مروری بر تاریخچه منوی استارت ویندوز به مناسبت 20 سالگی آن

منوی استارت مایکروسافت را می توان مشخصه اصلی ویندوز دانست. این دکمه نخستین چیزی است که وقتی مردم ویندوز یا حتی خود مایکروسافت را در ذهنشان تصور می کنند به یادش می افتند.

همین منوی ساده استارت حالا 20 ساله است. این دکمه ابتدا برای ساده تر شدن فرایند استفاده از ویندوز خلق شد و حالا در قلب تعاملات ما با سیستم عامل محبوب مایکروسافت قرار دارد.

کارمان باز کردن اپلیکیشن ها باشد یا جستجو برای پیدا کردن اسناد و خاموش کردن سیستم، در هر حال بیشتر از آنچه تصور می شود از این منو استفاده می کنیم.

منوی استارت مایکروسافت نخستین بار در ویندوز 95 دیده شد و طولی نکشید که به نخستین و اصلی ترین دکمه برای پیدا کردن اطلاعات، اسناد و برنامه هایی بدل گردید که در داخل کامپیوترمان ذخیره می کردیم و این منو تا زمان از راه رسیدن ویندوز اکس پی با تم سبز و آبی اش، کمترین تغییر را به خود دید.

منوی استارت آنچنان با هویت ویندوز عجین شد که با حذف شدنش از ویندوز 8، صدای بسیاری از کاربران بلند شد و لب به اعتراض گشودند. اما طولی نکشید که مایکروسافت رضایتمندی آنها را جلب کرد و آن را در ویندوز 10 آورد بار دیگر به کاربرانش باز گرداند.

این شرکت شکل و شمایل متفاوتی را در طول این سال ها برای منوی استارت در نظر گرفت اما نسخه 10 ویندوز را می توان بهترین ترکیب از ایده های مدرن و منوی کلاسیک  استارت دانست.

منوی استارت نمادین است و می توان آن را هویت ویندوز قلمداد کرد و تا زمانی که ایده عجیب و غریبی به ذهن مهندسان مایکروسافت خطور نکرده باشد روشن است که این منو در ویندوز باقی خواهد ماند.

پیدایش منوی استارت

ویندوز 95: در سال 1995 میلادی، مردم شب هنگام در خیابان ها صف کشیدند تا جدیدترین نسخه از ویندوز را خریداری کنند و باید بگوییم که آن نخستین نسخه از ویندوز بود (در کنار نسخه سازمانی ویندوز NT4) که منوی استارت را برای اولین بار به کاربران معرفی می کرد.

این دکمه در اصل برای آن طراحی شده بود تا استفاده از ویندوز را ساده تر نماید و گروه بندی و سازماندهی اپلیکیشن ها و قراردادشان در یک لیست را آسان نماید.

پیش از رسیدن این منو، کاربران ویندوز می بایست از طریق Program Manager به اپلیکیشن های مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند. پروگرم منیجر منوی های کوچک تری داشت، با این همه اغلب کاربران ویندوز به سادگی با آن اپلیکیشن ها را می گشودند و از آن به عنوان یک لیست بهره می گرفتند.

اما ویندوز نیازمند تغییرات اساسی بود و منوی استارت همان تغییری بود که می توانست سیستم عامل اهالی ردموند را به عصر جدید کامپیوترها وارد کند.

اما ویندوز نیازمند تغییرات اساسی بود و منوی استارت همان تغییری بود که می توانست سیستم عامل اهالی ردموند را به عصر جدید کامپیوترها وارد کند.

طولی نکشید که منوی استارت ویندوز 95 همراه با تسکبار از راه رسید. تسکبار یا همان نوار وظیفه دسترسی سریع کاربر به آپشن های صدا، زمان و تاریخ، و حتی علامت مربوط به فعالیت شبکه را فراهم می کرد.

