مهم ترین تفاوت های دیزل ژنراتور و موتور برق

در روزهایی که ایران با چالش عرضه و تقاضای انرژی مهمی همچون برق روبرو بوده و میزان تولید برق با میزان مصرف داخل و خارج از کشور همخوانی ندارد؛ نیاز به تولید خانگی و صنعتی برق بیش از پیش احساس می‌شود.

اما بهتر است قبل از خرید موتور برق، تفاوت‌های دیزل ژنراتور و موتور برق را بدانیم. چرا که این دو، ویژگی‌ها و تکنولوژی‌های خاص خود را داشته و هر کدام برای رفع نیازی متفاوت طراحی و ساخته شده اند.

در این مقاله، پس از بررسی دقیق تفاوت‌های دیزل ژنراتور و موتور برق به بررسی اجزا اصلی، مزایا و معایب هرکدام نیز می‌پردازیم.

تفاوت‌ های دیزل ژنراتور و موتور برق

تفاوت میان دیزل ژنراتور و موتور برق شاید به ظاهر، آنچنان اهمیت نداشته باشد؛ ولی برای کسانی که می‌خواهند در طولانی مدت و به خصوص در این روزهای تابستانی ایران، بخشی از تولید برق خود را از خارج از شبکه برق شهری تامین کنند؛ مهم است. موارد زیر را حتما بررسی کنید:

1. مهم‌ترین تفاوت بین این دو کاربرد و راندمان است. موتور برق‌ها معمولا برای کاربردهای خانگی و مصارف کم طراحی شده‌اند. این در حالی است که دیزل ژنراتورها منابعی پرتوان، نسبتا پایدار و با راندمان بالا هستند که برای مصارف سنگین، صنعتی، بیمارستانی، ماینینگ و… طراحی شده اند.
2. سوخت مصرفی موتور برق‌ها معمولا بنزین و در مواردی گاز است. در حالی که سوخت اغلب دیزل ژنراتورها گازوئیل و در موارد محدودی نفت و گاز است.
3. مصرف سوخت دیزل ژنراتورها به واسطه افزایش دما و فشرده سازی هوا، بیشتر است. این در حالی است که موتور برق به واسطه جرقه شمع و آتش گرفتن سوخت، مصرف سوخت کمتری دارد.
4. موتور برق ابعاد و قدرت کمتری نسبت به دیزل ژنراتور دارد و به همین واسطه صدای بسیار کمتری هم تولید می‌کند.
5. هزینه نگهداری از دیزل ژنراتور به مراتب از موتور برق بیشتر است.
6. دیزل ژنراتورها معمولا آلایندگی بیشتری نسبت به موتور برق‌ها دارند. چرا که سوخت سنگین‌تری نسبت به موتور برق‌ها استفاده می‌کنند.
7. دیزل ژنراتورها در شرایط سخت و استفاده دائمی عملکرد بهتری دارند. در حالی که موتور برق برا استفاده طولانی‌مدت طراحی نشده اند.

اجزای اصلی موتور برق

یکی از رایج ترین وسایل تولید برق که غالبا برای استفاده در خانه‌ها و محیط‌های کوچک استفاده می‌شود؛ موتور برق است. دستگاهی که طی یک فرایند خاص، انرژی مکانیکی را به الکتریکی تبدیل می‌کند. 

این فرایند در موتورهای احتراق داخلی و موتورهای خارجی به شرح زیر، متفاوت است:

موتورهای خارجی: در این موتورها که بر اساس اصل فراداده ای عمل می‌کنند؛ انرژی مکانیکی از خارج موتور به موتور منتقل و به وسیله آن، انرژی الکتریکی تولید می‌شود.

موتورهای احتراق داخلی: در این موتورها، سوخت درون سیلندر به وسیله فشرده سازی و احتراق، انرژی مکانیکی تولید می‌کند. در مرحله بعد، انرژی مکانیکی حاصل شده، توسط مولد به انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود.

اما موتور برق‌ها از یک سری اجزای اصلی به شرح زیر تشکیل شده اند:

• موتور: که در بالا در مورد آن توضیح دادیم.
• مولد: انرژی مکانیکی حاصل از احتراق سوخت یا حرکت پیستون را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کند. معمولا مولدها از یک آهنربا با یک میدان مغناطیسی تشکیل شده اند.
• سیلندر و پیستون: در این بخش، سوخت و هوا ترکیب شده و توسط پیستون، احتراق صورت می‌گیرد.
• سیستم سوخت

مزایا و معایب موتور برق

مزایا

1. موتور برق کارایی بالایی داشته و به طور موثری توانایی تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی را دارد.
2. از موتور برق به طور گسترده و به راحتی در محیط‌های مختلفی مثل خانه‌ها، مغازه‌ها، وسایل نقلیه و… استفاده می‌شود.
3. در صورتی که از موتور برق به صورت صحیح استفاده شود و فرایند نگهداری آن رعایت شود؛ معمولا عمر طولانی دارد و می‌تواند سال‌ها فعالیت کند.
4. موتور برق‌ها معمولا نیاز به مقدار سوخت کمتری دارند و تامین حجم سوخت مورد نیازشان کار سختی نیست.

