راحتی روی یک کالای محبوب زد. حالا چه این کالا «اسمشو نبر» باشد، چه «گوشی شماره ۱۴».