نگاهی به داخل «پگاترون»، یکی از مرموز ترین کارخانه های ساخت آیفون

چند دقیقه ای از ساعت ۹ صبح در «پگاترون» (Pegatron) گذشته است؛ کارخانه ای که در حومه شانگهای قرار گرفته و کارکنان صورتی پوش آن، اکنون آماده به کار شده و به صف ایستاده اند تا به محض اینکه به آنها دستور داده شود، بروند و به ساخت آیفون مشغول شوند.

مردان و زنانی که در Pegatron کار می کنند، زمانی که می خواهند وارد کارخانه شوند، باید از اسکنرهای چشمی عبور کرده و کیف هایشان را از گیت های بازرسی رد کنند. ساعت حضورشان ثبت می شود تا مدیران کارخانه اطمینان حاصل نمایند که هیچ کارگری، اضافه کار بیش از اندازه ای ندارد و بیشتر از حد مجازی که تعیین شده، کار نمی کند. از سوی دیگر، پروسه ثبت و بازرسی عنبیه چشم هر شخص، به کمتر از دو ثانیه زمان نیاز دارد.

اینجا، یکی از مکان هایی است که پرمنفعت ترین تلفن هوشمند جهان به تولید می رسد؛ پگاترون یکی از بزرگترین سازندگان آیفون است و با اپل همکاری تنگاتنگی دارد. پس از سال ها اتهام به اپل و شرکت های چینی، مبنی بر ایجاد سیستمی مبتنی بر برده داری مدرن در کارخانه های این کشور، اکنون شرکت ساکن کوپرتینو و Pegatron به روش و رویکردی روی آورده اند که باعث می شود کارکنان چینی بیش از اندازه و ساعت های طولانی کار نکنند و به همین دلیل، مشخصا مشتاقند تا خبرنگاران را برای اولین بار به داخل همین کارخانه راه دهند.

آقای «جان شو» (John Sheu) که در داخل شرکت به نام «بیگ جان» شناخته می شود، خبرنگاران را در داخل Pegatron همراهی می کند. او یکی از مسئولین اصلی و نماینده کارخانه پگاترون است؛ جایی که ۵۰ هزار کارگر، به تولید آیفون مشغول هستند. یکی از وظایف اصلی اش، این است که اطمینان حاصل کند هر ثانیه در هر دقیقه، به امری مفید -تولید آیفون!- اختصاص دارد و وقت کارکنان با چک کردن کارت شناسایی و صف های آن هدر نمی رود. بیگ جان می گوید: «هر ثانیه اش برای مان مهم است.»

گیت های ورودی به فلزیاب دارند. هدف آنها، یافتن گجت هایی است که به دوربین مجهز شده اند. مدیران کارخانه دل شان نمی خواهد کارگران دوربینی را با خود به داخل آورده و از موبایل هایی که در حال توسعه هستند، تصویری تهیه کرده و آن را در فضای مجازی جای دهند. همان طور که از گیت ها رد می شوند، با پوسترهایی رو به رو هستند که روی دیوار کنار نصب شده و روی آنها، تصاویر یا جملاتی الهام بخش به نمایش کشیده شده است. به هر حال، باید افراد را به شکلی از خودکشی منصرف کرد.

سپس به آنها کلاه هایی با رنگ آبی آسمانی و روکش های پلاستیکی داده می شود تا آنها را در پای خود - روی کفش ها- قرار دهند. حالا ۲۰ دقیقه از ۹ صبح گذشته و ۳۲۰ کارمند خط تولید، آماده اند؛ آمادگی شان را هم توسط به صف شدن نظامی-گونه شان به نمایش می کشند.

زیر نگاه منتقدانه «بیگ جان»، فریاد می کشند: «صبح بخیر!». بیگ جان تنها نیست و در کنار او، چند سوپروایزر دیگر هم حضور یافته اند. سپس توسط سوپروایزرها و به واسطه چند آیپد، اسکن عنبیه چشم انجام شده و شش دقیقه بعد، همه در حال کار کردن در خط تولید هستند. در روز ملاقات خبرنگاران از کارخانه مذکور، یکی از کارگران خط تولید حالش کمی بد است و سوپروایزر، به سرعت شخص دیگری را جایگزینش می کند تا اطمینان حاص نماید که وقفه ای در امر تولید آیفون ها صورت نمی گیرد.