معایب

1. موتور برق معمولا نیاز به نگهداری و تعمیرات دوره ای داشته و ممکن است همین عامل، زمان و هزینه اضافی برای شما به همراه داشته باشد.
2. اگر سوخت موتور برق از نوع گاز نباشد؛ باعث انتشار گازهای آلاینده به هوا و به تبع آن، تاثیرات منفی روی محیط زیست می‌شوند. هرچند که سوخت گاز هم باعث آلایندگی می‌شود؛ اما میزان آن کمتر است.
3. برخی از موتورهای برق صدا و لرزش زیادی داشته و اگر در محیط‌های خانگی استفاده شود؛ می‌تواند باعث اذیت دیگران شود.

اجزای اصلی دیزل ژنراتور

در محیط‌هایی که وسایل برقی بیشتری وجود دارند یا حجم استفاده از برق زیاد است؛ دیگر موتور برق‌های بنزینی یا گازسوز پاسخگو نیستند. محیط‌هایی مثل بیمارستان‌ها، کارخانه‌ها، ساختمان‌‌های اداری، دیتاسنترها و… برای تامین برق باید از دیزل ژنراتور استفاده کنند.

اما فرایند کار دیزل ژنراتور چگونه است؟ به طور خلاصه به صورت زیر است:

1. سوخت که معمولا گازوئیل (نفت گاز) است وارد سیلندرهای موتور می‌شود.
2. سوخت وارد شده، به وسیله پیستون فشرده می‌شود و همزمان دمای سوخت بالا رفته و احتراق صورت می‌گیرد.
3. انرژی حاصل از احتراق به حرکت تبدیل شده، شفت موتور را چرخانده و انرژی مکانیکی تولید می‌شود.
4. این انرژی مکانیکی به ژنراتور الکتریکی منتقل و برق تولید می‌شود.

این فرایند توسط ۴ جز اصلی به شرح زیر انجام می‌شوند:

موتور دیزل: قسمتی حیاتی که از اصول چرخه دیزل استفاده کرده و سوخت را فشرده می‌کند. این سوخت فشرده شده با افزایش دما آتش می‌گیرد و انرژی حاصل از آن به ژنراتور منتقل می‌شود.

ژنراتور الکتریکی: انرژی مکانیکی حاصل از موتور دیزل وارد این قسمت شده و به انرژی الکتریکی تبدیل می‌شود. طی فرایندی مغناطیسی، انرژی الکتریکی به برق تبدیل می‌شود.

خنک کننده: حرارت تولید شده توسط موتور و ژنراتور توسط سیستم خنک کننده، کنترل شده و شرایط دمایی مطلوب را ایجاد می‌کند.

سیستم سوخت: این سیستم از دو بخش اصلی سیستم تزریق و مخزن سوخت تشکیل می‌شود. این دو وظیفه دارند به صورت منظم، میزان دقیقی سوخت را به موتور تزریق کرده و باعث کارکرد صحیح آن شوند.

مزایا و معایب دیزل ژنراتور

مزایا

1. اغلب دیزل ژنراتورها کارایی بیشتری دارند. به این معنی که سوخت کمتری در ازای تولید بیشتر، مصرف می‌کنند.
2. دیزل ژنراتورها در شرایط آب و هوایی مختلف کار می‌کنند. البته که در محیط‌های سرد نیاز به رعایت یکسری نکات دارند.
3. دیزل ژنراتورها به شرط نگهداری درست، عمر زیادی دارند.
4. بسیاری از دیزل ژنراتورها به راحتی می‌توانند جایگزین مناسب برای برق شهری باشند و برق یک ساختمان را تامین کنند.
5. دیزل ژنراتورها به عنوان منبع برق پشتیبان در مکان‌های مختلف تجاری، کشاورزی، صنعتی و خانگی قابل استفاده هستند.
6. معمولا دیزل ژنراتورها به شرط تامین سوخت، می‌توانند طولانی مدت کار کنند.

معایب

1. صدا و لرزش دیزل ژنراتورها زیاد است و اگر محفظه سایلنت نداشته باشند؛ می‌توانند برای اطرافیان مزاحمت ایجاد کنند.
2. احتراق سوخت دیزل ژنراتورها به خصوص اگر در محیط‌های بسته قرار داشته باشند؛ آلودگی هوا را افزایش می‌دهد.
3. دیزل ژنراتورها نیاز به نگهداری و تعمیرات دوره ای دارند تا عملکرد خوبی داشته باشند. مواردی مثل تعویض روغن‌ها، تعویض فیلترها جزئی از این موارد هستند. این موارد می‌تواند هزینه‌های اضافه ای برای مالکین ایجاد کند که باید در قیمت برق خروجی محاسبه شوند.

جمع بندی

شناخت و بررسی تفاوت های موتور برق و دیزل ژنراتور به این مقاله محدود نمی‌شود و بهتر است قبل از خرید هر کدام، با مشاوران این حوزه مشورت کنید. در ایران، تیم مشاوره شرکت پارسیان پیشرو صنعت به عنوان یکی از مراکز مشاوره خرید موتور برق و دیزل ژنراتور می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.