کنسول SNES نینتندو 25 ساله شد؛ کنسولی که تاثیر آن بر صنعت بازی همچنان دیده می شود

درست 25 سال پیش، در 23 آگوست سال 1991، نینتندو کنسول سوپرنینتندو یا SNES را به بازار آمریکای شمالی عرضه کرد. در حالی که کنسول SNES یک سال قبل با نام های Super Famicom و Super Comboy به دست مشتریان ژاپنی و کره ای رسیده بود، عرضه آن در ایالات متحده امری بسیار برجسته و مهم تلقی می شد. در واقع با عرضه در آمریکا بود که فروش SNES به حد چشمگیری افزایش یافت و جای پای نینتندو را به عنوان بزرگترین تولیدکننده کنسول بازی های ویدیویی محکم کرد.

سوپر نینتندو - که عمدتاً با نام SNES در آمریکا شناخته می شد - کنسولی بود برای هرکسی که خود را یک گیمر حرفه ای و کاربلد می دانست. این دستگاه از نوع 16 بیتی به شمار می رفت و با دو برابر کردن قدرت کنسول 8 بیتی NES، نوعی انقلاب در زمینه بازی های ویدیویی فراهم آورده بود. اگرچه SNES هیچگاه به فروشی معادل NES نرسید، ولی نقشی اساسی در محبوبیت فرنچایزهای شناخته شده نینتندو نظیر Super Mario Bros و The Legend of Zelda داشت.

شاید مهم ترین رویداد در دوران حیات SNES، به وجود آمدن بزرگترین «نبرد کنسولی» تاریخ بازی های ویدیویی تا آن زمان باشد.

وقتی نینتندو NES را طی سال 1983 در ژاپن عرضه کرد، کمپانی ساکن کیوتو مشغول ورود به حوزه ای بود که کمتر کمپانی دیگری مایل به فعالیت در آن بود. در واقع بسیاری از مردم پس از سقوط سهمگین آتاری، بازار کنسول های خانگی را از بین رفته تلقی می کردند و کمپانی های کمی حاضر بودند مثل نینتندو دست به ریسک بزنند.

اما نینتندو تصمیم خود را گرفته بود و ریسکش با موفقیتی شگرف همراه بود. NES در مجموع به فروشی معادل 62 میلیون واحد رسید و توانست شرایطی ایده آل برای دیگر کمپانی هایی که حاضر بودند ریسک ورود به بازار کنسول های خانگی را به جان بخرند فراهم آورد.

«مایکل پکتر» (Michael Pachter)، تحلیلگر سازمان Wedbush Securities که شهرت زیادی در تحلیل وقایع صنعت بازی دارد می گوید: «[کنسول SNES] از آن جهت معم تلقی می شود که نینتندو را به پیشگام بازار کنسول های خانگی تبدیل کرد. نینتندو هنگام عرضه NES، تنها یکی از معدود کمپانی های فعال در بازار بود اما با عرضه NSES توانست به بیشترین پتانسلی خود برسد.»

وقتی دیگر کمپانی ها موفقیت نینتندو در بازار گیمینگ و عدم نگرانی آن از رقابت را دیدند، تصمیم گرفتند دست به کار شوند؛ و سگا یکی از مهم ترین رقبای نینتندو محسوب می شد.

سگا، یک کمپانی ژاپنی دیگر که تلاشش برای رقابت با NES با شکستی سهمگین همراه شده بود، بهترین شانسش برای به چالش کشیدن نینتندو را در عرضه کنسولی 16 بیتی دید که در نهایت Genesis نام گرفت. سگا همچنین در تبلیغاتش، خود را کمپانی «باحالی» توصیف می کرد که گیمرهای حرفه ای را هدف قرار داده و دیگر قرار نیست مجدداً شاهد بازی های کودکانه NES روی Genesis باشیم.

نینتندو که در وضعیت نسبتاً خطرناکی قرار گرفته بود، طی سال 1990، از کنسول Famicom با قیمت حدودی 210 دلار در ژاپن رونمایی کرد. اگرچه این تصمیم سبب شد تا نینتدنو برای مدتی کوتاه سگا را شکست دهد، اما برای کنار زدن کامل این رقیب ساکن توکیو لازم بود تا کنسولش را در سراسر جهان عرضه کند. بنابراین در تابستان سال بعد، SNES با قیمت 199 دلار راه خود را به بازار آمریکای شمالی باز کرد.

نبرد کنسولی رسماً شروع شده بود. سگا اهرم قدرتش را به عنوان کمپانی باحال سازنده بازی های ویدویی حفظ کرد و سخت در تلاش بود تا توسعه دهندگان شخص ثالث بیشتری را به تولید بازی برای کنسولش ترغیب کرده و به تبع آن، گیمرهای بیشتری Genesis را خریداری کنند. نینتندو اما مسیری متفاوت را در پیش گرفت و برای فرنچایز های خودش مانند Super Mario World و Super Mario Kart اهمیت بیشتری قائل شد؛ عناوینی که به محبوب ترین بازی های SNES تبدیل شدند.

