بیم و امید بازار خودرو ایران یکسال پس از برجام

این روزها تنوع بیشتری در بین خودرو های درحال تردد در شهر نسبت به سال‌ های گذشته به چشم می ‌آید. زمانی بود که همین تنوع اندک فعلی را هم نداشتیم و ایران خودرو و سایپا حتی بیش از حالا در بازار نفوذ داشتند.

مدیرانِ ایران خودرو هنوز آن روز های خوب خود را فراموش نکرده‌ اند و در سال‌ های اخیر با تمام تلاش به دنبال زنده کردن خاطرات خوش گذشته هستند. اما آیا پس از برجام راهی به سوی تغییرات موثر در صنعت خودروسازی کشورمان باز شده است یا خیر؟

روزهای خوب ایران خودرو که از آن نام بردیم، به دوران اوج همکاری این شرکت با کمپانی پژو باز می‌ گردد؛ در آن برهه، اسب سرکش پارسی سالیانه 450 هزار دستگاه خودرو تولید می‌کرد و از هر 4 اتومبیل تولید شده، یکی‌ با نشان پژو و ساخت ایران خودرو بود.

حضور پژو در ایران، برای ورود این شرکت به بازار آمریکا مانعی به حساب می‌ آمد. جنرال موتورز که به دنبال خرید بخش کوچکی از سهام پژو بود، به دلیل همکاری این خودروساز فرانسوی با ایران‌خودرو از سوی تندروهای آمریکایی زیر فشار بود.

پژو بلاخره ایران را ترک کرد و فروش خوب خود در اینجا را به سودای بازار آمریکا فروخت اما در نهایت نه به آمریکا رسید و نه سودی که در ایران داشت را دوباره بدست آورد.

 

با وجود این، پس از نهایی شدن برجام، پژو با سری اُفتاده و ایران‌خودرو با امیدهای بسیار قرار دادی را با یکدیگر امضا کردند تا شاید بتوانند روز های خوش خود را بار دیگر تکرار کنند.

همکاری این دو شرکت پس از قرارداد جدید به سه شکل پیگیری شد. پژو ارسال قطعات را با وجود حداکثری شدن میزان داخلی سازی قطعه‌سازان ایرانی از سر گرفت.

همچنین مونتاژ چندین خودرو جدید از برند پژو یعنی 301 (به عنوان سدان خانوادگی طراحی شده برای کشورهای در حال توسعه)، 208 (هاچ‌ بکی تازه با پلت‌ فرم اتاق 206) و در نهایت 2008 (کراس‌ اوور) در مقایس بالا و در قالب شرکت ایکاپ آغاز شود و به عنوان قدم سوم، ایران خودرو با همکاری پژو اقدام به ساخت محصولاتی جدید خواهد کرد.

هرچند که این صحبت‌ ها چیز جدیدی نیست و برنامه‌ این دو شرکت شبیه به یک نقشه ماهرانه و عملی می‌ رسد اما با این وجود شواهد نشان می‌ دهد که این زوج صنعتی موانع بسیاری برای رسیدن به آرزو های خود دارند.

شطرنجی با صد پادشاه

اولین مانع، پیچیدگی کنونی بازار خودرو ایران به دلیل افزایش رقیبان است. در آن زمانی که پژو در کشور حضور نداشت، چینی‌ ها از فرصت بهترین استفاده را کردند و به تدریج هم تعداد برند هایشان زیاد شد و هم سطح تولیدشان افزایش یافت.

از سمت دیگر شرکت‌ های واردکننده با تجربه‌ های چندین ساله خود و همچنین ورود مدیران بازاریابی هوشمند و نوظهور کاری کردند تا حداقل بخشی از قشر متوسط جامعه بتوانند طعم سوار شدن به اتومبیل وارداتی را تجربه کنند.

البته باید در نظر بگیریم که این دو غول خودروسازی ایران با درس گرفتن از جهت‌ گیری بازار تلاش‌ هایی برای همکاری با چینی‌ ها انجام دادند اما چون این مساله را دیر زمان دریافتند، هیچوقت نتوانستند همانند کرمان موتور و مدیران خودرو، در زمینه کار با چینی‌ ها موفق عمل کنند.

