موجودات عجیب: سمندری که به اندازه یک انسان رشد می کند

در رودخانه های ژاپن و چین سمندری غول پیکر زندگی می کند که به لحاظ ابعاد و اندازه نوع 0.75 متری ساکن آمریکا را هم پشت سر می گذارد.

این سمندر بزرگ دوزیستی با قد و قواره یک انسان است که برای میلیون ها سال تغییر محسوسی را به خود ندیده و مدت هاست که با پنهان شدن در بستر رودخانه غذای مورد نیازش را شکار می کند.

بویی که از این سمندر به مشام می رسد شبیه به فلفل است و خود جانور نیز سرعت خیره کننده ای دارد و صداهایی که از خود ایجاد می کند شبیه به یک کودک به نظر می آید؛ کودکی با ظاهر عجیب و البته جالب.

سمندرهای بزرگ دو گونه مختلف دارند؛ یکی در چین که طولش می تواند به 1.8 متر برسد و دیگری در ژاپن که 1.5 متر رشد می کند. اما دوزیستی که معمولا در کف دست جای می گیرد چطور به این اندازه و ابعاد می رسد؟ با بزرگ بودن حتی در دوران نوزادی!

دیوید ویک تکامل شناس زیستی دانشگاه کالیفرنیا در این باره می گوید: گونه هایی هستند که ما آنها را نئوتیک می خوانیم. این موجودات معمولا خیلی بزرگ می شوند زیرا تا زمانی که به این اندازه بزرگ نشوند به لحاظ جنسی پخته و بالغ نخواهند شد.

او در ادامه می گوید: بنابراین اتفاقی که رخ می دهد این است که هرچه این سمندرها بزرگ و بزرگ تر می شوند به تکامل و بلوغ خود نیز نزدیک تر می گردند و به بیان دیگر وارد دوران بزرگسالی شان می شوند. اما واقعیت اینجاست که آنها هیچگاه کاملا بزرگسال نمی شوند.

Neoteny پدیده ایست که به موجب آن کاراکترهایی نظیر میکی ماوس به نظرمان زیبا می آیند. سر و چشمان بزرگ در یک بزرگسال یادآور جوانی است و این مساله انسان را به یاد نوزادانش می اندازد که دوست دارد از آنها مراقبت نماید.

این شاید توضیح بدهد که چرا ما بیشتر تمایل داریم به جانوران دوست داشتنی کمک کنیم تا آنها که ظاهری نه چندان دلچسب و ترحم برانگیز دارند که متاسفانه چنین موضوعی در مورد سمندر عظیم الجثه آب های چین و ژاپن صادق نیست و مساله به قدری بغرنج شده که انقراض آنها را نزدیک کرده است.

اما بزرگ تر بودن جثه برای حیوانات یک مزیت مهم محسوب می شود و در این مورد خاص باعث شده که سمندر به قدرتمندترین جانور اکوسیستم خود بدل گردد. این دوزیست آنقدر قدرت دارد که ماهی ها را با اشاره ای به داخل دهان خود بکشد. البته قوه بینایی ضعیفی دارد اما می تواند با کمک قوه بویایی خود طعمه هایش را به دام بکشد و گیرنده های کوچکی که روی پوستش وجود دارند نیز قادرند هر گونه لرزش درون آب را شناسایی کنند.

Wake می گوید: این سمندرها در حین شکار ناحیه گردنی خود را منبسط می کنند و سپس دهانشان را با نموده و با این کار نوعی ساکشن یا مکش را به وجود می آورند که آب و هرآنچه در داخلش هست را به درون دهان می کشد.

آنها در واقع آرواره خود را در حین این فرایند جابجا می کنند و این اتفاق ظرف کسری از ثانیه رخ می دهد و با وجود آنکه دندان های این موجود در نوع خود کوچک محسوب می شوند، سقف دهان آن دارای بخش هایی است که جانور را در حین شکار یاری می دهد.

David Blackburn متخصص خزنده شناسی دانشگاه کالیفرنیا در این باره می گوید: وقتی گونه های نر این موجود مشغول شکار نباشند، اقدام به ساخت لانه های افقی طولانی می کنند. آنها در واقع در چنین مواقعی، از لانه های خود دفاع می کنند و علت اهمیت آن لانه ها هم این است که ماده ها در آنها تخم گذاری کرده اند.

نرهایی که کارشان مراقبت از لانه باشد را استاد کمین گاه می خوانند که درست مانند داستان های علمی و تخیلی [منتها بدون شمشیر یا سلاح] در گوشه ای پنهان شده و منتظر مهاجمان لانه خود می مانند.

در ژاپن سمندرهای بزرگ را ماهی فلفلی می نامند زیرا این جانور زمانی که در معرض خطر قرار بگیرد نوعی مایع سفید رنگ را از خود ترشح می کند که چنین بویی دارد. در چین اما این سمندرها ماهی نوزاد نام دارند زیرا همانطور که در ابتدای متن به آن اشاره گردید صدای ایجاد شده توسط آنها شبیه به یک کودک است.

پوست این جانور نیز در نوع خود شگفت انگیز است زیرا می تواند اکسیژن را به خود جذب نماید و از این طریق مقدار اندک اکسیژنی که سمندر با تنفس های گاه و بیگاهش دریافت می کند را تکمیل نماید. چین یا لایه های روی هم گذاشته شده این سمندر نیز سطح اضافه برای تبادل هوا را فراهم می نماید.

جالب است بدانید پیش از آنکه دانشمندان با این موجود زنده آشنا شوند، فسیل مربوط به یک سمندر غول پیکره کشف شده بود.. Andrias scheuchzeri را می توان پسرعموی تقریبا یکسان این سمندرها خواند که فسیل های آن در زمره نخستین موارد کشف شده در تاریخ است.

فردی که فسیل های این جانور را کشف کرد نام  Homo diluvii testis به معنای مرد شاهد سیل را بر آن نهاد زیرا فسیل آن کاملا تحت شده بود و چشمان درشتی داشت و حتی برخی تصور می کردند که فسیل های کشف شده به یک انسان تعلق دارند.

Wake در این باره گفت: آنها تصور می کردند فسیل ها به انسانی تعلق دارد که شاهد سیل بوده است، همان سیل نوح. اما با انجام بررسی های بیشتر مشخص گردید که بقایای به دست آمده به انسان تعلق ندارد و به همین خاطر نام انتخابی به Andrias تغییر یافت که معنای «تصویر یک مرد» را می دهد.

این سمندرها به خاطر ابعاد و اندازه انسانی شان به جمع انسان راه پیدا کردند و این شد که نسلشان حالا شدیدا در معرض خطر انقراض قرار دارد. تخریب سکونتگاه، آلودگی و قاچاق همگی از عواملی هستند که جان سمندر را تهدید می کنند.

Blackburn می گوید: هم گونه های ساکن در چین و هم آنها که در ژاپن زندگی می کنند شدیدا در خطر هستند و خطرات برای گونه های چینی بیشتر است زیرا وسعت سکونتگاه های این کشور برای سمندر کمتر است. از طرفی چینی ها به گوشت آنها نیز علاقه ویژه ای دارند و هر کدام از آنها را حدودا 50 دلار معامله می کنند به همین خاطر صنعت بزرگی حول این دوزیست شکل گرفته است.