کارخانه مورد بحث در گوشه ای از شهر «Xiu Yan» قرار گرفته، در کنار جاده ی «Shen Jiang». این، یکی از مرموز و مهم ترین کارخانه ها در زمینه توسعه و ساخت آیفون بوده و مساحت آن تقریبا مساوی با ۹۰ زمین فوتبال است. در داخل آن، یک میدان بزرگ، یک ایستگاه آتش نشانی، اداره پست و حتی یک ایستگاه پلیس قرار گرفته است. اتوبوس های مدرن و پر سرعت در آن تردد می کنند، کافه هایی بزرگ دارد و فضای سبز هم در آن به وفور یافت می شود.

بیگ جان می گوید: «این حقیقت که اکنون چند خبرنگار را به داخل این محیط فرستاده اند، به معنای آن است که می خواهند شفافیت بیشتری به کارشان بدهند و فشارهای بیرونی، تاثیر خودش را گذاشته.»

در داخل مجموعه، کارخانه اصلی همچنان مانند یک گوهر پر رمز و راز است. افرادی که در آن کار می کنند البته می گویند که پرداخت ها، هنوز آنقدر اندک است که باید ساعات اضافه کاری داشته باشند تا بتوانند نیازهای شان را برآورده سازند. این در حالیست که پگاترون، شرکتی که تا چند وقت پیش به «Asustek» (بخوانید ایسوس) تعلق داشت، پس از فاکسکان، بزرگترین تولید کننده آیفون برای اپل است.

این کارخانه همین حالا از سوی سازمان دیدبان حزب کارگر چین متهم است که در سپتامبر و اکتبر ۲۰۱۵، رقمی برابر با ۱۲۶۱ مورد اضافه کاری غیر قانونی داشته. البته خود پگاترون معتقد است که در آن بازه زمانی تعطیلات زیادی وجود داشته و به همین دلیل، پرداختی کارگران سه برابر شده و در کل، این اتهامات بی اساس است. اپل هم در این میان به دور از گود ایستاده و دخالت نمی کند. سازمان یاد شده البته می گوید که از آن زمان تا کنون ۴۴۱ مورد دیگر وجود داشته که این کارخانه از کارمندانش اضافه کاری غیر قانونی درخواست کرده است.

«لی کیانگ» (Li Qiang)، دبیر سازمان دیدبان حزب کارگر چین، باور دارد که سیستم تشخیص هویت آنها صرفا برای نمایش است و می گوید: «مشکل برنامه ریزی صحیح دارند؛ در غیر این صورت، صدها پرونده برای کار کشیدن غیر قانونی از کارگران به وجود نمی آمد.»

پگاترون می گوید که بر اساس دستورالعمل تنظیم شده از سوی سازمان های مرتبط، نهایتا هر کارگر در ماه حق داشتن ۸۰ ساعت اضافه کاری را دارد و در این کارخانه به سختی یک کارگر به این حجم از زمان کارکرد می رسد. اپل در این زمینه اظهار می کند که شرکای سخت افزاری اش، پیرو قوانین محلی هستند و البته خود پگاترون می گوید که این شرکت به همراه چندی دیگر از سازندگان بزرگ در چین، از قانون محدودیت ۳۶ ساعته برای اضافه کار کارگران در یک ماه و در کشور یاد شده، معافند.

