خیره‌کننده‌ترین تصاویر نجومی ۲۰۲۴؛ نامزدهای جایزه برترین عکاس نجومی سال معرفی شدند

هر ساله، به بهانه جایزه معتبر برترین عکاس نجومی سال ما با نماهایی شگفت‌انگیز از منظومه شمسی و فراتر از آن روبه‌رو می‌‌شویم. در فهرست نهایی نامزدهای این جایزه نیز تصاویر جذابی حضور دارند.

این مجموعه شامل تصاویری بی‌نظیر از شفق‌های قطبی، مناظر آسمان شب، اجرام منظومه شمسی، چشم‌اندازهای کهکشان راه شیری و کهکشان‌هایی فراتر از آن است.

جایزه عکاس نجومی سال پروژه‌ای متعلق به رصدخانه سلطنتی گرینویچ با همکاری مجله «آسمان شب BBC» است. امسال شانزدهمین سال برگزاری این رقابت است و برنده‌ها در مراسمی ویژه در تاریخ ۱۲ سپتامبر (۲۲ شهریور) معرفی خواهند شد و تصاویر برنده و منتخبی از نامزدهای نهایی در موزه ملی دریانوردی لندن به نمایش گذاشته می‌شوند.

در ادامه، ۳۰ تصویر منتخب نامزدهای نهایی جایزه عکاس نجومی برتر سال ۲۰۲۴ را خواهیم دید.

اژدهای قطب شمال

این شفق قطبی شگفت‌انگیز، که شکل یک اژدها به‌نظر می‌رسد، حاصل یک طوفان ژئومغناطیسی است که در اثر جداشدن یک تاج خورشیدی و برخوردش با میدان مغناطیسی زمین ایجاد شده بود. عکاس این تصویر را در «آرکتیک هنج» (Arctic Henge) گرفته است؛ یکی از معدود نقاط ایسلند که شب‌ها آسمان صاف دارد.

کهکشان‌خوار در میان تصاویر عکاس نجومی برتر سال

«سحابی دنباله‌دار ۴» یا CG4 یک توده سحابی و غبار پیچیده با شکلی بسیار خاص است که در صورت‌فلکی جنوبی «کشتی‌دُم» قرار دارد. سر این کرم کهکشانی تقریباً ۱.۵ سال نوری قطر دارد. این تصویر حاصل کار یک گروه از اخترشناسان است که به صورت مشترک از یک تلسکوپ قدرتمند در شیلی استفاده کردند.

رقص قمرهای مشتری

این تصویر سیاره مشتری را در محاصره قمرهای «آیو» و «گانیمد» نشان می‌دهد. جزییات متعدد مشتری و قمرهای آن در این تصویر به خوبی آشکار شده است.

فوران خورشیدی

این تصویر یک فوران را در سطح خورشید نشان می‌دهد که در آن مواد ستاره از یک آتشفشان فعال خارج می‌شود. عکاس از فیلترهای دوگانه استفاده کرده تا کنتراست تصویر را تقویت کند.

کیهان در بازتاب

این نیروگاه برق فوتوولتاییک برج نمک مذاب است که ۱۲ هزار اَبَرآینه دارد. در روز، آرایه آینه‌ها نور خورشید را در برج جمع‌آوری گرمای مرکزی منعکس می‌کنند که قابلیت کاهش ۳۵۰ هزار تن انتشار دی‌اکسیدکربن در سال را دارد. در شب نیز، این آینه‌ها نور سحابی‌ها، خوشه‌ها، سیاره‌ها، راه شیری و بی‌شمار ستاره را در زوایای مختلف منعکس می‌کنند که تشخیص تصاویر واقعی از غیرواقعی را دشوار می‌سازد.

آتش‌بازی کیهانی

این تصویر از «بارش شهابی جوزایی» در شرایطی عالی در جزیره لاپالمای اسپانیا گرفته شده است. در اوج این بارش، می‌توان به‌سادگی دو یا سه شهاب را در هر دقیقه مشاهده کرد. در این تصویر پانوراما نمای کهکشان راه شیری در زمستان به‌طور کامل معلوم است.

M100 و سِرِس

در این تصویر، عکاس توانسته «سرس»، یک سیاره کوتوله در کمربند سیارکی میان مریخ و مشتری، را درحال عبور از مقابل کهکشان بزرگ M100 ثبت کند. سرس (چهار نقطه نورانی پایین کهکشان) از این کهکشان درخشان‌تر است و با سرعت بالایی حرکت می‌کند. برای تهیه این تصویر، عکاس چندین عکس با نوردهی طولانی در طول هشت ساعت گرفته است. حاصل کار نمایی تماشایی از کهکشان M100 یا «کهکشان سشوار» و حرکت سریع سرس از مقابل آن است.

ماه شکارچی و ISS

این تصویر ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) را هنگام عبور از جلوی ماه کامل اکتبر یا «ماه شکارچی» نشان می‌دهد. این تصویر تقریباً ۱۲ ساعت پس از یک ماه‌گرفتگی جزئی تهیه شده است و زیبایی چشم‌گیر ماه را به‌رخ می‌کشد.

