ثبت بازخورد

لطفا میزان رضایت خود را از دیجیاتو انتخاب کنید.

واقعا راضی‌ام
اصلا راضی نیستم
چطور میتوانیم تجربه بهتری برای شما بسازیم؟

نظر شما با موفقیت ثبت شد.

از اینکه ما را در توسعه بهتر و هدفمند‌تر دیجیاتو همراهی می‌کنید
از شما سپاسگزاریم.

علمی

موجودات عجیب: نوعی مارماهی که دشمنانش را با ماده ای چسبناک خفه می کند

شاید دوست داشتنی ترین  روحی که تا به حال در فیلم ها به تصویر کشیده شده کاراکتر اسلیمر در فیلم Ghostbusters باشد. در این داستان اسلیمر با آغوشی گرم خود را به بیل موری معرفی می ...

Maryam Mousavi
نوشته شده توسط Maryam Mousavi | ۱۴ تیر ۱۳۹۴ | ۲۳:۳۰

شاید دوست داشتنی ترین  روحی که تا به حال در فیلم ها به تصویر کشیده شده کاراکتر اسلیمر در فیلم Ghostbusters باشد. در این داستان اسلیمر با آغوشی گرم خود را به بیل موری معرفی می کند و نوعی برون مایه یا اکتوپلاسم را از خود روی بدن آن برجای می گذارد.

در جریان این فیلم بیل بالاخره ماده یاد شده را از بدن خود جدا می کند در حالی که داستان می توانست بدتر از این باشد چراکه ممکن بود با یک اسلیمر واقعی برخورد کند: نوعی مارماهی دهان گرد (hagfish) که آبشش ماهی ها و کوسه ها را از نوعی ماده چسبناک و لزج پر می کند و جانشان را می گیرد.

اما این ماده چسبناک با موارد دیگری که در طبیعت می بینید فرق دارد و به خاطر پیچیدگی بالایش ممکن است روزی به ساخت ابر ماده رویایی بشر بیانجامد.

در ادامه این مطلب با دیجیاتو همراه باشید.

این مارماهی در بستر اقیانوس ها زندگی می کند و غذای اصلی اش را هم عمدتا کرم های پرتار تشکیل می دهند با این همه، این آبزی گهگاهی نیز در یکی از جالب توجه ترین و مهم ترین رویدادهای سطح آب دریا حضور می یابد که در واقع با جسد یک وال آغاز می شود.

پوست وال ها همانطور که احتمالا می دانید بسیار سخت است و مارماهی نیز به هیچ وجه توانایی گزیدن بدن آن را ندارد اما این موجود حدودا 300 میلیون سال است که در بستر دریاها زندگی می کند و در جریان این مدت طولانی توانمندی هایی را در خود پروش داده تا در شرایط سخت زیر آب دوام بیاورد.

به گفته کارول یاکینگ یکی از زیست شناسان دانشگاه یورک تورنتو اگر این موجود خوش شانس باشد و در زمان روی آب آمدن جسد نهنگ در آن منطقه حضور داشته باشد با دندان های خود که شبیه به تیغه های یک اره دایره شکل است به آن گاز می زند.

او در ادامه می گوید: جانور با این کار طعمه را در جایش محکم نگه می دارد (یا بهتر بگوییم خود را در جایش ثابت می کند) و سپس با چرخاندن بدنش نوعی حفره را در داخل پوست وال ایجاد می کنند و با نفوذ به داخل بدن آن به خانه جدید خود نقل مکان کرده و آن را از درون می خورد.

hagfish-corbis-01a-660x495

اگر این موجود برای تکه تکه کردن گوشت نهنگ با مشکل روبر شود می تواند خود را به صورت گره درآورده و از این طریق راحت تر به داخل جسد نفوذ کند.

مارماهی های دهان گرد از آن جهت تا این اندازه انعطاف پذیر شده اند که جمجه کوچکی دارند و بدنشان اصلا ستون فقرات ندارد (جالب است بدانید که به این خاطر طبقه بندی آنها برای دانشمندان امری بسیار دشوار بود).

این آبزی علیرغم جثه نحیف و باریکش توان بدنی بالایی دارد که توضیحات بیشتری را در این رابطه ارائه می کنیم. به گفته باکینگ اگر یکی از آنها را بلند کرده و در دست بگیرید، فشاری که به دست شما وارد می شود شبیه به همانی است که عضلات جمع کننده در مار بوآ از خود نشان می دهند.