هر اپلیکیشنی که در ویندوز 95 باز می کردید به زیبایی درون تسکبار می نشست و در نتیجه کاربر می توانست آنها را باز بگذارد و به تناوب مورد استفاده قرار دهد و اغلب آن برنامه ها از منوی جدید استارت نیز قابل پیدا کردن بودند.

ایده نمایش لیست وار اپلیکیشن ها در منوی جدید حفظ شده بود اما در چینش تازه، اپ ها در قالب گروه هایی جای گرفته و شکل مرتبی پیدا کرده بودند و می شد به سادگی آنها را با درگ اند دراپ به بخش های دیگر انتقال داد.

خود منو هم کم کم به روشی پیش فرض برای راه اندازی اپلیکیشن ها بدل شد و برای این منظور تنها کافی بود که یک کلیک ساده روی دکمه استارت انجام شود.

ترکیب منو و دکمه استارت در گوشه پایین سمت چپ نمایشگر قرار داشت و حتی در زمان اجرای اپلیکیشن های مختلف هم می شد آن دکمه را دید و از آن برای باز کردن اپلیکیشن ها یا فولدرهای دیگر استفاده نمود.

به لطف این منو همچنین دیگر نیازی به استفاده از خط فرمان نبود و اولین جایی که کاربر برای پیدا کردن اسناد، دسترسی به هلپ، تنظیمات یا خاموش کردن کامپیوتر به آن رجوع می کرد همین منوی استارت بود.

این منو، جریانی را در ویندوز بنیان نهاد که برای مدت بیش از 20 سال ادامه پیدا کرد و کار کردن با برنامه ها و به طور کلی استفاده از کامپیوترها را برای تازه کارها بسیار ساده نمود. منوی استارت همچنین روشی ساده برای ذخیره سازی و مرتب نمودن حجم بالای میانبرها در یک جا بود.

ویندوز 98-2000

در نگاه نخست منوی استارت ویندوز 98 تفاوت زیادی با نسخه اصلی اش نداشت. برای پشتیبانی از اینترفیس چند کاربره جدیدی که به این نسخه از ویندوز اضافه شده بود، یک آپشن تازه لاگ آف هم برایش در نظر گرفته شده بود اما پیکره نگاری، قالب و کارکردهای اولیه منو همان چیزی بود که در ویندوز 95 شاهدش بودیم.

به غیر از این مساله، منوی استارت ویندوز 98، طلیعه دار عصر اینترنت بود. مایکروسافت نیز در کنار باندل کردن اینترنت اکسپلورر فولدری به نام Favorites یا علاقمندی ها را به این منو اضافه کرده بود.

اغلب امکانات اینترنتی این نسخه از ویندوز برای دسکتاپ پویا و ویجت هایش طراحی شده بودند، با این همه منوی استارت نقشی کوچک اما کلیدی را در سازگار نمودن ویندوز با اینترنت ایفا می کرد.

تسکبار بزرگترین تغییرات را به خود دیده بود. مایکروسافت بخشی به نام Quick Launch یا راه اندازی سریع را به آن اضافه کرده بود که به کاربران ویندوز 98 امکان می داد اپ های دلخواه خود را به آن پین کنند.

منوی استارت ویندوز 98 نقشی قابل توجه در شکل گیری عصر اینترنت داشت

Quick Launch همچنین آپشنی به نام Show Desktop یا نمایش دسکتاپ داشت که به لطف آن کاربر می توانست به سرعت دسکتاپ را بررسی کرده و اپلیکیشن های باز موجود در آن را کوچک نمایی نماید.

چون در ویندوز جدید، دسکتاپ در برگیرنده ویجت هایی بود و کاربران می توانستند اسناد خود را روی دسکتاپ ذخیره نمایند، show desktop به قابلیتی مفید بدل شد که تسکبار، دسکتاپ و منوی استارت را تکمیل می کرد.

