گزارش نیچر: مقالات ایرانی‌ها رتبه هفتم سلب اعتبار در جهان را دارد
در سال 2023 تعداد مقالات تحقیقاتی سلب اعتبار شده به عدد ده هزار رسید. در این میان، ایران رتبه هفتم را دارد.
در دیجیاتو ثبت‌نام کنید
جهت بهره‌مندی و دسترسی به امکانات ویژه و بخش‌های مختلف در دیجیاتو عضو ویژه دیجیاتو شوید.
عضویت در دیجیاتوتازههای تکنولوژی
بیش از ده هزار مقاله تحقیقاتی در سال 2023 سلب اعتبار شده‌اند و این آمار بسیار رو به افزایش است. در این بین کشورهایی مانند عربستان سعودی، پاکستان، روسیه ، چین و ایران بالاترین نرخ بازگشت مقالات را در دو دهه گذشته داشته‌اند.
در سال 2023، رکوردهای سالانه شکست و تعداد مقالات تحقیقاتی سلب اعتبارشده به عدد ده هزار رسید. این درحالی است که ناشران در تلاش هستند تا انبوهی از مقالات ساختگی را پیدا کنند. البته کارشناسان می‌گویند که این تنها نوک کوه یخ است.
بخش عمده‌ای از این آمار در سال 2023، متعلق به مجلات هنداوی، یکی از شرکت‌های تابعه‌ی انتشارات وایلی در لندن است. مجلات هنداوی در سال جاری پس از بررسی‌های انجام‌شده به دست ویراستاران داخلی و کارشناسان، بیش از ۸ هزار مقاله را با استناد به عواملی مانند «نگرانی از به خطر افتادن فرایند داوری همتا» و «دستکاری سازمان‌یافته در فرایند انتشار و داوری همتا»، سلب اعتبار کردند.
بیشترین تعداد مقالات ردشده در هنداوی مربوط به شماره‌های ویژه است. در زمانی که مجموعه مقالات اغلب توسط ویراستاران مهمان نظارت می‌شوند، برای سرعت بخشیدن به کار، مقالات بی‌کیفیت یا ساختگی منتشر می‌شوند. یکی از سخنگویان وایلی گفت: «این ناشر پیش‌بینی می‌کند که آمار بیشتری در این زمینه وجود داشته باشد و تعداد مقالات ردشده بیشتر هم هستند.»
این سخنگو افزود: «وایلی فرایندهای دقیق‌تری را برای تأیید هویت ویراستاران مهمان انجام داده است، «صدها» ویراستار مهمان را از سیستم های خود حذف کرده و تحقیقات خود را افزایش داده است. ۶ دسامبر، انتشارات وایلی در جلسه ارائه گزارش مالی اعلام کرد که استفاده از نام تجاری هنداوی را به‌طور کامل متوقف می‌کند.»
«گیوم کاباناک»، دانشمند علوم کامپیوتر در دانشگاه تولوز فرانسه که مشکلات موجود در مقاله‌ها، ازجمله «عبارت‌های فریبکارانه» را ردیابی می‌کند، به نیچر گفت: «مقالات سلب اعتبارشده هنداوی ممکن است عمدتاً مقالات ساختگی بوده باشند؛ اما همچنان درمجموع بیش از ۳۵ هزار بار مورد استناد قرار گرفته‌اند.» منظور از عبارات فریبکارانه در اینجا، انتخاب واژگان غیرمعمول برای فریب شناساگرهای سرقت علمی و جلوگیری از آشکارشدن استفاده از هوش مصنوعی است.
مقالات عربستان در جایگاه اول سلب اعتبار
بنابر یافته‌های نیچر، عربستان در جایگاه اول قرار دارد و بیشترین تعداد سلب اعتبار متعلق به مقالات این کشور است. بعد از آن پاکستان و روسیه به‌ترتیب جایگاه‌های دوم و سوم را در این جدول دارند. ایران نیز در رتبه هفتم فهرست کشورهای دارای بیشترین مقالات سلب اعتبارشده قرار گرفته است.