افزایش هوشمندی ایرانی‌ها در خرید

توجه به اصالت و خوش‌ نامی برند سازنده همچنان از جمله اصول و نقطه‌نظر مشترک عموم ما ایرانیان برای خرید خودرو است. اما جهت حرکت بازار نشان می‌ دهد که در سال‌ های اخیر ذائقه ایرانی مشکل‌ پسند تر شده و امروز انتظارات هوشمندانه‌ تری دارد.

به عنوان مثال توجه به رقبای یک خودرو هنگام خرید یا وضعیت خدمات پس از فروش و کنترل بسیاری از دیگر مشخصه‌ها ثابت می‌ کند که متقاضی ایرانی امروز دیگر حاضر به خرید هر خودرویی نیست.

این مساله برای ایران خودرو و پژو عملا یک مشکل به حساب می‌ آید. چرا که برای سال‌ ها مردم در هر شرایط خودرو می‌ خریدند و این مساله باعث بد عادت شدن غول‌های خودروسازی کشور شد و آن‌ ها تصور کردند تا ابد می‌ توانند انتظار داشته باشند که مردم هر چیزی که تولید می‌ کنند را بخرند.

البته این روند هرچند کامل از بین نرفته اما تغییرات بسیاری کرده و با بررسی ساده محصولات آینده ایکاپ می‌ توان ایرادات بسیاری از آن‌ ها گرفت. د

رنتیجه هرچند باز احتمالا استقبال خوبی از خودروهای جدید پژو شود اما فروش‌ های رویایی قطعا تکرار نخواهند شد. ضمن اینکه باید این نکته را هم در نظر گرفت که در طول دهه اخیر قدرت خرید مردم همواره کاهش پیدا کرده و این مساله قطعا با بازه قیمتی محصولات ایکاپ که از حدود 60 میلیون تومان شروع می‌شوند ترکیب جالبی تشکیل نخواهد داد.

کارنامه‌ای پر از مردودی

آنطور که گفتیم آخرین سازوکار قرارداد جدید پژو و ایران خودرو ساخت خودرو هایی جدید براساس پلت‌فرم محصولات این برند فرانسوی است. پژو با توجه به هدف‌ گذاری خود برای فروش سالیانه یک میلیون دستگاه در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا حساب زیادی روی این بخش باز کرده است.

مدیران PSA این احتمال را می‌ دهند که ارائه محصول جدید با همکاری ایران خودرو بتواند کمک بسیاری به افزایش فروش کند اما نکته اینجاست که ایران خودرو هیچوقت در این زمینه آنچنان که کارشناسان خودرویی تایید کنند عمل نکرده است و احتمالا محصولات موعود هم معجزه ای در این روند اینجا نخواهند کرد.

ارائه دو فیس لیفت تازه ایران خودرو یعنی 207i صندوق دار و دنا پلاس در ماه های اخیر، مهر تایید تازه ای بر مدعاست.

در اینجا باید توجه داشته باشید که تعریف ایران خودرو از محصول جدید، تفاوت‌ های بسیاری با تعریف شرکت‌ های خودروسازی مطرح دنیا دارد.

آنچنان که ایران خودرو چندی پیش از دنا پلاس و 207i صندوق‌ دار به عنوان محصولاتی کاملا جدید و نه صرفا چند تغییر جزئی که 50 میلیارد تومان هزینه برده، نام آورد.

پس فراموش نکنید که سورن، رانا، دنا و سایر نمونه‌ های مشابه که در اصل باز تولید یک اتاق قدیمی با ظاهری بزک شده‌ اند در نظر خودروسازان وطنی، اتومبیل‌هایی کاملا جدید به حساب می‌ آیند.

بنابراین خلل‌ های بسیاری را در برنامه‌ های آینده ایران خودرو می‌ توان دید و به نظر می‌ رسد که در طول سال‌ های گذشته تفکرات حاکم بر این شرکت‌ ها نه‌ تنها هوشمند تر نشده بلکه همچنان همان سیر قدیمی خود را دنبال می‌ کنند. حالا شما بگویید که آیا این برنامه‌ ها هدف‌ هایی واقع‌ بینانه‌ اند یا خواب‌ و رویایی شیرین؟