بدو به کارینا

این تصویر یک مجسمه را در شمال غرب کشور نامیبیا نشان می‌دهد. این مجسمه یکی از چند مجسمه معروف به «مردان تنهای کائوکولند» (نام قدیمی نامیبیا) است. هیچکس نمی‌داند چه کسی این مجسمه‌ها را در این ناحیه گذاشته است. در پشت این مجسمه، «بازوی کارینا»، یکی از بازوهای کوچک کهکشان راه شیری، مشخص است.

مقلد راه شیری

اخترشناسان گمان دارند که NGC 6744 شبیه کهکشان راه شیری است. این کهکشان در فاصله ۳۰ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد. رنگ‌های این کهکشان در کهکشان‌های مارپیچی متداول است: رنگ سرخابی ناشی از وجود سحابی‌های انتشاری، آبی ناشی از وجود ستاره‌های بزرگ و جوان، زرد ستاره‌های قدیمی‌تر و زرد مایل به قهوه‌ای غباری است که دور هسته می‌گردد و به آن نزدیک می‌شود. در آسمان شب، NGC 6744 حدود دو-سوم ماه کامل عرض دارد.

جیغ یک ستاره درحال مرگ

«ابرنواختر ماکیان» (Cygnus) یکی از اجرام محبوب عکاسان نجومی است. نام این عکس اشاره‌ای است به تابلو «جیغ» اثر «ادوارد مونک» و جیغ را به نمادی برای ستاره مرده تبدیل می‌کند که هنوز در فضا پژواک دارد.

جزئیات آبی M45: خوشه پروین

خوشه پروین یک هدف محبوب برای عکاسان در مسابقه عکاس نجومی برتر سال است، اما همچنان جزئیات زیادی در آن مانده که باید کشف شوند. در این تصویر خوشه پروین به زیبایی نمایش داده شده است.

خورشیدگرفتگی کامل

یک توالی از خورشیدگرفتگی کامل در استرالیا در سال گذشته سوژه این تصویر در مسابقه برترین عکاس نجومی سال است. در این تصویر، می‌توانید تاج خورشید، «فام‌سپهر» یا «کروموسفر» صورتی و «دانه‌های تسبیح بیلی» (تکه‌های کوچک نور) را ببینید. این تصویر از هفت عکس با نوردهی بالا تشکیل شده است؛ یکی برای پس‌زمینه و شش تای دیگر برای کروموسفر و دانه‌ها.

لمس شفق

این تصویر در «کسل هیل» (Castle Hill) نیوزیلند گرفته شده است و غروب راه شیری را در جنوب آسمان نشان می‌دهد. درخشش تماشایی این عکس از شفق‌های قطبی جنوبی (Aurora Australis) می‌آید. از آن‌جا که شفق قطبی بسیار دور بوده، تنها بخش‌های قرمز آن قابل‌مشاهده هستند.

کوهستان مه‌آلود

این تصویر نمایی بسته از IC 5070 یا «سحابی پلیکان» را نشان می‌دهد. ساختارهای گاز و غبار در سحابی یادآور مه کوهستانی در زمان طلوع خورشید هستند.

نمایش زمین و کهکشان راه شیری

«آسو» (Aso) در استان «کوماموتو» (Kumamoto) ژاپن نامی است که به مجموع پنج قله آتشفشانی اطلاق می‌شود. اغلب این قله‌ها را «پنج کوه آسو» نیز می‌نامند. یکی از این قله‌ها، «ناکاداکه» (Nakadake)، یک دهانه آتشفشانی فعال دارد. در این تصویر ترکیبی، آتشفشان و آسمان به‌صورت جدا عکسبرداری شده‌اند.

M81، یک کهکشان مارپیچی طرح بزرگ

M81 یا «کهکشان بوده» تقریباً در فاصله ۱۱.۷۵ سال نوری و در صورت‌فلکی دب اکبر قرار دارد. این یکی از درخشان‌ترین کهکشان‌های آسمان شب است و نام آن از روی کاشفش، «یوهان الرت بوده» (Johann Elert Bode) انتخاب شده است. در پس‌زمینه این تصویر می‌توانیم تعدادی «سحابی شار یکپارچه» (IFN) ببینیم. سحابی‌های شار یکپارچه غبارهایی خارج از صفحه کهکشانی راه شیری هستند که فقط با نور ستاره‌های راه شیری روشن می‌شوند.

انحنا

این تصویر از مسابقه برترین عکاس نجومی سال، در ساحل «اسنتیشام» در انگلیس گرفته شده که به‌خاطر گل‌ولای جزرومدی گسترده خود، که پرنده‌های مهاجر فراوانی را جذب می‌کند، مشهور است. سوژه درون تصویر یک اسکله ویران است که در جنگ جهانی دوم ساخته شد تا سربازان بتوانند شن استخراج‌شده از گودال‌های نزدیک را با قایق جابه‌جا کنند. کانال منحنی شکل با مسیر حرکت ستاره‌ها شباهت دارد.