رئیس انجمن ژنتیک صربستان گفت که «ژنتیکا»، مجله متعلق به انجمن ژنتیک صربستان، پیشنهاد داده است که 32 مقاله مشکوک منتشرشده در سال‌های 2021 و 2022 را سلب اعتبار کنند. سردبیر مجله اعلام کرده است که تمام نویسندگان این 32 مقاله و داورانی را که با آن‌ها همکاری کرده‌اند، در لیست سیاه قرار می‌دهد. سردبیر مجله دلایل این سلب اعتبار را به‌طور کلی تخطی از قوانین اخلاق حرفه‌ای ذکر کرده است. در 20 مقاله، حداقل اسم یکی از نویسندگان ایرانی دیده می‌شود. از این 20 مقاله، تعداد 15 مقاله مشترک با نویسندگان چینی نوشته شده است.
افزایش نرخ سلب اعتبار مقالات علمی
آمار استرداد اعتبار مقالات علمی با سرعتی بیشتر از رشد مقالات علمی درحال افزایش است؛ به این معنی که تعداد کل بازپسگیری‌های صادرشده تاکنون از پنجاه هزار گذشته است. بنابر تجزیه‌وتحلیل نیچر، نرخ سلب اعتبار، نسبت مقالات منتشرشده در هر سال معین که سلب اعتبار می‌شوند، در دهه گذشته بیش از سه برابر شده است. این نرخ در سال ۲۰۲۲ از ۰٫۲ درصد فراتر رفت.
در میان کشورهایی که بیش از صد هزار مقاله در دو دهه گذشته منتشر کرده‌اند، تحلیل نیچر نشان می‌دهد که عربستان سعودی بدون احتساب بازپس‌گیری‌ها براساس مقالات کنفرانس، بالاترین نرخ بازپس‌گیری را دارد. عربستان با سی مقاله در هر ده هزار در بالاترین جایگاه قرار می‌گیرد. اما اگر مقاله‌های کنفرانسی هم در این محاسبه قرار بگیرند، چین با نرخ سلب اعتبار بیشتر از ۳۰ مقاله در هر ۱۰ هزار، در صدر فهرست قرار می‌گیرد.
بزرگ‌ترین پایگاه داده جهان برای ردیابی سلب اعتبارها که توسط سازمان رسانه‌ای ریترکشن واچ گردآوری شده، هنوز تمام مقالات استردادشده امسال را لحاظ نکرده است. درنتیجه نیچر به‌سراغ منابع دیگر رفت تا به تصویری دقیق از وضعیت مقالات سلب اعتبارشده دست یابد.
بررسی‌های نیچر نشان می‌دهد که تقریبا یک‌چهارم از کل سلب اعتبارها، متعلق به مقاله‌های کنفرانسی است. بخش عمده‌ای از این سلب اعتبار از سوی مؤسسه مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) انجام شده است. این سازمان در دو دهه گذشته، بیش از ۱۰ هزار مقاله را سلب اعتبار کرده و ناشر بالاترین تعداد مقاله‌های استرداد شده بوده است. IEEE زمان استردادها را ثبت نمی‌کند، اما بیشترین تعداد مقالات حذف‌شده بین سال‌های سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ منتشر شده بودند.
اقدامات پیشگیرانه درباره سلب اعتبار مقالات
«مونیکا استیکل»، مدیر ارتباطات شرکتی در IEEE، می‌گوید: «این مؤسسه فکر می‌کند اقدامات و تلاش‌های پیشگیرانه‌اش تقریباً تمام مقالات ارسالی را که با استانداردهای سازمان مطابقت ندارد، شناسایی می‌کند.»
کارآگاهان یکپارچگی می‌گویند حدود 50000 بازپس‌گیری ثبت‌شده در سراسر جهان تاکنون تنها نوک کوه یخی است که باید پس گرفته شود.
در این رابطه، تعداد مقالات تولید‌شده توسط «پیپر میلز» (اشاره به شرکت‌هایی که مقالات علمی عمدتاً غیرمعتبر برای نویسندگان می‌نویسند و می‌فروشند) نیز صدها هزار نفر تخمین زده می‌شود و این کاملاً جدا از مقالات واقعی که ممکن است از نظر علمی نقص داشته باشند.
کارشناسان در این رابطه می‌گویند: «محصولات پیپر میلز حتی اگر کسی آن‌ها را نخواند هم مشکل‌ساز است، زیرا این مقالات با دیگر مقالات مروری جمع می‌شوند و در جریان اصلی علم قرار می‌گیرند.»
برای گفتگو با کاربران ثبت نام کنید یا وارد حساب کاربری خود شوید.