جابجایی معنادار سهم بازار تولیدکنندگان تلویزیون در ایران

اولین تلویزیون تولید شده در ایران، قبل از انقلاب اسلامی و در دهه 50 شمسی توسط کارخانه پارس الکترونیک ساخته شد تا چراغ نخستین تلویزیون‌های ایرانی به روش مونتاژ روشن شود.

در دهه‌های بعد با رشد تکنولوژی ساخت تلویزیون‌ها و افزایش تقاضا در بازار ایران، تولید انبوه تلویزیون در خاک ایران مد نظر سیاست‌گذاران قرار گرفت.

محصول این تفکر هم، ورود برخی برندهای کره‌ای به عرصه مونتاژ و تولید تلویزیون در ایران شد. بازار داخلی تلویزیون ایران، با همین تفکر، برندهای گوناگونی را در این سال‌ها تجربه کرد و در کنار واردات، سهم فروش بازار را به سمت تولید داخلی سوق داد.

آمار‌های موجود کنونی در این بخش از نیاز سالانه 2 میلیون و 200 هزار دستگاهی بازار داخل خبر می‌دهد که در هر سال، یک میلیون دستگاه تلویزیون آن، به صورت قاچاق وارد بازار ایران می‌شود.

به گفته مسئولان، ظرفیت اسمی تولید تلویزیون در ایران چهار‌میلیون دستگاه است اما تنها 30 درصد این ظرفیت فعال است و مشکلات متنوع تولید (همچون تحریم، بهره بانکی بالا، بهره‌وری کم نیروی انسانی و قاچاق کالا) تولیدکنندگان را پشت خط واردات و قاچاق نگاه داشته است.

سهم فروش تلویزیون در بازار داخلی

در بازار مصرف تلویزیون ایران، بیشترین سهم فروش به 2 یا 3 شرکت اختصاص داشته و مابقی شرکت‌ها هم در حاشیه بازار با میزان فروشی به مراتب کمتر از دو برند پرفروش بازار به فعالیت ادامه ‌داده‌اند.

اطلاعات میدانی از بازار فروش نشان می‌دهد که سامسونگ، ال جی، ایکس ویژن، سونی، پاناسونیک، شارپ و فراسو برندهای موجود و مطرح بازار داخلی هستند که تا سال گذشته و ابتدای سال 97 سهم‌های مشخص و معینی داشتند.

دو برند کره‌ای تا همین چند وقت پیش بیشترین سهم فروش را در بازار داخلی را به خود اختصاص داده‌ بودند اما با تغییرات شرایط اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران، تحولاتی ثبت شد که شرایط بازار را تغییرات معناداری داد.

در تحریم پیشین، قطع همکاری ال‌جی و سامسونگ باعث بحران در بازار شد و همین موضوع در دور جدید تحریم نگرانی‌هایی ساخت؛ چرا که تامین نشدن ارز «وون»‌ کره‌جنوبی و «یوآن» چین، خطوط تولید لوازم‌خانگی کره‌ای را تا حدی تعطیل کرد و باعث شوک به بازار در تابستان سال جاری شد. گرانی ناگهانی و بر هم خوردن نظم بازار اولین نتیجه کمبود کالای مورد نیاز و محصولات از سوی تولیدکنندگان بود.

بحران بازار تلویزیون در نوسان ارزی و تحریم

براساس آمار 7 ماهه 97 وزارت صمت، تولید امسال تلویزیون با کاهش 32.5درصدی نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته مواجه شده است. این اتفاق در پی بحران ارزی ناشی از آغاز تحریم‌ها شعله‌ور شد و با گرانی سرسام‌آور ، اثرش را بر خانواده‌هایی گذاشت که به‌دنبال تهیه اقلام اساسی و جهیزیه بودند. با این تحولات، تامین تلویزیون برای بسیاری از مصرف‌کنندگان سخت شد و خرید تلویزیون توسط خانواده های ایرانی به طور جدی کاهش یافت.