زنجیره تامین کنندگان و کارخانه های اسمبل کننده ی محصولات اپل، به شکل دست چین شده توسط خود «تیم کوک» انتخاب گشته اند، آن هم در سال های دور و زمانی که زیر نظر استیو جابز کار می کرد. شرکت ساکن کوپرتینوی کالیفرنیا بیان می کند که در سال ۲۰۱۵ به ۶۴۰ پرونده در همین رابطه رسیدگی کرده است در حالی که در سال ۲۰۱۳، تیمی از متخصصان و پزشکان را به پگاترون اعزام نموده تا چند پرونده مرگ در بین کارگران را بررسی کنند. اپل بیان می کند که یکی از کارگران که شخصی ۱۵ ساله بوده، از ذات الریه فوت کرده در حالی که در مورد سایرین سخن نمی گوید. صرفا بیان می کند که دلایل مرگ، هیچ ارتباطی به شرایط کاری نداشته است.

خانم «دنس یائو» (Denese Yao) مسئول روابط عمومی خارجی شرکت پگاترون می گوید: «تولید و ساخت، یک گناه نیست. مردم فکر می کنند که ما در حال گرفتن شیره ی جان کارکنان خود هستیم. ما صرفا به آنها نشان می دهیم که شرایط کاری موثر و مسئولیت مدار چگونه است.»

برای انجام همین کار هم، پگاترون از سیستم احراز هویت و اصالت سنجی جدیدش استفاده می کند. کارمندان هر کدام کارت هایی را به گردن می آویزند که به پایگاه داده منابع انسانی کارخانه متصل گشته و به همین شکل زمان حضور آنها اندازه گیری می شود. با استفاده از سیستم جدید، پگاترون بیان می کند که تقریبا به شکل ۱۰۰ درصد موفق شده تا با کارکرد بیش از اندازه کارکنان مقابله نماید. مدیران کارخانه یاد شده می گویند که البته همیشه استثناهایی هم وجود دارد که بیشتر مواقع به کارکنان خط تولید ارتباطی پیدا نمی کند. برای مثال، گاهی مهندسین مجبور هستند برای رفع یک مشکل حاد، بیش از اندازه در این محیط حضور داشته باشند. خود اپل در میان گزارشات اخیر خود بیان کرده بود که کارکنان در کارخانه های چینی به طور معمول و در ۹۷ درصد از مواقع، در یک هفته ۶۰ ساعت کارکرده اند.

این در حالیست که بخشی از کارگران از ایجاد شدن موقعیت اضافه کاری، خشنود هم هستند و ابراز می کنند که به این شکل می توانند حقوق دریافتی شان را بالاتر ببرند. یکی از کارگران که نام کوچکش «ما» (Ma) است و خواسته نام فامیل وی فاش نشود، می گوید: «در نهایت ما اجازه داریم در هفته ۶۰ ساعت کار کنیم، اما کارگران ترجیح می دهند که ساعت کار بیشتری را در کارخانه حضور یابند، چرا که حقوق دریافتی آنها پایین است. حقوق اضافه کاری ما قدری بیشتر است، در نتیجه ترجیح می دهیم همواره اضافه کاری بیشتری هم داشته باشیم.»

«ما» می گوید که سه سال پیش به این مجموعه پیوسته و در آن زمان، کارگران بیش از اندازه اضافه کار داشتند چرا که می خواستند درآمد بالاتری کسب کنند. او می گوید که این شرایط اکنون دیگر فراهم نیست و یک کارگر نمی تواند بیش از یک حد مجاز کار کند.

«بیگ جان» می گوید علت این موضوع، به خاطر سیستمی است که او نیز در طراحی اش نقش داشته است. می گوید گیت سه اهرمی کنترل عبور، توسط سیستمی که طراحی شده، می تواند کارت شناسایی هر کارگر را اسکن کرده و مشخصات را به آیپدهای کنترل کننده حضور و غیاب که در دست سوپروایزها هستند، برساند. در این حالت، اگر یک شخص بیشتر از ۶۰ ساعت در هفته کار کرده باشد، به او اجازه ورود داده نمی شود و این موضوع به اطلاع مدیر بخش می رسد.

