فوتوشاپ در 25 سالگی؛ آفتاب پرستی که قدم در دنیای اینستاگرام می گذارد

تاریخ فناوری دیجیتال مملو از ابتکاراتی است که به واسطه تأثیرشان بر دنیا، مورد تمجید و ستایش بسیاری قرار گرفته اند: Mac، ویندوز مایکروسافت، مرورگر Netscape Navigator و آی پاد تنها قطره ای از دریای این تکنولوژی ها هستند.

فوتوشاپ ادوبی یکی از فناوری هایی است که جهان را متحول کرد و حالا 25 ساله شده است؛ نوعی برنامه ویرایش تصویر که عرضه آن مصادف بود با زمان چاپ عکس روی کاغذ های گلاسه.

این برنامه در طول حیات خود، تحولات تکنولوژیک و دوران های گذار متعددی را به چشم دید: طلوع وب، افول عکس های چاپی، سقوط و نزول چاپ خانگی و عاقبت، انفجار عکاسی دیجیتالی.

فوتوشاپ در این دوران حتی توانست مانند گوگل از یک محصول به یک فعل تغییر وضعیت دهد و این روزها بسیاری از عبارت فوتوشاپ کردن عکس سخن می گویند.

این برنامه تصاویر مختلف را با چنان مهارت و دقتی تغییر می دهد که حتی می توان نام معجزه را بر آن نهاد و به موجب همین قابلیت نیز مورد استفاده یا به نوعی سوء استفاده کارشناسان تبلیغات و اهالی رسانه قرار گرفت و جنجال آفرین شد.

در ادامه این مطلب با دیجیاتو همراه باشید.

اما اکنون فوتوشاپ به خاطر خاصیت خود، در حال از دست دادن بازار اسمارت فون ها و کاربران تشنه عکاسی اش است.

زمانی، ما عادت داشتیم عکس هایمان را فوتوشاپ کنیم اما حالا تغییرات دلخواهمان را از طریق اپلیکیشن هایی مانند اینستاگرام و اسنپچت رویشان اعمال می کنیم و کار کردن با این برنامه ها به حدی آسان است که هر کسی به لطف شان می تواند یک ویرایشگر عکس باشد و دیگر نیاز به نرم افزار تمام عیاری مانند فوتوشاپ نداشته باشد.

دیوید واد وانی، مدیر مسئول نرم افزار مبتکرانه ادوبی در این رابطه می گوید: «در سال 2010 که این سمت را قبول کردم، تشخیصم این بود که رشد کسب و کارمان با آنچه در اطراف ما در حال رخ دادن است همخوانی ندارد.»

وی در ادامه گفت: «به هر گوشه ای که می نگریستیم، شاهد گرایش افراد به تصاویر بودیم. درست است که کسب و کار محکمی داشتیم اما با سرعتی که باید، رشد نمی کردیم.»

بنابراین، ادوبی ریسک بزرگی را به جان خرید و تصمیم گرفت که فوتوشاپ را از نو بسازد و دیگر فروش خود را به جمع معدودی از کاربران حرفه ای محدود نکند.

باز آفرینی فوتوشاپ در صورتی که موفقیت آمیز باشد می تواند به عنوان الگویی برای دیگر شرکت ها به خصوص مایکروسافت مورد استفاده قرار گیرد که به قیمت از دست دادن تجارت خود، ریسک همکاری با شرکت ها خوش ذوق توسعه دهنده نرم افزار را نمی پذیرند.

به علاوه، این اقدام همچنین می تواند مسیر ورود فوتوشاپ به دستگاه های موبایل را نیز هموارتر نماید چراکه ظرف سال های اخیر و با قدرتمندتر شدن سیستم های کامپیوتری، نرم افزار یاد شده نیز سنگین تر شده و امکان استفاده از آن روی دستگاه های مذکور وجود ندارد.

از طرف دیگر ادوبی می تواند با کم کردن قیمت این محصول، طیف گسترده تری از کاربران را با خود همراه سازد یا دست کم مطمئن شود که مخاطبان فعلی اش را از دست نخواهد داد.

برنامه جدید ادوبی برای فوتوشاپ، در اصل از سال 2011 میلادی کلید خورد. از آن زمان به بعد، شرکت مورد بحث به جای آنکه صرفا نسخه های دارای مجوز از فوتوشاپ و دیگر اپلیکیشن های پیشرفته اش را در ازای دریافت صدها دلار به کاربران بفروشد (گفتنی است که هر نسخه از فوتوشاپ به قیمت 700 دلار فروخته می شد)، با دریافت تنها 10 دلار، دسترسی ماهانه به این برنامه را برای علاقمندانش فراهم می کرد.

