صنعت تاکسیرانی و رسوخ اجتناب ناپذیر فناوری در آن؛ تهدید یا فرصت؟

پیدا کردن وسیله ی حمل و نقل مناسب برای جابجایی، از جمله دشواری های بزرگ زندگی شهرنشینی امروز ماست. سال ها تنها گزینه های پیش رو برای در اختیار داشتن یک اتومبیل و راننده ی اختصاصی برای جابجایی از یک نقطه ی شهر به نقطه ی دیگر، یکی تماس با تاکسی تلفنی، و دیگری پیدا کردن تاکسی دربست بوده است. اما اگر با این دو سر و کار پیدا کرده باشید حتماً با چالش های هر یک نیز آشنا شده اید.

بار ها برای هر یک از ما پیش آمده که در تماس با تاکسی تلفنی، با پاسخ منفی اپراتور مواجه می شویم. این پاسخ منفی می تواند ناشی از کمبود اتومبیل و یا خودداری آژانس از ارسال تاکسی برای مسیر های پر ترافیک در ساعات شلوغی باشد. بدتر از آن، قول مساعد اپراتور برای ارسال تاکسی، و دقیقه هایی است که یکی پس از دیگری در انتظار تاکسی مورد نظر باید سپری شوند و خبری از آن نشود.

تاکسی دربستی چالش های بیشتری دارد. تاکسی های تلفنی با تمام بدقولی هایشان، حداقل دفتر ثابتی برای اداره ی امور جاری خود دارند که در صورت نیاز می توان برای پیگیری سرویس دهی ناقص یا هر کوتاهی دیگر از سمت سرویس دهنده به آن مراجعه کرد. از طرف دیگر نام و نشان رانندگان نیز در حالت عادی باید توسط آژانس های تاکسی تلفنی ثبت و مدیریت شود.

این در حالی است که اکثر تاکسی هایی که در سطح شهر به سوار کردن مسافر به صورت دربستی اقدام می کنند شخصی هستند و همین موضوع بار ها و بار ها باعث بروز مشکلاتی برای مسافران شده است؛ بسیاری از قربانیان سرقت و آزار، به همین طریق به دام افتاده اند. گذشته از مخاطرات امنیتی، هزینه ی تاکسی های دربستی سطح شهر معمولاً با سوء استفاده ی رانندگان آنها از کمبود تاکسی در ساعات شلوغی سر به فلک می کشد.

هر دو گزینه ی بالا از لحاظ دسترسی نیز در بخش هایی از شهر متمرکز و در نتیجه در بخش های دیگر دور از دسترس هستند. بسیاری از مواقع هیچ کدام از ما نه به شماره ی تاکسی تلفنی محلی که در آن قرار داریم دسترسی داریم و نه به تاکسی خطی یا دربستی.

انقلابی در انتظار یک کسب و کار سنتی

با این مقدمه ی نسبتاً طولانی اما کاملاً آشنا، می توان نیازی که در این حوزه از سمت متقاضی برای در اختیار داشتن روشی امن و قابل اعتماد جهت جابجایی های شهری وجود دارد را حس کرد. این نیاز مدت ها پیش توسط کارآفرینان خوش فکری در آن سوی دنیا رصد و مایه ی خلق پدیده ای شد که با موجی از مقاومت و سپس استقبال مواجه شد؛ به شکلی که بسیاری از کسب و کار های سنتی حوزه ی تاکسیرانی را در اعتراض به کسادی کسب و کارشان در شهر های مختلف به خیابان ها کشاند.