«گوا وانلی» (Guo Wanli)، بیست و پنج ساله و شخصی که پیشتر در خط تولید کارخانه یاد شده حضور داشته، می گوید: «گاهی اوقات کارگران در روزهای شنبه یا یک شنبه اجازه ورود پیدا نمی کنند.» او در مورد کارگرانی صحبت می کند که در روزهای پایانی هفته به شکل داوطلب اضافه کار داشته اند و ظرفیت مجاز ساعات کار آنها در یک هفته به اتمام رسیده است.

یکی دیگر از مواردی که مدیران پگاترون مشتاق بودند تا با خبرنگاران در میان بگذارند، ایجاد شفافیت بیشتر در زمینه مقدار حقوق پرداختی به کارکنان است. این افراد حالا می توانند با سیستم جدید، ساعات کار خودشان را به شکل واضحی ببینند. این در حالیست که حقوق آنها نیز مشخص بوده و لیستی از مزایا در اختیارشان قرار می گیرد که به آنها نشان می دهد حقوق شان در برگیرنده ی چه مواردی است. در حال حاضر می توان گفت که متوسط دریافتی کارگران پگاترون در ماه، ۴۲۰۰ الی ۵۵۰۰ یوان چین -۶۵۰ الی ۸۵۰ دلار امریکا- است. یکی از کارگران نشان می دهد که حقوق پایه ی او برای یک ماه، ۲۰۲۰ یوان است در حالی که اکنون یک آیفون ۶ در چین قیمتی معادل ۴۴۸۸ یوان دارد.

بیگ جان می گوید: «فکر می کنید مهم ترین موضوع برای کارگران چیست؟ آنها می خواهند در مورد حقوق دریافتی شان اطلاع دقیق تری داشته باشند.»

پگاترون نشانگر جامعه و اقتصاد چین است. در این کشور سال هاست که سازمان های دیدبان و پشتیبان کارگران، برای افزایش حقوق ها می جنگند اما هنوز هم سطح درآمدها در حداقل ممکن قرار دارد. این در حالیست که سازندگان بزرگی همچون فاکسکان و پگاترون، بر حوزه تولید و ساخت گجت های الکتریکی، از لپ تاپ تا تلویزیون، تلفن هوشمند و تبلت چیره شده اند.

اینک تمرکز ویژه بر بهره وری و استعداد یابی قرار گرفته، چرا که وضعیت حقوق ها بهبود اندکی داشته و البته نسل های کارگران قدیمی نیز در حال کنار زده شدن هستند. حالا ساختمان های قدیمی در حال دادن جای خودشان به خوابگاه های مدرن تری هستند که در آن اینترنت رایگان نیز یافت می شود و سالن هایی در آن وجود دارد که افراد می توانند به شکل دسته جمعی به تماشای تلویزیون بپردازند.

«جیانگ یانگ» (Jiang Ying)، یک پرفسور در حوزه قانون کار در کشور چین می گوید:‌ «همه شرکت ها و سازمان ها، در پی بهبود دادن شرایط حقوقی و پراخت های شان به کارگران هستند. خود کارگران هم این روزها اطلاعات بسیار بیشتری از قوانین کار یافته اند و این موضوع، کارخانه ها را ملزم نموده تا وضعیت خودشان را بهبود دهند.»

این در حالیست که کارخانه های چینی با مشکلی دیگر نیز مواجه هستند: نیروی کار در حال کاهش است و سخت تر از گذشته می توان افرادی را یافت که حاضر به کار کردن در چنین محیط هایی باشند.

در رستوران، گروهی از کارکنان حاضر می شوند تا نهارشان را صرف کنند؛ آن ها به طور کلی ۵۰ دقیقه وقت استراحت دارند. از همه جای چین می توان افرادی را در پگاترون دید؛ از سیچوان در غرب و شاندونگ در شمال چین. بیشترشان هم صرفا چند ماه است که به کار جدید مشغول شده اند.

خانم «Xu Na»، یک کارگر ۳۰ ساله می گوید: «این کارخانه از سایر مکان هایی که در آنها کار کرده ام، محیط آرام تری دارد. هرگز پیش نمی آید که در هفته، بیشتر از ۶۰ ساعت کار کنیم.»