چرا مایکروسافت تلاش می کند تا استراتژی بیل گیتس در دهه ۸۰ میلادی را احیا کند؟

احتمالا می توان گفت زیرکانه ترین تصمیمی که «بیل گیتس» در زندگی حرفه ای خود گرفت، به سال ۱۹۸۰ برمی گردد؛ جایی که کپی رایت اولین سیستم عاملی که از سوی مایکروسافت توسعه یافت را به IBM نداد.

در سال ۱۹۸۰، شرکت IBM با استارتاپی به نام مایکروسافت قراردادی امضا کرد تا برایش سیستم عاملی به نام DOS بسازد و آن را در زمانی بسیار اندک به او تحویل دهد. کامپیوتر شخصی IBM که به DOS مجهز شده بود، در سال ۱۹۸۱ عرضه شد و در همان ابتدای کار، به شدت مورد توجه قرار گرفت و فروش بالاتری از کامپیوتر Apple II به دست آورد.

شرکت های دیگر، سریعا دست به کار شده و نمونه هایی مشابه از کامپیوتر شخصی IBM توسعه دادند؛ محصولاتی که بتوانند همان نرم افزارها را اجرا کرده و همچنین این امکان وجود داشته باشد که بتوان آنها را به شکل سخت افزاری، بروز رسانی کرد.

سایر کمپانی ها برای ساختن محصولاتی مشابه با آنچه IBM ساخته بود، مشخصا به DOS نیاز داشتند و برای همین کار، مجبور شدند به سراغ مایکروسافت رفته و با پرداخت هزینه هایی، این سیستم عامل را از همین شرکت دریافت کنند. لازم به ذکر است که در قرارداد مایکروسافت با IBM، این سیستم عامل به شکل اختصاصی برای شریک یاد شده توسعه پیدا نکرده بود.

سیستم عامل غیرگرافیکی DOS باعث شد تا مایکروسافت در مرکزیت انقلاب کامپیوترهای شخصی قرار گیرد، اما همین حضور در مرکزیت، باعث شد تا مایکروسافت بتواند در ادامه و با ارائه ی ویندوز، به شکل حقیقی به افزایش فروش کامپیوترهای شخصی کمک کند، زمانی که دیگر IBM تصمیم گرفته بود کم کم از چنین بازاری خود را کنار کشد.

حالا ۳۶ سال از تصمیم هوشمندانه بیل گیتس سپری شده، و لحظه ای که IBM می توانست با تنظیم قراردادی بهتر، تبدیل به ستاره پرفروغ بازار کامپیوترهای شخصی شود نیز به اتمام رسیده. حالا اپل با آیفون، و گوگل با اندروید در حال تاخت و تاز در بازار موبایل هستند در حالی که مایکروسافت شانس حضور زودهنگام در چنین بازاری را از دست داد.

به همین دلیل است که مایکروسافت، شرکتی که حالا تمرکز ویژه ای بر کسب درآمد از فضای ابری و فروش اشتراک های مختلف پیدا کرده، ناگهان سخت افزارهایی نظیر هولولنز یا سرفس بوک تولید می کند. مایکروسافت می خواهد دوباره یک انقلاب ایجاد کند؛ هر انقلابی که بشود؛ انقلابی نظیر کامپیوتر شخصی IBM در سال ۱۹۸۱، و حالا ردموندی ها تمام تلاش خود را می کنند تا در نقش IBM ظاهر شده، و محصولی ارائه دهند که سایرین بخواهند کپی اش کنند.

پرش بلند به سوی آینده

آیفون و اندروید بازار موبایل را به تسخیر خود درآورده اند. همین آیفون بود که باعث شده حدود یک سال، اپل در مقام با ارزش ترین کمپانی جهان جای گیرد. گوگل هم اندروید را دارد که در مقام محبوب ترین پلتفرم نرم افزاری جهان ایستاده.

مایکروسافت شانس حضور در بین این جمع را از دست داد و در ادامه اهالی ردموند باید تصمیم بگیرند که آیا می خواهند همچنان پول به پای پلتفرم موبایلی خود بریزند که فایده مالی برای شان نداشته یا خیر. از سوی دیگر، مایکروسافت در تلاش است تا تحول بعدی پردازش کامپیوتری را پیدا کند. (در خصوص همین موضوع به شکل کامل نوشته ایم.)

اکنون مایکروسافت تصمیم گرفته خودش محصولاتی توسعه دهد که شاید تبدیل به یک تحول شوند و حال که فروش کامپیوترهای شخصی با کاهش رو به رو بوده، به سمت کانسپت علمی-تخیلی گرایش پیدا کرده.