ویندوز ME به زعم بسیاری مملو از باگ بود (و حتی به همین خاطر برخی آن را Windows Mistake Edition یا نسخه اشتباه ویندوز می خواندند) اما منوی استارت همچنان از خصوصیات پایدار و ماندنی اش به شمار می رفت.

این نسخه اختلافات اندکی نسبت به ویندوز 98 داشت با این همه، مایکروسافت تصمیم گرفت که برند Windows ME را به صورت کامل در کنار منوی استارت نمایش دهد و به همین خاطر منو شکل و شمایل نامطلوب پیدا کرده بود، با این حال، آخرین باری بود که کاربران چنین طراحی و قالبی را برای نسخه پیش فرض منوی استارت می دیدند.

کمی بعد، ویندوز 2000 برای حرفه ای ها طراحی شد اما منوی استارت همان شکل و شمایل ویندوز ME را داشت. به لطف تغییرات اندک اعمال شده در این منو، کاربران می توانستند ویندوز آپدیت را به بالای منو پین کرده و دسترسی به برنامه ها و اپ های پیش فرض برای نمایش در این بخش را مشخص نمایند.

منوی استارت در واقع روشی سریع تر برای دسترسی به تنظیمات، حذف اپلیکیشن ها یا تغییر موارد پیشفرض بود. شورتکات ویندوز آپدیت نیز به آن اضافه شده بود تا امکان دسترسی سریع تر کاربر به کلیه آپدیت های امنیتی ویندوز فراهم گردد.

 تجربیات جدید

ویندوز اکس پی- ویندوز 7: در ویندوز اکس پی، منوی استارت نخستین تغییر بصری عمده را از زمان ویندوز 95 به خود دید. شکل و شمایل منو به شدت با قبل فرق می کرد و مایکروسافت این بار نوعی تم سبز-آبی را برای آن در نظر گرفته بود. تم آبی رنگ منو تا تسکبار امتداد می یافت و مایکروسافت نیز شروع به اعمال تغییراتی در نوار وظیفه آن کرد تا آیکون های بلااستفاده را به صورت پیشفرض از دید کاربر پنهان نماید.

البته به سادگی می شد آن آیکون ها را به جای اول شان باز گرداند اما در نهایت چنین تغییری باعث شد در دورانی که بسیاری از توسعه دهندگان اپلیکیشن به استفاده از تسکبار روی آورده بودند، کنترل آن راحت تر شود.

منوی استارت نیز به دو پانل تقسیم می شد؛ یکی به اپ هایی اختصاص می یافت که مرتبا استفاده می شدند یا به آن پین شده بودند که در سمت چپ قرار داشت و پانل دوم که در سمت راست دیده می شد و برای دسترسی سریع به پوشه اسناد، تنظیمات، هلپ و جستجوی برنامه ها در نظر گرفته شده بود.

شکل و شمایل کلی منو آشنا بود اما در عین حال هم می شد آن را متفاوت از نسخه قبلی اش دانست. لیست اپلیکیشن ها که پیشتر در منوی استارت نمایش داده می شد نیز از طریق لینک All Programs قابل دسترسی بود و اگر کاربر تمایل داشت که همان منوی قبلی را داشته باشد، امکان فعال سازی تم کلاسیک برایش فراهم بود.

در همان زمان، شمار زیادی از طراحان شخص ثالث پوسته، تم های مختلفی را برای بهینه سازی منوی استارت و ظاهر کلی ویندوز اکس پی ارائه نمودند.

تغییرات اعمال شده در منوی استارت با اندکی بهینه سازی به ویندوز ویستا انتقال داده شدند. باز هم منوی استارت شبیه به نسخه قبل به نظر می آمد با این حال، تغییراتی اساسی در آن اعمال شده بود که کاربران قدیمی ویندوز با آن بیگانه بودند.

