با بیماری لوپوس بیشتر آشنا شویم [قسمت دوم]

شب گذشته برای تان از بیماری خود ایمنی لوپوس گفتیم که سبب آسیب رسیدن به اعضای بدن به خصوص پوست می شود و عامل مخرب ویروس ها و باکتری ها نیستند، بلکه سیستم ایمنی بدن خودمان چنین برخوردی را سبب می شود.

هنوز نمی دانیم که ریشه این بیماری در چیست و چگونه می توان با آن مبارزه کرد، اما راهکارهایی در اختیارمان قرار دارد و اندک اطلاعاتی در موردشان داریم که می تواند به دانش عمومی همه ما کمک کند. شاید نام این بیماری را بسیار اندکی شنیده باشید، اما هستند کسانی که با این بیماری در اطراف شما زندگی می کنند و اندک اطلاعاتی هر چند نه چندان تخصصی می تواند به سطح کیفی زندگی همه ما کمک کند.

افرادی که به این بیماری دچار می شوند، معمولا چنین حالاتی را تجربه می کنند:

• خستگی
• درد یا تورم در مفاصل
• خارش پوست
• تب
• سر درد
• گیجی
• درد سینه پس از نفس عمیق
• ریزش غیر طبیعی مو
• بی رنگ شدن یا بنفش شدن نوک انگشتان در زمان استرس یا تجربه سرمای شدید
• ورم پا یا اطراف چشم
• غدد متورم

لوپوس خود را به اشکال بالینی زیر نیز بروز می دهد:

• زائده پوستی
• حساسیت به نور
• زخم دهانی
• آرتروز
• مشکلات کلیوی
• تشنج
• مشکلات روانی
• تعداد غیر طبیعی سلول های خونی
• کم خونی
• کاهش تعداد گلبول های سفید
• پریکاردیت
• تورم رگ ها
• ترومبوسیتوپنی
• مشکلات قلبی

معمولا مغز درگیر این بیماری نمی شود و بسیار نادر است که چنین اتفاقی رخ دهد. اما اگر مغز نیز به لیست سیاه سیستم ایمنی اضافه شود، سبب گیجی، افسردگی، تشنج و در مواردی کاملا نادر منجر به سکته می شود.

سیستم های دیگری که ممکن است توسط لوپوس درگیر شوند:

• کلیه ها: تورم کلیه ها می تواند عملکردشان را تحت تاثیر قرار دهد. کار اصلی کلیه، پاک نگاه داشتن خون و حذف مواد زائد است. اگر کلیه ملتهب شود در حالت عادی خود نخواهد بود و تغییراتی خواهد کرد.
• شش ها: برخی افراد مبتلا به لوپوس علائم پلوریت یا پلورزی را نیز نشان می دهند. پلوریت عبارت است از درد لایه های پوشاننده حفره قفسه سینه که حین نفس کشیدن را همراه با درد می سازد.
• سیستم عصبی مرکزی: در برخی دیگر از بیماران، لوپوس به سراغ سیستم عصبی مرکزی و مغز می رود. سردرد، سرگیجه، افسردگی، مشکلات بینایی، اختلالات حافظه، تغییر در رفتار، تشنج و سکته از نتایج این اتفاق می تواند باشد.
• رگ های خونی: اگر رگ های خونی قربانی باشند، تورم در رگ ها ایجاد شده و نحوه توزیع خون در بدن دچار مشکلات خاصی می شود.
• خون: کاهش تعداد گلبول های قرمز خون، کاهش تعداد پلاکت ها (ترومبوسیتوپنی)، کاهش تعداد گلبول های سفید می تواند از عوارض این بیماری باشد.
• قلب: دست آخر، قلب هم می تواند ناحیه حساس دیگری باشد که لوپوس به آن رحم نمی کند. بافت های قلب می توانند آسیب دیده و متورم شوند و در نتیجه آسیب برسانند. درد ناحیه قفسه سینه می تواند گواه این اتفاق باشد. نه تنها عضلات ساختاری، بلکه حتی دریچه ها نیز می توانند آسیب ببینند.

لوپوس شانس ابتلا به موارد زیر را نیز افزایش می دهد.

• عفونت: مبتلایان به لوپوس نسبت به دیگران آسیب پذیرتر خواهند شد، چرا که سیستم ایمنی تضعیف شده ای دارند و در نتیجه نیازمند مراقبت بیشتر هستند. عفونت هایی که در میان این دسته از بیماران شایع می شود عبارت است از عفونت های مجاری ادراری، عفونت های تنفسی، عفونت های قارچی، سالمونلا، تبخال و زونا.
• آواسکولار نکروز: شکستگی جزیی بخشی از استخوان در نتیجه نرسیدن خون به آن و سپس از هم متلاشی شدن اش را آواسکولار نکروز می گویند. این اتفاق معمولا در استخوان مفصل ران رخ می دهد. پس از گرفتگی عروق و خون رسانی نه چندان صحیح به استخوان ها، این اتفاق ممکن است رخ دهد.
• مشکلات در بارداری: زنان مبتلا به لوپوس درصد احتمال بالاتری نسبت به دیگران برای سقط جنین دارند. لوپوس سبب افزایش فشار خون در دوران بارداری و زایمان زودهنگام می شود. برای کاهش ریسک این مشکل، پزشکان توصیه می کنند که بارداری را تا مدتی که حداقل بیماری 6 ماه تحت نظر بوده به عقب بیاندازند.