این حرکت در سال ۲۰۱۲ و با ارائه سرفس آغاز شد. در ادامه، چنین محصولی تکامل یافت و حالا نسل چهارم از سرفس پرو به همراه یک لپتاپ/ تبلت بی نظیر موسوم به سرفس بوک از سوی همین شرکت تولید شده اند.

به جاده ی پیش رو که نگاه کنیم، می بینیم هولولنز اولین هدست واقعیت افزوده (AR) تجاری است که می تواند هولوگرام ها را در محیط پیرامون کاربر و زاویه دید او، به نمایش بکشد.

دستاورد اصلی مایکروسافت اما تولید سخت افزارهایی نظیر هولولنز یا سرفس بوک نیست. دستاورد اصلی مایکروسافت، این است که سایر شرکت ها را ترغیب به ساخت محصولاتی مشابه از همین گجت ها کند. حالا شرکت هایی مانند سامسونگ، اچ پی و بسیاری دیگر در پی ساخت لپ تاپی مشابه با سرفس بوک هستند در حالی که بیشتر تولید کنندگان کامپیوترهای شخصی، طی سال های گذشته محصولاتی همانند سرفس پرو ارائه داده اند. از سوی دیگر، ایسوس و اینتل سخت مشغول توسعه هدست هایی مشابه با هولولنز هستند.

نکته ی ظریف داستان اینجاست که همه ی این محصولات باید از ویندوز ۱۰ استفاده کنند.

در نتیجه حتی اگر مایکروسافت هیچ سخت افزاری به فروش نرساند، دامنه پذیرش ویندوز ۱۰ را از طریق فروش بالای همان محصولات مشابهی که از سوی شرکت های دیگر به فروش می رسند، بالا برده است. هولولنز به خوبی می تواند همچون یک استاندارد طلایی در میان هدست های واقعیت افزوده و پردازش کامپیوتری از آن دست، عمل کند، اما با توجه به توضیح فوق، نیازی ندارد پرفروش ترین باشد.

این سیاست به نظرتان آشنا نمی آید؟

حاشیه سود اندک

نکته دیگر اینجاست که توسعه و ساخت محصولات پیچیده، تجارتی بسیار کم سود است، آن هم در همه صنعت ها نه فقط در صنعت کامپیوتر.

ساختن یا کامپیوتر (یا هدست هولوگرافیک، یا حتی یک خودرو) پیشرفته، مستلزم زمان زیادی برای توسعه بوده و از اجزای تخصصی بسیاری نیز تشکیل می شود، اجزایی که تهیه و ساخت هر یک از آنها زمانگیر است. شاید جالب باشد بدانید که حاشیه سود شرکت Dell از فروش کامپیوترهایش تنها ۳ درصد است، یا شرکت خودروساز فورد، تنها ۷ درصد حاشیه سود دارد.

در این بین، می توان گفت که مایکروسافت در وهله اول یک شرکت نرم افزار ساز است و سود نرم افزار در قیاس با سخت افزار، همواره تا حد زیادی بیشتر بوده. در سال ۱۹۹۹، در اوج قدرت، حاشیه سود مایکروسافت از محصولی به نام ویندوز که آن را به فروش می رساند، ۵۱.۷ درصد بود.

در آن زمان، یکی دیگر از حرکات زیرکانه مایکروسافت این بود که خودش تجارتی پرسود را مدیریت می کرد، و ساخت سخت افزار که تجارتی کم سود تر به شمار می رفت را به شرکت هایی نظیر  IBM، Dell، HP و... واگذار کرده بود و به آنها نسخه های ویندوز را می فروخت.

از همین جهت، بسیار بعید به نظر می رسد که در ادامه راه، مایکروسافت خود را به عنوان یک سازنده حقیقی سخت افزار به کاربران نشان دهد چرا که مشخصا حاشیه سودش از فروش ویندوز و آفیس بسیار بالاتر خواهد بود.

خانواده سرفس، دربرگیرنده محصولاتی پرطرفدار است. اکنون اکس باکس وان با افزایش فروش رو به رو شده، اما مایکروسافت به وضوح بیان کرده که آینده خود را در ویندوز ۱۰ و مدیریت فضای ابری می بیند.

بعید به نظر می رسد مایکروسافت از تولید و فروش سرفس ها یا هولولنز دست کشد. اما سود حاصل شده از آنها نیست که در درجه اول اهمیت قرار گرفته؛ مایکروسافت از آنها بهره می جوید تا سایر شرکت های سخت افزار ساز و کاربران را به سوی آینده پردازش کامپیوتری هدایت کند.

و اگر ساتیا نادلا موفق به انجام چنین کاری شود، مایکروسافت دوباره می تواند در مرکزیت یک انقلاب دیجیتالی دیگر جای گیرد؛ درست همانند کاری که بیل گیتس در ابتدای دهه ۸۰ میلادی انجام داد.