امکان سرچ اصلی ترین مشخصه ویندوز ویستا بود

در واقع مایکروسافت تصمیم گرفته بود منوی استارت را برای همخوانی پیدا کردن با تم آینده نگرانه خود به نام Aero Glass، به شکلی شفاف و شیشه ای در بیاورد.

البته ظاهر جدید منوی استارت مورد استقبال بسیاری از کاربران قرار گرفت اما بعضا پیش می آمد که افکت های نیمه شفاف آن آزار دهنده شوند و تمرکز حواس کاربر را بر هم بزنند. این را هم باید اضافه نماییم که نمایش این منوی آینده نگرانه برای کامپیوترهای قدیمی و سیستم های ضعیف بسیار دشوار بود.

مایکروسافت این تم را در داخل منوی استارت، پنجره های مربوط به اپ ها، تسکبار و حتی سایدبار جدیدی که گجت های زنده را در خود داشت پیاده سازی کرد.

خود منوی استارت ظاهر و حسی تیره تر به خود گرفت و علاوه بر این، آیکون های مربوط به آپشن Show Desktop در تسکبار شکلی ساده تر پیدا کردند و یک اینترفیس جدید سه لایه نیز که اپ ها را در کنار هم نمایش می داد به آن اضافه شد.

با این همه، منوی استارت ویستا فاقد هرگونه آیکون یا مشخصه بصری بود که امکان دسترسی کاربر به سناد یا پوشه داکیومنتز، کنترل پنل یا تنظیمات دیگر را فراهم نماید و به همین خاطر جستجوی سریع و دسترسی به این آپشن ها بسیار دشوار بود.

در مقابل، منوی استارت بیشتر شبیه به یک لیست متنی طولانی از اپ ها در سمت راست و اپ های پین شده یا پر استفاده در سمت چپ بود.

اما بزرگ ترین تغییر اعمال شده از سوی مایکروسافت در منوی استارت ویستا به امکان سرچ آن مربوط می شد. در این نسخه از ویندوز، شما به سادگی می توانستید با زدن دکمه ویندوز، نام برنامه ای که به دنبالش بودید را درون کادر مربوطه تایپ نمایید.

جالب است بدانید که اهمیت دکمه یا لوگوی ویندوز در تمام کیبوردها و ماوس های مایکروسافت مشهود بود و حتی یک کیبورد جدید به نام ultimate نیز بعدها به بازار عرضه گشت که دکمه ای با آیکون ویندوز را در مرکز خود داشت و می شد با آن به منوی استارت و امکان سرچ برنامه ها دسترسی پیدا کرد.

مایکروسافت همچنین عبارت Start را هم از منوی استارت ویستا حذف کرد و در مقابل جای آن را به لوگوی ویندوز داد تا برندینگ سیستم عامل خود را در ویستا به اوجش برساند.

بخش اعظمی از تغییرات اعمال شده در اینترفیس ویندوز 7 به تسکبار آن و همچنین نحوه تعامل اپلیکیشن ها با یکدیگر مربوط می شد. برای نمونه مایکروسافت Aero Snap را معرفی کرد تا به کاربرانش امکان دهد که اپلیکیشن ها را کنار یکدیگر بچینند.

آپشن اضافه شده دیگر Aero Shake نام داشت که به کاربران امکان می داد با تکان دادن ماوس خود فرمان Show desktop را اجرا نمایند. مایکروسافت حتی میانبر قدیمی برای اجرای این فرمان را که در محدوده Quick Launch قرار داشت به سمت راست تسکبار انتقال داد.

آغازی برای پایان و شروع دوباره

ویندوز 8- ویندوز 10: در ویندوز 8 مایکروسافت به این نتیجه رسید که عمر منوی استارت به سر آمده است اما اندکی بعد مشخص گردید که این تصمیم اشتباهی بزرگ بوده و دلخوری کاربران ویندوز را به دنبال داشت.