همان طور که می شود حدس زد، صحبت بر سر پلتفرم های آنلاین تاکسی یاب است که دنیای کسب و کار نقل و انتقال مسافر با خودرو را دستخوش انقلاب کرده اند. شیوه ی کار به بیان ساده این است که برای درخواست تاکسی، هرکجا و در هر زمان می توان از یک اپلیکشین موبایل کمک گرفت که رابط شما و راننده است. آینده نگر های حوزه ی فناوری و حتی خود تاکسی دارانی که از محیط اطرافشان آگاهی بهتری دارند این حقیقت را به خوبی درک کرده اند که اپلیکیشن های آنلاین ارائه دهنده ی خدمات تاکسیرانی، در نهایت کسب و کار نسبتاً ناکارآمد تاکسی های دربستی و تلفنی فعلی را منقرض خواهند کرد.

تاکسی ها سال هاست مسافران موبایل به دست را از نقطه ای به نقطه ی دیگر شهر می رسانند اما از پتانسیلی که موبایل می تواند برای ارتقای کسب و کارشان داشته باشد غافل مانده اند

پلتفرم های مذکور همین حالا نیز بخش بزرگی از بازار کسب و کار تاکسی های سنتی را به خود اختصاص داده اند و علاوه بر آن، اقیانوس آبی مشتریان تازه ی خود که علاقه ای به استفاده از گزینه های سنتی نداشته اند را نیز به وجود آورده اند. کسب و کار های سنتی تاکسیرانی سال هاست مسافران موبایل به دست را از نقطه ای به نقطه ی دیگر شهر می رسانند اما به طرزی باورنکردنی از پتانسیلی که همین موبایل می تواند برای ارتقای سطح کیفی و کمی کسب و کارشان داشته باشد غافل مانده اند. ظاهراً همین غفلت برای باختن بازار خود به رقبای تازه وارد و مجهز به فناوری کافی است.

روندی که در نهایت جای پایش در کشور ما نیز سفت خواهد شد

رصد تمام اتفاقات رخ داده از زمان ظهور این پدیده تا کنون در سطح جهان، به شکلی غیر قابل انکار آن را یک روند نشان می دهد؛ روندی که چه بخواهیم و چه نخواهیم، با گسترش نفوذ اینترنت و به ویژه اینترنت همراه در کشور ما نیز راه خود را به ایران باز خواهد کرد. در سال ۲۰۱۴، چیزی حدود ۴ سال پس از تأسیس اوبر، چهار هزار نفر از تاکسیرانان شهر لندن، پس از اعتراضاتی مشابه در شهر هایی همچون پاریس، مادرید، رم، میلان، و برلین، به خیابان های این شهر آمدند تا اعتراض خود را به این پدیده نشان دهند.

دور نیست روزی که بر سر دوراهی خودساخته ی بهبود کیفیت تاکسیرانی سنتی یا برخورد قهرآمیز با سیستم های نوین جابجایی مسافر قرار بگیریم. اما سؤال اینجاست که آیا اساساً می توان جلوی رسوخ فناوری به مدل های کسب و کاری را گرفت؟ یا باید به جای تهدید به چشم فرصت به آن نگریست؟

دور نیست روزی که بر سر دوراهی خودساخته ی بهبود کیفیت تاکسیرانی سنتی یا برخورد قهرآمیز با سیستم های نوین جابجایی مسافر قرار بگیریم

اگر شما هم مثل خیلی های دیگر، فکر می کنید این روند هیچ گاه در کشور ما جان نمی گیرد، باید بگوییم سخت در اشتباهید. برای آنکه از آنچه همین حالا با سرعتی باورنکردنی در خیابان های شهر ما در حال رشد کردن است دید بهتری داشته باشید، مثالی برای شما خواهیم آورد. فرض بگیریم مخالف سرسخت تاکسی های اینترنتی جدید هستید؛ اما برای امتحان هم که شده یک بار تصمیم می گیرید از سرویسی نظیر اسنپ که برای اولین بار این خدمات را در اختیار کاربران ایرانی قرار داد، در خیابان های تهران استفاده کنید. در ادامه خواهیم گفت در اولین برخورد با چه مواردی مواجه خواهید شد:

بررسی موردی

اول اینکه در محله ای غریب و بدون آشنایی با تاکسی تلفنی آن محدوده، موبایل خود را از جیب بیرون می آورید و با اطلاع آنی از برآورد قیمت سفر و سپس ثبت درخواست تاکسی به صورت آنلاین، در نهایت شفافیت، تمام تاکسی های آماده ی خدمت اطراف و حتی نزدیک شدنشان به موقعیت خود را به چشم روی نقشه خواهید دید. این را مقایسه کنید با آژانسی که قرار بوده ۴۰ دقیقه پیش برسد و هنوز نرسیده و با این حال حتی نمی دانید کی قرار است برسد. به علاوه اگر پول نقد همراه ندارید می توانید هزینه ی سفر خود را از حساب کاربری تان پرداخت کنید.

اطلاعات راننده اعم از نام و نام خانوداگی، نوع و رنگ خودرو و شماره ی پلاک آن برای شما محرز خواهد بود. به دقیقه نمی کشد که راننده با شما تماس می گیرد و پس از چند دقیقه بسته به فاصله اش با شما هشدار رسیدن تاکسی روی موبایلتان، شما را از نزدیک بودن آن آگاه می کند. شما نیز در تمام این مدت می توانید نزدیک شدن او را روی نقشه نظاره گر باشید.

با خودروی تمیز و سالمی مواجه خواهید شد که در گرمای تابستان با کولر روشن و راننده ای خوش برخورد، شما را سوار می کند و به مقصد می رساند. این را نیز مقایسه کنید با خودروهای فرسوده و رانندگانی که از فرط خستگی کار، برخورد مناسبی با مسافران خود ندارند. امتیازی که به رانندگی، برخورد یا هر مورد دیگر به راننده ی گزینش شده ی اسنپ می دهید، روی مشتری های بعدی که سیستم به او اختصاص می دهد تأثیر دارد، به این ترتیب نهایت تلاش راننده بر جلب رضایت شما خواهد بود.

همین تجربه ی نزدیک، برای آنکه بار دیگر نیز به استفاده از این شیوه ترغیب شوید و آن را به دوستان خود پیشنهاد بدهید کافی است. بازاریابی دهان به دهان، تنها بخش این تجربه است که عمیقاً سنتی محسوب می شود و از قضا با نهایت اثربخشی ممکن عمل می کند.

بازاریابی دهان به دهان، تنها بخش این تجربه است که عمیقاً سنتی محسوب می شود و از قضا با نهایت اثربخشی ممکن عمل می کند.

به طور خلاصه و تیتروار، امنیت، قیمت گذاری مطمئن و بعضاً مقرون به صرفه تر از خدمات سنتی، شفافیت در سرویس دهی و سهولت و دسترسی پذیری از جمله برجسته ترین مزایای استفاده از خدمات تاکسی های اینترنتی از سمت مشتری هستند. همین موضوع از سمت رانندگان این سرویس ها نیز به اشکال مشابه یا متفاوت صادق است. امنیت (به ویژه برای رانندگان خانم)، مقرون به صرفه بودن به دلیل حذف سفر های رفت و برگشتی و تبدیل آن به سرویسی انتها به انتها، و سهولت و دسترسی پذیری بیشتر، از جمله ی مزایای این سرویس برای رانندگان است.

انقلاب در یک صنعت؛ تهدید یا فرصت؟

با این تفاسیر، می توان انتظار داشت آنچه که در جای جای دنیا اتفاق افتاده، دیر یا زود به شکلی جای خود را در بازار کشور ما نیز پیدا کند و در آن نهادینه شود. به این ترتیب، چشم بستن به این تغییرات، نادیده گرفتن این روند و حتی مقاومت در برابر آن، تنها پاک کردن صورت مسئله است.