در همین شرایط خطوط تولید تعطیل یا نیمه‌تعطیل تلویزیون، بحران ارزی را بهانه کمبود عرضه دانستند و با سودجویی برخی شرکت‌های توزیع‌کننده، باعث شدند تا قیمت تلویزیون، رشد 200 تا 300 درصدی قیمت را ثبت کند.

حاضران بازار، ایرانی بودند

مصرف کنندگان هم در این وضع نا به سامان بازار، ناراضی از گرانی تلویزیون به دنبال محصولات جایگزین بودند. چرا که از سویی با کاهش قدرت خرید و نبود نقدینگی روبرو بودند و از سویی با نبود عرضه‌کنندگان خوش قول! در این بحران، مردم تنها چند شرکت متعهد را مقابل خود دیدند تا بتوانند تلویزیون با کیفیت و خوب را با نرخ مناسب و در حد توان‌ تهیه کنند.

شرکت‌های تولید داخل با سازوکارهای داخلی، خطوط تولید خود را ثابت نگاه داشتند و سهم بازار خود را ارتقایی محسوس دادند و توانستند جایگزین برندهایی شوند که بازار ایران را دست خالی گذاشتند.

در این میان، برخی برندهای تولید داخل، مانند x.vision قیمت را مانند دیگر شرکت‌ها افزایش نداد و به عنوان یک تولیدکننده داخلی ثابت کرد اثرگذاری روزافزون در این شرایط حساس بازار امری ممکن است.

بر پایه آمارهای وزارت صمت، در مهرماه امسال و در مقایسه با شهریور 97، تغییر برخی رویکردها تولید تلویزیون را دوباره با رشد 18.2درصدی همراه کرد تا بخشی از بحران تابستان اخیر رفع شود.

برند ایکس ویژن در این مسیر، افزایش قیمت حداقلی داشت و محصول کیفی را با قیمت و تکنولوژی مناسب به مصرف کنندگان ارائه داد تا بخشی از نیاز عمومی تامین شود.

بهبود جایگاه تولیدکنندگان ایرانی

همین وقایع هم، در نهایت اثر خود را در آمارهای موجود نشان داده و تغییراتی را در سهم بازار شرکت‌ها به ثبت رسانده است. برپایه این اطلاع، در مهر 96 سهم بازار تلویزیون (در خانه مصرف‌کنندگان ایرانی) ۳۹درصد در اختیار سامسونگ، 34 درصد برای ال‌جی و نزدیک به ۲۷ درصد نیز مربوط به برندهای دیگر است.

اما در دی ماه 97 این روند تغییرات محسوسی داشته و آن‌طور که فعالان بازار گزارش می‌دهند، دو شرکت اول با کاهش عرضه سهم پایین‌تری از بازار را کسب کرده و جایگاه سوم نیز با یک شرکت تولید داخلی (ایکس ویژن) جایگزین شده است. بر اساس این گزارش، شرکت‌هایی که با واردات بالاتر، مونتاژ می‌کردند و محصول به بازار عرضه می‌داشتند، هم اکنون در حال سقوط جایگاه هستند و جای خود را به شرکت‌های دیگر داده‌اند.

داخلی سازی تلویزیون؛ شعار یا واقعیت؟

مرور این وقایع در نهایت یادآور یک نکته است. در خصوص میزان داخلی سازی مونتاژ دستگاه‌های تلویزیون در داخل ایران باید دوباره تعمق کرد و ابهامات فراوان موجود را رفع کرد.

بحران اخیر نشان داد که بر خلاف برخی ادعاهای تولید داخل، برخی شرکت‌ها بیشتر در ساخت قطعات پلاستیکی همانند فریم دور تلویزیون‌ها و پوشش پشت دستگاه که نیاز به قالب تزریق دارد، داخلی سازی انجام داده‌اند و قطعات مهم تلویزیون‌ها (در شرکت‌های صاحب بازار) را همچنان از خارج کشور وارد می‌کنند.

در این خصوص برخی آمارهای موجود از تولید شرکت ال‌جی در ایران از آمار حدود 70 درصد قطعات خارجی در چین و آمار مشابه برای قطعات سامسونگ (آنهایی که وارد ایران می‌شود) خبر می‌دهد که بیشتر ساخت کره است.