در این نسخه از ویندوز، منوی استارت آشنا جایش را به صفحه استارت داده بود که به صورت فول اسکرین نمایش داده می شد و کاشی های زنده و رنگارنگی هم برایش در نظر گرفته شده بود.

ویندوز 8 جدی ترین تغییر در منوی استارت و موجودیت آن بود و حتی می توان آن را عظیم ترین تغییر اعمال شده در خود ویندوز دانست. مایکروسافت دکمه آشنای استارت را حذف کرده بود چون مشغول توسعه اپلیکیشن های سازگار با تاچ و تمام صفحه بود اما با این کار، جستجوی برنامه ها در پیکره بندی جدید بسیار دشوار شده بود.

خود صفحه استارت ظاهری ساده داشت اما استفاده از آن ابدا ساده نبود. در نسخه اولیه ویندوز 8 اپلیکیشن ها به صورت پیشفرض روی صفحه استارت پین شده بودند اما امکان دسترسی سریع به آپشن های سرچ و خاموش کردن سیستم وجود نداشت.

طراحی جدید کاربران قدیمی ویندوز را سردرگم کرده بود و ظاهرا استفاده از آن برای کاربران جدید هم دشوار بود و تغییرات اعمال شده در آن بیش از حد مورد قبول بود.

بخش اعظمی از تغییرات اعمال شده در منوی استارت به کاشی های زنده مربوط می شد. این کاشی های جدید از آن جهت طراحی شده بودند تا نوع تازه ای از اپلیکیشن ها را به کاربران معرفی نمایند.

اپلیکیشن های ویندوز 8 به گونه ای طراحی شده بودند که این نسخه را به عنوان یک سیستم دو کاربره برای تبلت و سیستم های دسکتاپی معرفی کنند.

اپ های جدید ویندوز 8 که سبک و سیاقی شبیه به زبان طراحی مترو داشتند به صورت تمام صفحه اجرا می شدند و عمدتا برای آن طراحی شده بودند تا با فرامین تاچ سازگاری داشته باشند و ویندوز 8 را به عنوان یک سیستم عامل ویژه تبلت/ دسکتاپ معرفی نمایند.

این اپ ها هر کدام کاشی های زنده ای را به خود اختصاص داده بودند که در صفحه استارت نمایش داده می شدند اما کار کردن با آن و پیدا کردن اپلیکیشن های مرسوم دسکتاپی با آن به مراتب دشوارتر از چیزی بود که کاربران به آن عادت کرده بودند.

در واقع، دسکتاپ سنتی به عنوان یکی از اپلیکیشن های به نمایش در آمده در صفحه استارت طراحی شد که می توانست کنترل کل اینترفیس را در دست بگیرد.

حال که دسکتاپ حکم یک «اپلیکیشن» را پیدا کرده بود، تسکبار نیز به صورت پیشفرض از نظر پنهان می شد و کاربرانی که عادت کرده بودند زمان و تاریخ را در گوشه پایین سمت چپ صفحه پیدا کنند این بار مجبور بودند ماوس خود را روی چهار گوشه حساسی حرکت دهند که مایکروسافت طراحی کرده بود.

کار کردن با این سیستم بسیار دشوار بود و می شد حدس زد که اغلب کاربران ویندوز 8 دوست داشتند مایکروسافت منوی استارت را به ویندوز باز گرداند.

البته برخی به این سیستم تازه عادت کرده بودند اما بسیاری به دانلود اپلیکیشن های شخص ثالث روی آوردند تا همان منوی استارت آشنا را روی سیستم خود داشته باشند؛ 1.5 میلیون نفر از کاربران این نسخه ظرف تنها چند ماه از زمان عرضه ویندوز 8 جایگزین منوی استارت را دانلود کردند و نشان دادند که مایکروسافت هنوز راه درازی برای خشنود کردن مردم و راضی نگه داشتنشان نسبت به صفحه استارت در پیش دارد.