اما با اندکی تدبیر می توان تهدیدی که در برابر صنعت سنتی تاکسیرانی کشورمان قرار گرفته را به شکل خلاقانه ای مدیریت کرد. سرویس های تاکسی اینترنتی جدای از آنکه می توانند مشارکت قشر رانندگان سرویس های سنتی را جلب کنند و آنها را در قالب سیستم کارآمد تری به کار بگیرند، قادرند علاقمندان به باقی ماندن در سیستم سنتی را نیز به بهبود کیفیت خدمات خود وادار کنند. صنعت تاکسیرانی سنتی باید در مواجهه با پدیده هایی نظیر اپلیکیشن های تاکسی یاب اینترنتی، ضمن به رسمیت شناختن حضور فناوری، از خود بپرسد مزیت رقابتی اش در برابر آن چیست؟

تاکسیرانی سنتی باید در مواجهه با پدیده هایی نظیر تاکسی یاب های اینترنتی، ضمن به رسمیت شناختن فناوری، از خود بپرسد مزیت رقابتی اش در برابر آن چیست؟

کیست که نداند این روز ها استفاده از کولر در گرمای کشنده ی تابستان، آن هم در میان ازدحام ترافیک و دود و دم خیابان های شهر های بزرگ، در حالت عادی دستمایه ی راننده ها برای افزایش کرایه می شود. اما فرض کنید اگر استفاده از امکانات خنک کننده ی اتومبیل از حقوق مشتریان رقیب شما باشد، شما هم در نهایت مجبور خواهید شد برای عقب نماندن از قافله ی رقابت، این حق وی را به رسمیت بشناسید.

یا اگر رقیب شما در یک صنعت، مزیتی مثل قیمت ارزان تر داشته باشد؛ دیگر افزایش کرایه جزو گزینه های شما برای ادامه ی کسب و کارتان نخواهد بود و مجبور خواهید بود برای بقا هم که شده، مدل کسب و کارتان را به گونه ای بهینه کنید که توان رقابت با سرویس رقیب را داشته باشید.

جمع بندی

در این که با ورود فناوری به صنایع سنتی، دیگر هیچ چیز مثل قبل نخواهد بود هیچ شکی نیست. اما در کل، راه یافتن و شکل گیری مدل های کسب و کاری جدید در صنایعِ از قافله عقب مانده ای نظیر تاکسیرانی، اتفاق بی نهایت مثبتی است که باید به جای مقاومت در برابر تغییر آن، به فکر شیوه های بهینه سازی و تجهیز رویه های کهنه اش بود.

مدل های اینترنتی این کسب و کار می توانند نه تنها جنب و جوش تازه ای به کل زیست بوم حمل و نقل تاکسیرانی ببخشند، بلکه اعتبار از دست رفته ی این صنف نزد مشتریان ناراضی را نیز احیا کرده و مکمل شیوه های سنتی کسب درآمد در آن باشند؛ گرچه این موضوع، نیازمند ذهنی باز و به دور از تعصب و برخورد های قهرآمیز از سوی شاغلین در این حوزه و دست اندرکاران آن خواهد بود.

محدود کردن سرویس های مدرن و بر پایه ی فناوری، نه تنها گره ای از مشکلات سرویس فرسوده ی برخی صنایع باز نخواهد کرد، بلکه کل زیست بوم آنها را در پیشرفت مداوم و دستیابی به اهداف خود ناکام خواهد گذاشت. تجربه نشان داده است مقاومت در برابر تغییر و روند های جهانی در نهایت راه به جایی نخواهد برد. این در حالی است که از سوی دیگر، فراهم کردن مسیر برای رشد نیرو ها، انحصارزدایی از صنایع و قرار دادن آنها در یک فضای رقابتی، می تواند به رشد تمام عناصر تشکیل دهنده ی زیست بوم مورد نظر کمک کند.

اگر شما هم در استفاده از اپلیکیشن های تاکسی یاب اینترنتی در ایران تجربه ای داشته اید، آن را با ما و دیگر خوانندگان دیجیاتو در میان بگذارید.