GUM 12: سحابی آدامس

این بخش کوچکی از «ابرنواختر بادبان» یا سحابی آدامس است که ۱۱ هزار سال قبل منفجر شد. بقایای آن در پهنه‌ای در آسمان شب به عرض هشت درجه (یعنی ۱۶ برابر عرض ماه کامل) پخش شده‌اند، اما بسیار کم‌نور هستند و برای مشاهده آن‌ها به نوردهی بسیار طولانی نیاز است.

شیاطین مریخ در میان تصاویر عکاس نجومی برتر سال

این تصویر توسط «مدارگرد شناسایی مریخ» (MRO) گرفته شده است. با برش تصویر، پرسپکتیو تغییر می‌کند و منظره مریخ به چیزی تاریک و مرموز تبدیل می‌شود.

سنگ‌های نیاکانی

این تصویر راه شیری را به‌همراه «روکز ده گارسیا» (Roques de García) نشان می‌دهد؛ سنگ‌هایی درون کاسه آتشفشانی «لاس کانیاداس» (Las Cañadas) در پارک ملی «تیده» (Teide) در اسپانیا. کاسه آتشفشانی یک فرورفتگی دایره‌ای در زمین است که پس از فوران یک آتشفشان ایجاد می‌شود. این تصویر از ترکیب دو عکس مجزا از سنگ‌ها و آسمان شب تشکیل شده است.

شبی با والکری‌ها

نمایی از کوه «اِیستراهورن» (Eystrahorn) در شبی با یک «طوفان KP7» را مشاهده می‌کنید. طوفان مذکور، یک طوفان ژئومغناطیسی قدرتمند است که می‌تواند شفق قطبی ایجاد کرده و سیستم‌های ارتباطی را مختل کند. شدت طوفان باعث ایجاد این رنگ‌های متنوع در آسمان شده است. عکاس این رنگ‌ها را به نمادی از «والکری‌ها» تشبیه کرده است. والکری‌ها در اساطیر اسکاندیناوی زنانی جنگجو و در خدمت خدایان هستند که انسان‌ها نمی‌توانند آن‌ها را ببینند. آن‌ها میدان‌های نبرد را می‌جویند تا سربازان کشته‌شده را به محضر خدایان ببرند.

اژدهای آتش‌زن در میان تصاویر عکاس نجومی برتر سال

وقتی عکاس این شفق متحرک را ثبت کرد، حاصل شبیه به سر یک اژدها در آسمان صاف بود.

رصدهای شبانه

این تصویر نامزد جایزه عکاس نجومی، تلسکوپ «آیزاک نیوتن» را در محل تأسیسات تلسکوپی «لاپالما» در جزایر قناری اسپانیا نشان می‌دهد.

عبور ایستگاه فضایی بین‌المللی از مقابل ماه در روز

این تصویر ایستگاه فضایی بین‌المللی را نشان می‌دهد که از جلوی ماه با ۵۵ درصد روشنایی عبور می‌کند. عکاس این تصویر یکی دیگر از نامزدهای جایزه برترین عکاس نجومی سال است.

پالت هیمالیا

در فستیوال بهاری (سال نوی چینی)، خورشید و «ابرهای فَرازپوشَنی» یا «آلتواستراتوس» (altostratus) با کمک یکدیگر این تاج بزرگ را بر فراز رشته کوه هیمالیا ایجاد کردند. حاصل کار یک پالت رنگی عظیم بر فراز قله‌های پوشیده از برف است.

زحل با شش قمر

کاهش زاویه حلقه‌های زحل به این معنی است که «تایتان» از دید ما در یک دهه گذشته از همیشه به این سیاره نزدیک‌تر است. در مرکز تصویر، «تتیس» (Tethys) دارد پشت زحل پنهان می‌شود، درحالی‌که «رئا» (Rhea)، «انسلادوس» (Enceladus) و «میماس» (Mimas) در سمت چپ هستند و «دیونه» (Dione) در گوشه پایین-راست قابل‌مشاهده است. سایه سیاره روی حلقه‌هایش و شکاف‌های «اِنکه» (Encke) و «کاسینی» از دیگر نکات برجسته تصویر هستند.

خانه متروک

این تصویر یک خانه متروک را در مرکز بیابان نامیب در آفریقا و راه شیری را بر فراز آن نشان می‌دهد.

نهنگ شناور در خورشید

این تصویر جزئیات سطح خورشید را نشان می‌دهد. عکاس رشته‌های سمت چپ کره را به‌صورت یک نهنگ پلاسمایی عظیم‌الجثه می‌بیند که سطح خورشید را می‌پیماید.

خطوط غبار داخل M104 (کهکشان کلاه‌مکزیکی)

درخشش شدید مرکز کهکشان M104 اغلب جزئیات درون حلقه غبار اطرافش را پنهان می‌کند. در این تصویر، به‌نظر می‌رسد که غبارها به‌صورت مارپیچی به هسته سرازیر می‌شوند و در یک لایه نازک درون سیاه‌چاله بزرگ مرکزی سقوط می‌کنند. ستاره‌های روشن و رنگی در این تصویر درواقع به ما نزدیک‌تر هستند و در کهکشان راه شیری قرار دارند.

امیدواریم از دیدن این تصاویر لذت برده باشید.