باز گردیم به جسد نهنگ. پس از آنکه مارماهی دهان گرد، راهش را به داخل بدن طعمه باز کرد صرفا با بلعیدن غذا مواد مورد نیاز برای زنده ماندنش را تامین نمی کند. در واقع این جانور روش جالبی را برای وارد کردن مواد مغذی از طریق پوستش به کار می برد و از همان «ناقل»های مواد مغذی استفاده می کنند که در دستگاه گوارشی انسان یافت می شود.

بنابراین شاید بتوان اینطور گفت که این ماهی ها نوعی روده هستند که یک روده دیگر نیز درونشان قرار دارد. همزمان با تجزیه شدن گوشت نهنگ و تبدیل شدن آن به آمینو اسید ماهی نیز آنها را مستقیما به داخل خون خود وارد می کند.

hagfish-corbis-02a

اما این موجود برای آنکه لاشه مورد نظرش را پیدا کند نخست باید راهش را در تاریکی مطلق عمق اقیانوس به سمت سطح آب بیابد، به همین خاطر، این جانور علاوه بر اینکه بر سیستم بینایی ابتدایی خود متکی است (که در آن تاریکی تقریبا بی فایده محسوب می شود) بلکه قوه بویایی بسیار قوی و قدرتمندی دارد که به آن کمک می کند کوچک ترین بوی ناخوشایند را با استفاده از بخش های دهانی خود شناسایی کند.

بخش جلویی مغز این موجود که در واقع کار پردازش بو را بر عهده دارد بیش از اندازه بزرگ است تا از این طریق بتواند کلیه این اطلاعات را پردازش کند.

اما زمانی که مارماهی به لاشه رسید، به سرعت مشغول حفاری در بدن نهنگ می شود و در نتیجه سر آن در زیر لایه هایی از نسوج بدن طعمه قرار می گیرد و از طرفی سیستم بینایی حقیقی و کاملی هم ندارد و به همین خاطر احتمال حمله درندگان دیگر به آن بسیار زیاد می شود.

با این همه، اگر جانوری بدن این مارماهی را گاز بگیرد خودش را در خطر بزرگی قرار خواهد داد چراکه این آبزی مشمئزکننده ترین و خطرناک ترین ژل چسبناک را در میان موجودات دیگر تولید می کند.

ماده چسبناک و مجازات

سرتاسر بدن این ماهی از 150 غده تولید کننده ماده چسبناک پوشیده شده و زمانی که دشمنی مانند یک کوسه بدن آن را گاز می گیرد غده های کوچکی که در نزدیکی محل گزیدن آن قرار دارند بلافاصله این ماده چسبناک را از خود خارج می کنند.

به محض آنکه این ماده با آب برخورد می کند تبدیل به یک ابر بزرگ ژلاتینی می شود که به گفته داگلاس فاج زیست شناس دانشگاه Guelph آنتاریو با هدف مسدود سازی آبشش های مهاجم به این شکل در می آید.

این زیست شناس کاملا در مورد استدلال خود اطمینان دارد چراکه پیشتر آزمایشاتی را روی سر جدا شده این ماهی انجام داده بود. او در وهله نخست جریان آبی که روی آبشش های جانور جریان پیدا می کرد را تحت شرایط طبیعی اندازه گرفت و سپس ماده لزج خارج شده از بدن این مارماهی را در معرض آن قرار داد.

او می گوید: اگر این کار بتواند آبشش های دشمن را مسدود نماید، آنگاه جریان آب به داخل این بخش از بدن آن کم می شود و در جریان آزمایش نیز این مساله ثابت شد که ماده ژلاتینی مانع ورود آب به آبشش های دشمن می شود.

البته تاکنون هیچ مورد خفگی درندگان زیر آب به خاطر پر شدن فضای دهانی شان از این ماده چسبناک رویت نشده و به همین خاطر مشخص نیست که آیا این ماده می تواند باعث مرگ دشمنان مارماهی دهان گرد شود یا خیر از همین رو، گفته می شود که جانوران دیگر معمولا پس از خروج این ماده به سرعت از موقعیت خود عقب نشینی می کنند.

با این همه آنطور که فاج می گوید اگر دشمنان مارماهی نتوانند ماده چسبناک ژله ای را از خود جدا نمایند نابود می شوند.

اما مارماهی برای جلوگیری از خفه شدن خود چه کاری را انجام می دهد؟ آنطور که باکینگ می گوید این موجودات دارای نوعی آبشش های بادکنکی شکل و زیبا هستند و در نتیجه امکان آنکه این ژل به داخل آنها نفوذ کند وجود ندارد.