در ویندوز 8، منوی استارت جای خود را به صفحه استارت داد

شرکت ساکن ردموند که با واکنش های منفی کاربران در زمان معرفی ویندوز 8 روبرو شد مجبور گردید که برخی از ایرادات وارده را با ارائه آپدیتی به نام ویندوز 8.1 رفع نماید.

در آپدیت جدید صفحه استارت همچنان سرجایش بود اما مایکروسافت آپشن های شات داون و سرچ را هم به آن اضافه کرده بود و دکمه آشنای استارت را به گوشه پایینی سمت چپ صفحه افزوده بود اما باز هم صفحه استارت نتوانست محبوب اغلب کاربران ویندوز شود.

هنوز هم اینطور به نظر می رسید که دسکتاپ در زیر آن اینترفیس جدید و سازگار با تاچ پنهان شده است و بسیاری برای پیدا کردن آن با مشکل روبرو بودند.

عاقبت ویندوز 10 از راه رسید و به گونه ای طراحی شده بود که جنبه های خوب ویندوز 8 را نگه دارد و برخی از خصوصیات آشنای ویندوز 7 را باز گرداند.

مایکروسافت در واقع این بار تصمیم گرفته بود که به بازخوردهای دریافتی از کاربرانش گوش دهد و به جای آنکه صرفا منوی استارت قدیمی را از ویندوز 7 باز گرداند، آن منو را با تایل های زنده خود تلفیق کند.

این کاشی ها یا همان تایل ها نقش بوم های رنگی بزرگی را ایفا می کنند که برای اجرای اپ ها و پین کردن موارد دلخواه به سمت راست صفحه مورد استفاده قرار می گیرند. سمت چپ نیز دسترسی سریع کاربر به آپشن های مربوط به خاموش کردن سیستم، تنظیمات، همه اپ ها و ستون آشنای پرکاربردترین اپ ها اختصاص دارد.

مایکروسافت همچنین المان های بصری سرچ متعلق به منوی استارت را هم به تسکبار انتقال داد اما باز هم این امکان برای کاربران ویندوز 10 فراهم است تا در منوی استارت تایپ نمایند.

دستیار دیجیتالی مایکروسافت، کورتانا، هم حالا در تسکبار و کنار منوی استارت و آپشن جدیدی به نام Task View می نشیند و می شود از آن برای مشاهده سریع اپ های باز و دسکتاپ های مجازی استفاده نمود.

تمامی این تغییرات با در نظر داشتن کاربران سیستم های دسکتاپی و لپ تاپی طراحی شده اند و هدف از انجامشان این است که همه چیز شکل و شمایلی آشناتر پیدا کند و کار با آنها نیز در عین حال ساده تر گردد.

اگر هم اکنون از ویندوز 7 استفاده می کنید و قصد دارید آن را به ویندوز 10 ارتقاء دهید، باید بگوییم که این نسخه به مراتب از ویندوز 8 و شکل ناآشنای آن بهتر است. در ویندوز 8 مایکروسافت تلاش کرد که رابط کاربری سازگار با تاچ خود را به کاربرانش عرضه نماید اما در نسخه نهایی ویندوز تصمیم گرفت که بازگشتی به گذشته داشته باشد و تا آنجا که امکان دارد شکل و شمایل آشنای دسکتاپ را حفظ نماید.

در ویندوز 10، اینترفیس کلی در اغلب بخش ها ترکیبی از رنگ های مشکی و سفید است. اپلیکیشن های داخلی نیز بیشترین بهره را از این طراحی می برند. تسکبار و منوی استارت نیز تمی مشکی رنگ دارند که بخش هایی از آن به صورت شفاف درآمده است.

گفتنی است که ویندوز 10 حدودا شش ماه قبل منتشر شد و آنطور که از شواهد بر می آید اغلب کاربران ویندوز خوشحالند که منوی استارت با یک طراحی تازه و امکانات جدید بازگشته است.