این تصمیم در وهله نخست با خشم آنهایی روبرو شد که ترجیح می دادند به جای اجاره، نرم افزار مذکور را خریداری نمایند.

از طرف دیگر، چون کسب درآمد از عضویت، مستلزم گذشت زمان می شد، تغییر یاد شده در نحوه دسترسی کاربران به برنامه، تأثیری منفی بر درآمد نهایی ادوبی داشت.

به این ترتیب، درآمد خالص سالانه از فوتوشاپ، افتی 65 درصدی را در سال 2013 تجربه کرد و سال گذشته نیز کاهشی 13 درصدی داشت. اما باید بگوییم که شرکت مورد بحث، این افت را هزینه ای اندک برای به ثمر نشتن طرح دراز مدت خود تلقی می کرد.

ادوبی در واقع، با پایین آوردن قیمت فوتوشاپ امید دارد که دسترسی به این برنامه را برای طیف گسترده تری از کاربران فراهم نماید و امکان استفاده از آن را برای افرادی ایحاد کند که در گذشته توانایی پرداخت 700 دلار را برای استفاده از چنین برنامه ای نداشته اند.

به نظر می آید که این اقدام نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد چراکه در حال حاضر ادوبی 3.5 میلیون عضو برای مجموعه اپلیکیشن های Creative Cloud (شامل فوتوشاپ) دارد و انتظار می رود که تا پایان سال جاری میلادی شمار آنها را به 6 میلیون نفر برساند.

درآمد سالانه از محل عضویت کاربران برای استفاده از این مجموعه نرم افزاری نیز با این تفاصیل به رقم 3 میلیارد دلار خواهد رسید و پیش بینی می شود که حتی رکورد 3.4 میلیارد دلاری که به خاطر فروش پکیج نرم افزار مذکور در سال 2011 میلادی عایدش شد را هم بشکند.

البته در این مسیر، خطراتی نیز وجود دارد؛ اپلیکیشن های ارزان قیمت ویرایش عکس با سرعتی سرسام آور در حال رواج یافتن و محبوب شدن هستند و به نظر نمی آید که ادوبی با سرعت کافی به آنها واکنش نشان دهد.

علاوه بر این، زمانی که حرف از کاربران جدید به میان می آید، ترجیح شرکت ها بر این است که مشتریان قبلی شان را که چندین دهه از آنها پشتیبانی کرده اند، کنار بگذارند و خواسته های کاربران جدیدتر را برآورده نمایند.

حال این سوال مطرح می گردد که آیا با کم شدن امکانات و قابلیت های فوتوشاپ، کاربران می توانند جایگزینی پیشرفته مانند آن را بیابند؟

این شرکت همچنان با سرعتی آهسته به سمت جلو حرکت می کند. ادوبی همچنین برنامه هایی برای تبدیل فوتوشاپ به تعدادی اپلیکیشن مجزا دارد که قرار است برخی از آنها را خودش بسازد.

توسعه مابقی این اپلیکیشن ها نیز به شرکت های شخص ثالثی سپرده خواهد شد که به سیستم های آنلاین پردازش عکس ادوبی دسترسی دارند. ناگفته نماند که برخی از این اپلیکیشن ها احتمالا رایگان خواهند بود.

هدف از انجام این کار هم آن خواهد بود که با گذشت زمان، شمار افرادی که از مزایای تکنولوژی فوتوشاپ بهره مند می شوند از چند 10 میلیون نفر به صدها میلیون نفر برسد.

به اعتقاد کارشناسان وال استریت، حرکت ادوبی به سمت اپلیکیشن ها و کلاود، اقدامی کاملا خوب و شایسته بوده و برای آنکه بدانید چرا صاحب نظران چنین عقیده ای دارند باید نگاهی به تاریخچه این برنامه بیاندازیم.

در اواخر دهه 1980 میلادی، توماس نول (Thomas Knoll) که در یکی از رشته های علوم کامپیوتر دانشگاه میشیگان تحصیل می کرد، کار ساخت تعدادی ابزار پردازش عکس را برای برادر کوچک ترش که به عنوان کارشناس افکت های دیجیتالی در شرکتی به نامه Industrial Light & Magic کار می کرد، آغاز نمود.

آن برنامه که برادران نول نام Display را رویش گذاشته بودند، با گذشت زمان پیشرفته تر می شد و طولی نکشید که بسیاری از دوستان جان در شرکت متبوعش نیز به جمع استفاده کنندگان از آن پیوستند.

در  سال 1988، ادوبی قبول کرد که برنامه مذکور را خریداری نماید اما توقعاتش از آن چندان هم بالا نبود. این شرکت، هیچگونه منابع اضافی را برای تکمیل Display در اختیار آن دو برادر قرار نداد و حتی از آنها نخواست که برای کار کردن روی برنامه یاد شده به سیلیکون ولی بروند.