تشخیص اینکه فردی به لوپوس مبتلا شده یا نه دشوار است و به سادگی در خانه و با مشاهده چندی از عوامل فوق قابل تشخیص نیست. بیمار و پزشک باید به خوبی با یکدیگر اطلاعات را به اشتراک گذاشته و قدم به قدم به پیش بروند.

یک تاریخچه دقیق از وضعیت سلامتی فرد و مجموعه تست های آزمایشگاهی به پزشک کمک می کند تا بیماری را به درستی تشخیص داده و جهت کاهش سرعت رشد آن اقدام کند.

آزمایش ANA یکی از کارآمدترین تست هایی است که افراد مبتلا به لوپوس در 98 درصد مواقع به آن پاسخ می دهند و پزشک و بیمار را یاری می کنند.

به طور کلی، موارد زیر به تشخیص لوپوس کمک خواهد کرد:

• سابقه پزشکی
• بررسی کامل فیزیکی
• چک-آپ کامل آزمایشگاهی و تست های اتو آنتی بادی نظیر ANA
• بیوپسی پوست
• بیوپسی کلیه

طبقه بندی لوپوس

در زیر، 11 شاخص ابتلا به بیماری لوپوس را می خوانید. لوپوس بر این اساس طبقه بندی می شود:

1. نواحی قرمز پروانه مانند روی گونه و بینی
2. نقطه های سکه مانند قرمز
3. حساسیت به نور
4. زخم بینی (عمدتا بدون درد)
5. آرتروز خفیف بدون ساییدگی که فقط با تورم همراه است
6. پلوریت
7. مشکلات کلیوی
8. مشکلات عصبی
9. مشکلات خونی
10. مشکلات ایمونولوژی
11. ANA مثبت

بر این اساس، پزشکان می توانند میزان پیشرفت بیماری را تشخیص داده و بر اساس آن اقدامی کنند.

درمان لوپوس و پیشگیری از آن

فرد مبتلا به لوپوس نه تنها باید یک پزشک معالج خانوادگی که مدام در دسترس است داشته باشد، بلکه باید به ازای تمامی موارد ضعفی که تجربه می کند، پزشکان متخصص را آگاه سازد. هر شخصی بسته به نوع بیماری خود باید هماتولوژیست، نورولوژیست، کاردیولوژیست، روان شناس و... را در کنار خود داشته باشد.

لوپوس اگرچه درمانی ندارد و کسی نمی تواند آن را به طور صد در صد ریشه کن کند، اما تا حدودی قابل کنترل است و مبتلایان می توانند با اقدام به موقع، جلوی پیشرفت بیماری شان را بگیرند. پزشک بر اساس سن، جنسیت، میزان سلامتی، علائم و سبک زندگی فرد باید نقشه راهی برای او تنظیم کند.

داروهای مسکن و ضد تورم، کاهش دهنده التهاب، تقویت کننده سیستم ایمنی و هورمون ها می توانند به کمک بیماران آیند. از جمله موثرترین آن ها می توان به NSAID ها، آنتی مالاریال ها و کورتیکوسترویدها اشاره کرد.

زندگی با لوپوس

اگرچه درمانی برای لوپوس نیست اما برای جلوگیری از پیشرفت و سرکوب آن می توان اقدام های موثری داشت:

ضد آفتاب: از پمادهای ضد آفتاب با SPF حداقل 15 استفاده کرد که اشعه های UVA و UVB را دفع می کنند.

تغذیه: در رژیم غذایی این افراد باید مواد مغذی بسیاری وجود داشته باشد و حدالامکان مصرف شکر و نمک کاهش پیدا کند. ماهی به خصوص در کاهش تورم بسیار موثر است.

تحمل درد: قرار دادن کیسه های آب گرم روی زانو یا قرار گرفتن در آب داغ وان حمام یا جکوزی می تواند به کنترل درد در نواحی مفاصل کمک کند.

تمرین و ورزش: راه رفتن، شنا کردن، ایروبیک و دوچرخه سواری برای عضلات بسیار مفید خواهد بود.

توانبخشی: انواع توان بخشی ها در مراحل مختلف این بیماری می تواند فرد را نسبت به حالت عادی اش توان مند تر کند.

سیگار ممنوع: شاید بدترین کاری که یک بیمار مبتلا به لوپوس می تواند با خود بکند، کشیدن مداوم سیگار است.

به هر روی، خوشبختانه اکثر مبتلایان به لوپوس که قادر به تامین مخارج درمانی خود باشند می توانند عمری عادی را پشت سر گذاشته و با مشکلات خود زندگی کنند. اما در برخی موارد حاد نیز لوپوس می تواند فراگیر شده و جان فرد را به خطر بیاندازد.