تصویر روز ناسا: ابرهای یخی بر فراز سیاره سرخ

اگر می‌توانستید روی مریخ بایستید، چه چیزی می‌دیدید؟ چشم‌اندازی وسیع و نارنجی‌رنگ پوشیده از صخره‌ها، زیر آسمانی غبارآلود و نارنجی با خورشیدی آبی‌رنگ که در افق درحال غروب است. بالای سرتان، ابرهایی با شکل‌های عجیب‌وغریب در ارتفاعات جو مریخ شناورند. این چشم‌انداز شگفت‌انگیز را که در تصویر ناسا می‌بینید، کاوشگر استقامت مارس سال گذشته ثبت کرد و نگاهی منحصربه‌فرد به دنیای مریخ ارائه داد.

در تصویر روز ناسا چه می‌بینیم؟

رنگ نارنجی غالب در خاک مریخ ناشی از وجود زنگ آهن (اکسید آهن) است. ذرات ریز این خاک به‌راحتی با بادهای مریخی جابه‌جا شده و وارد جو سیاره می‌شوند و درنتیجه آسمان مریخ را به رنگ نارنجی ملایم درمی‌آورند. اما هاله آبی‌رنگ در اطراف خورشید هنگام غروب، به پدیده‌ای به نام پراکندگی رایلی (Rayleigh scattering) مربوط می‌شود.

پراکندگی رایلی پدیده‌ای فیزیکی است که در آن نور یا امواج الکترومغناطیسی هنگام عبور از محیطی حاوی ذرات یا مولکول‌هایی که اندازه‌ای بسیار کوچک‌تر از طول موج نور دارند، پراکنده می‌شوند. این پراکندگی به طول موج نور وابسته است و برای طول موج‌های کوتاه‌تر (مثل آبی و بنفش) بسیار قوی‌تر از طول موج‌های بلندتر (مثل قرمز) رخ می‌دهد. این پدیده علت آبی دیده شدن آسمان در روز و قرمز شدن آسمان هنگام غروب یا طلوع خورشید است. به‌دلیل نازک بودن جو مریخ، پراکندگی رایلی در آسمان این سیاره نمایان‌تر است.

ابرهای روشنی که در سمت راست تصویر به چشم می‌خورند، از یخ آب تشکیل شده‌اند و در ارتفاعات بالایی جو مریخ شناورند. این ابرها تحت شرایط فشار پایین و دمای سرد مریخ شکل می‌گیرند اما به‌دلیل تفاوت‌های ساختاری در جو سیاره، شکل‌هایی کاملاً متفاوت و گاه عجیب نسبت به ابرهای زمینی دارند. پژوهش‌ها می‌خواهند ماهیت دقیق این ابرها، چگونگی تشکیل آنها و نقشی که ممکن است در چرخه آب مریخ داشته باشند، آشکار کنند.