جان همچنان در Industrial Light & Magic کار می کرد و رویای ایجاد امکاناتی تازه برای فوتوشاپ را در سر داشت و این در حالی بود که توماس در شهر Ann Arbor همچنان روی پروژه برنامه یاد شده کار می کرد.

او می گوید: «نتیجه نهایی تلاش هایم این بود که هیچگاه موفق به تکمیل دوره دکتری نشدم.» اما توماس بعد از دو  سال توانست فوتوشاپ را به اتمام برساند.

در 19 فوریه 1990 میلادی فروش نسخه 1.0 فوتوشاپ آغاز شد و با موفقیت قابل ملاحظه ای روبرو گردید. یک دهه پس از آن، بیش از 3 میلیون نسخه از برنامه یاد شده به فروش رفت.

مگی تیلور فوتوشاپ کار که به این برنامه نیز به شدت وابسته است در رابطه با آن می گوید: «نکته جالب توجه در مورد این برنامه آن است که در هر زمان می توانید نظر خود را تغییر دهید.»

در مورد نگاتیوهای سابق مجبور بودید که همان ابتدا تصمیم بگیرید و اغلب نیز نتیجه، آنطور که می خواستید از آب در نمی آمد. اما در مورد فوتوشاپ اینگونه نیست و هر زمان که بخواهید می توانید نظرتان را تغییر دهید.

اگر از قدیمی ترها باشید تأیید خواهید کرد که فوتوشاپ بسیاری را از تاریکخانه ها و مواد شیمیایی آنها راحت کرده است.

جان مائدا، طراح و مدیر سابق مدرسه طراحی Rhode Island می گوید: «قبل از اختراع کامپیوتر، باید هماهنگی خوبی میان دست و چشم شما وجود می داشت تا کار عکاسی را به بهترین نحو آن انجام دهید. اما فوتوشاپ این مسأله را تغییر داد.

اما مهم تر از کاری که فوتوشاپ انجام داد، روشی است که ادوبی برای تشخیص بازار خود اتخاذ نمود. در سال 1990 میلادی، انتقال یک عکس به داخل کامپیوتر و یا دریافت آن، کاری بس دشوار بود چراکه اسکنرها قیمت بسیار بالایی داشتند و ظرفیت پرینترها و مانیتورها هم به اندازه ای نبود که عکسهایی با رزولوشن بالا تولید کنند.

از آن زمان به بعد، افرادی که بیشترین دانش را در مورد فوتوشاپ داشتند، طراح نام گرفتند و در دفاتر روزنامه ها، مجلات و دیگر صنایع مرتبط با مطبوعات مشغول به کار شدند.

توماس نول می گوید: «ما همواره روند گرایشات را تحت نظر داشتیم تا متوجه شویم که با توسعه بازار، چه امکانات دیگری باید به این برنامه افزوده شوند.»

هر زمان که فرصت تازه ای (از ظهور وب گرفته تا ساخت پرینترهای جوهر افشان و دوربین های دیجیتالی) دست می داد، ادوبی نیز فناوری جدیدی را از فوتوشاپ می ساخت و این برنامه مرتبا در حال رشد بود.

حالا کمپانی مذکور به اشتراک مبتنی بر کلاود و توسعه اپلیکیشن های موبایلی روی آورده: کسب و کارهای مرتبط با نرم افزار تغییری قابل ملاحظه یافته اند و ادوبی نیز خود را با این تغییر وفق می دهد.

امروز، ادوبی برخی از بهترین امکانات فوتوشاپ را در اختیار توسعه دهندگان غیر خودی قرار می دهد تا بتوانند قابلیت های پیشرفته ویرایش عکس آن را بدون پرداخت هیچ نوع هزینه ای به اپلیکیشن های خود بیافزایند.

این کمپانی همچنین در حال تولید مجموعه ای از اپلیکیشن هاست که امکانات مشخصی از فوتوشاپ و برنامه های دیگر را در خود دارد و هدفش این است که مجموعه یاد شده را در اختیار طیف گسترده تری از کاربران قرار دهد.

آقای مائدا که هم اکنون در یک شرکت سرمایه گذار به نام Kleiner Perkins Caufield & Byers کار می کند، می گوید: وقتی این اتفاقات را با چشمان خود می بینم، از کاری که انجام می دهند شگفت زده می شوم.»

وی در ادامه اظهار داشت: «تصورم این است که نسل جوان تر طراحان به دنبال ابزارهای جدیدتر هستند و برایشان فرقی ندارد که آن اپلیکیشن یا برنامه روی چه دستگاهی اجرا می شود.»