مارماهی آب را از طریق تعدادی حفره کوچک که روی بدنش وجود دارند به داخل این کیسه ها پمپاژ می کند. در داخل این کیسه ها تعدادی مجرا و محفظه قرار دارد که آب را با خون جانور تماس می دهند و از این طریق تبادل اکسیژن صورت می گیرد.

به علاوه، این جانور می تواند با استفاده از همان تکنیکی که برای غذا خوردن به کار می برد ماده چسبناک را از بدن خود جدا کند یعنی خود را به شکل گره در آورده و از این ماده ژلاتینی عبور دهد.

hagfish-getty-01a-660x431

اما آبشش های این ماهی هم به هیچ وجه معمولی نیستند. در داخل هر کدام از غده های موجود در سطح بدن آن دو نوع سلول وجود دارد که یکی از آنها مقدار زیادی بلغم تولید می کند و دیگری (که اهمیت و جذابیت زیادی برای پژوهشگران علم مواد دارد) رشته هایی را تولید می کند.

این رشته ها هر کدام شش اینچ طول دارند که به شکلی بسیار ظریف در فضایی به وسعت تنها چهار هزارم اینچ در هم تنیده شده اند. درست مثل این می ماند که لباس های خریداری شده یک فرد در طول ده هزار سال را در یک چمدان جای دهید که به ناگهان باز می شود و ماده ای از آن خارج می گردد که می تواند جان شما را بگیرد.

زمانی که غده ها از ماده چسبناک خالی شدند، رشته ها (که شمارشان به 25000 هزار عدد می رسد و تنها در چهار فنجان ماده چسبناک جای می گیرند) در کسری از ثانیه با بلغم و ماهده چسبناک مخلوط می شود.

فاج می گویید: ما تصور می کنیم ماده دیگری نیز در این ترکیب وجود دارد که باعث چسبندگی آن می شود و هنوز آن را تشخیص نداده ایم با این همه شواهد زیادی دال بر وجود آن هست؛ ماده ای که می تواند رشته ها را در کنار یکدیگر قرار دهد و احتمالا نوعی چسب محلول است.

زمانی که چسب به صورت مایع در می آید، رشته ها به سان فنر از جای خود آزاد می شوند و انرژی لازم برای متورم شدن توده ابری لزجی که در بالا به آن اشاره شد را فراهم می کنند. فیبرها در ادامه از هم باز می شوند و زمانی که مارماهی آنها را به سمت دشمن پرتاب می کند وسعت می یابند.

Unknown-1a

فاج در ادامه می گوید: زمانی که رشته ها از همدیگر باز می شوند بافتی بسیار نرم و لاستیکی دارند اما به گونه ای طراحی شده اند که با کشیده شدن به ماده ای محکم تر و به مراتب سخت تر بدل می شوند و اگر آنها را خشک کنید تفاوتی با ابریشم تولید شده توسط عنکبوت ها نخواهند داشت.

به همین دلیل است که دانشمندان تا این اندازه شیفته مارماهی دهان گرد هستند. در حال حاضر قوی ترین فیبرهای ترکیبی نظیر کولار از نفت تولید می شوند که البته یکی از همین روزها ذخیره آن تمام می شود.

گفتنی است رشته های تولید شده توسط این ماهی از نظر استحکام تا 70 درصد با آنچه توسط عنکبوت تولید می شود برابری می کند، با این همه باز هم بسیار محکم به حساب می آیند و از همین رو دانشمندان تلاش دارند روزی موفق به ساخت فیبرهای پروتئینی با همان استحکام و قدرت شوند.

دیدگاه‌ها و نظرات خود را بنویسید
مجموع نظرات ثبت شده (30 مورد)
  • لومیا اون بئش ییرمی (لطفا تا اطلاع ثانوی وینفون نخرین)
    لومیا اون بئش ییرمی (لطفا تا اطلاع ثانوی وینفون نخرین) | ۱۵ تیر ۱۳۹۴

    نه این خوب نبود
    اونی که میرفت داخل بدن انسان و اون یکی که زبون ماهی رو میخورد و زبونش میشد خیلی بهتر از این بودن. منتظر او جور مطالب

  • 7.62mm
    7.62mm | ۱۵ تیر ۱۳۹۴

    بازم فیلم نذاشتی خانم موسوی

  • Amir hosein_elf
    Amir hosein_elf | ۱۵ تیر ۱۳۹۴

    :| چندشه

نمایش سایر نظرات و دیدگاه‌ها
مطالب پیشنهادی