کنسول SNES و بازی هایش چیزی را فراهم کردند که نینتندو ناامیدانه به آن نیاز داشت؛ برندی خانگی و شناخته شده. پکتر توضیح می دهد: «کنسول SNES گرافیکی بسیار خوب و 16 بیتی داشت، بنابرین گیمرها برای اولین بار می توانستند از کاری که در حال انجام بودند سر در بیاورند. به نظرم مهم ترین کاری که از طریق SNES انجام شد، قرار دادن برندهای شاخص نینتندو در ذهن خودآگاه مردم بود.»

در همین حین، اگرچه بسیاری از تحلیلگران امروزه می گویند که نینتندو با فروش بیشتر SNES نسبت به Genesis، نبرد کنسول های 16 بیتی را برد، سگا به تلاش هایش ادامه می داد. نینتندو می گوید که SNES در سراسر جهان نزدیک به 49 میلیون واحد فروخته است که به هیچ وجه با NES یا Wii، پر فروش ترین کنسول نینتندو در تمام ادوار با فروش 101.6 میلیون واحد، برابری نمی کند. اما این فروش حدوداً 50 میلیونی برای شکست Genesis که 30 میلیون واحد به فروش رساند کفایت می کرد.

موفقیت SNES به معنای شکست دیگر کمپانی ها نبود. سونی سال ها بود که فکرهایی جدی و اساسی برای ورود به بازار بازی های ویدیویی داشت و حتی برای مدتی کوتاه با نینتندو در راستای تولید کنسولی به نام «نینتندو پلی استیشن» همکاری کرد، اما در نهایت ژاپنی ها نتوانستند باهم به توافق برسند و راه خود را از یکدیگر جدا کردند.

سال 1994 بود که کنسول پلی استیشن سونی وارد قفسه فروشگاه ها شد.

پلی استیشن را می توان پاسخی به کمکاری های نینتندو و سگا در بازار گیمینگ دانست. در حالی که سونی گرافیک 32 بیتی را با کنسول جدید خود به ارمغان می آورد، SNES نینتندو تنها قادر به نمایش 16 بیت بود. و در حالی که SNES از کارتریج های گران قیمت استفاده می نمود، سونی رویکردی ارزان قیمت تر در پیش گرفت و با عرضه بازی هایش روی دیسک، مشتریان بیشتری را جذب کرد.

بسیاری امروزه اعتقاد دارند که عرضه پلی استیشن، تجارت کنسول نینتندو را برای همیشه دستخوش تغییر کرد و مسلماً آغازی بود بر پایان یافتن تجارت سخت افزار سگا.

نینتندو 64، کنسولی که قرار بود پلی استیشن را به چالش بکشد، تنها 33 میلیون واحد در سراسر جهان فروخت. گیم کیوب، رقیب اصلی پلی استیشن 2 هم عملکردی به مراتب ضعیف تر داشت و به فروش 22 میلیون واحدی دست پیدا کرد. این روند برای مدتی نزدیک به دو دهه ادامه یافت تا اینکه نینتندو توانست با عرضه Wii و فروش 101 میلیون واحدی، بار دیگر جایگاه اصلی خود در صنعت گیم را بازیابد.

با تمام این اوصاف، عرضه SNES را هنوز می توان رویدادی مهم در تاریخ نینتندو تلقی کرد. این کنسول شاید به اندازه Wii یا NES به موفقیت نرسید اما یکی از مهم ترین عوامل گسترش یافتن بازار بازی های ویدیویی و سودده تر شدن آن به شمار می رود.

«بازار کنسول های خانگی در آن زمان بسیار کوچک بود.» پکتر ادامه می دهد: «با این حال SNES موفق ترین کنسول خانگی در نسل خود به شمار می رفت و به همین جهت توانست آغازی باشد بر فتح بازار کنسول های خانگی از سوی نینتندو.» ضمناً فراموش نکنیم که SNES به نینتندو کمک کرد تا به بخشی از فرهنگ عامه امروزی تبدیل شود.

روز یکشنبه اخیر بود که مراسم اختتامیه المپیک ریو برگزار شد و کمیته بین المللی المپیک، بازی ها را به صورت رسمی از ریو به توکیو منتقل کرد؛ شهری که میزبان المپیک تابستانی 2020 خواهد بود.

طی این مراسم، نخست وزیر ژاپن، آقای «شینزو آبه» (Shinzo Abe)، برخلاف تمام انتظارات با لباس ماریو روی صحنه ظاهر شد که یکی از شناخته ترین شخصیت های صنعت بازی و فرنچایزهای نینتندو به شمار می رود. پیش از ورود آبه نیز ویدیویی به نمایش درآمد که ماریو را در حال دویدن در شهرهای توکیو در تلاش برای یافتن لوله ای به ریو دو ژانیرو تصویر می کرد.

نکته جالب اینجاست که آقای آبه توپی قرمز رنگ نیز به دست گرفته بود که اشاره ای مستقیم به بازی پوکمون گو داشت؛ عنوانی واقعیت افزوده برای پلتفرم های موبایل که در مدتی کوتاه، قلب گیمرها را به تسخیر خود درآورد. سخت است باور کنیم که بدون SNES، امروزه چنین اتفاقاتی می افتاد.