انقلاب هوش مصنوعی در چین و شروع دیرهنگام گوگل

اریک اشمیت روی استیج مراسمی در ووژن چین، شهری تاریخی در بالای رودی که ریشه در شانگهای دارد نشسته بود و مشغول توصیف عبارت «عصر هوشمندی» بود.

اما او در مورد هوش انسانی سخن نمی گفت. او دقیقا هوش ماشینی را هدف صحبت هایش قرار داده بود. او در مورد شبکه های عصبی گسترده و دیگر تکنیک هایی که اجازه می دهد ماشین ها به خودی خود، وظایفشان را یاد بگیرند بگیرند. حالا چه از طریق پیدا کردن یک الگو از میان انبوه اطلاعات باشد یا از طریق آزمون و خطا.

در گوگل، مهندس ها با استفاده از ابزاری نرم افزاری به نام TensorFlow، یک سیستم یادگیری عمیق ساخته اند که می تواند اشیاء و چهره ها را در عکس ها تشخیص دهد، دستورات صوتی را متوجه شود و جمله ای از یک زبان را به زبانی دیگر ترجمه کند. اشمیت این اتفاق را بزرگترین تغییر فناورانه تمام عمرش می داند.

سپس او به سه شرکت اینترنتی بزرگ چین اشاره کرد: بایدو، تِنسِنت و علی بابا. هر سه شرکت به اعتقاد او می توانند از مزایای TensorFlow بهره ببرند که گوگل آن را حدود 18 ماه پیش به صورت متن باز ارائه داد تا تمام دنیا از آن استفاده کنند.

اشمیت با اشاره به این شرکت ها می گوید: «همه آن ها وضع بهتری داشتند اگر از TensorFlow استفاده می کردند.»

او گفت که هوش مصنوعی می تواند پیش بینی کند مردم چه چیزی می خواهند بخرند و به تبلیغات هدف بخشد: «آن ها می توانند از TensorFlow برای مطالعه الگوهای کسب و کارشان استفاده کنند. آن ها می توانند از این فناوری برای سرعت بخشیدن به سرویس دهی به مشتریانشان استفاده کنند.»

سخنان اشمیت مبالغه آمیز نبودند و بی راه نمی گفت. همین هفته پیش بود که هوش مصنوعی توسعه یافته توسط شرکت دیپ مایند موفق شد تا استاد بزرگ بازی Go را شکست دهد و فاتح مسابقات باشد.

یادگیری عمیق و فناوری های وابسته به صورت بنیادی در حال تغییر شیوه کارکرد گوگل است و آن ها به دنبال ایجاد تغییر در دیگر شرکت ها (حتی تمامی صنایع) طی چند سال آینده هستند.

مشکل اینجا است که اشمیت نمی داند خارج از دیوارهای ساختمان مانتین ویو، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی تا چه حد پیشرفت کرده است. عصر هوشمندی از آنچه که او تصور می کند فراتر رفته، به خصوص در چین.

کلام اشمیت به دقت، قدرت شبکه های عصبی مدرن را به نمایش می گذارد و از توانایی بالا و جاه طلبی گوگل در این زمینه حکایت دارد. اما اگر می خواهید نیمه خالی را ببینید، این کلمات محدودیت جاه طلبی شرکت را هم نشان می دهد: چین.

اگرچه در دنیای غرب همه می گویند که هوش مصنوعی پدیده ای برخاسته از دل شرکت های اینترنتی آمریکایی است اما چین اگر جلوتر از آمریکا نباشد، عقب تر نیست.

هوش مصنوعی مخصوص آمریکایی ها نیست

شرکت های چینی مثل بایدو، تنسنت و علی بابا همین حالا هم از تکنولوژی مشابهی که غول های بزرگ آمریکایی مثل فیسبوک، مایکروسافت و آمازون بهره می برند استفاده می کنند.

گوگل زودتر از همه جلو افتاد به این علت که یک سری استعدادهای کلیدی را خریداری کرد. اما دیگر شرکت ها هم یادگیری عمیق را در ابعاد گسترده ای به کار گرفتند، از جمله شرکت های چینی مورد خطاب آقای اشمیت.

آدام کوتِس، محقق آمریکایی که مدیریت واحد سیلیکون ولی شرکت بایدو را بر عهده دارد می گوید: «ساده است که فریب جمله های کلیشه ای و قدیمی را خورد: چینی ها کپی کار هستند. آن ها عقب تر از بقیه هستند و فقط کپی می کنند؛ این جملات دیگر خریداری ندارد.»

از حدود سال 2014 شرکت بایدو یک آزمایشگاه تحقیقاتی داخلی راه اندازی کرد که نام آن را «انیستیتو یادگیری عمیق» نامید تا نشان دهد که چقدر در تصمیم خود جدی است.

حالا پس از گذشت چند سال تعداد این آزمایشگاه ها بیشتر هم شده که یکی از آن ها شعبه سیلیکون ولی با 200 پرسنل است. بایدو بیش از 1800 محقق و مهندس را برای کار روی هوش مصنوعی به کار گرفته. از جمله این پروژه ها می توان به اتومبیل های خودران، ربات ها و سرویس های آنلاین هوشمند اشاره کرد.

فناوری یادگیری عمیق در حال حاضر همه چیز در بایدو را تحت کنترل دارد، از موتور جستجوی آن ها گرفته تا سرویس های تشخیص صدا و تصویرشان. بیش از 18 ماه پیش بود که این شرکت چینی اعلام کرد برای مسائل بسیاری نظیر تبلیغات آنلاین، به شبکه های عصبی روی آورده اند، یکی از مواردی که اشمیت به آن اشاره دارد و می گوید با TensorFlow شرکت های چینی به آن دست می یابند.

تنسنت هم اخیرا یک آزمایشگاه هوش مصنوعی راه اندازی کرده. در کنار علی بابا و بایدو، شرکت تنسنت هم حالا از اعضای کلیدی کنفرانس های بین المللی هوش مصنوعی است و نقشی مهم در پیشرفت پژوهش های آکادمیک و صنعتی دارد. پکن سال 2015 میزبان کنفرانس های بین المللی یادگیری ماشینی بود.

در همین حال، این تکنولوژی ها فراتر از آنچه که فکر می کنیم رفته و می رود. یک استارتاپ سان فرانسیسکویی به نام Skymind اخیرا شعبه ای در چین باز کرده تا از بازار این کشور عقب نماند.

آدام گیبسون، موسس اسکای مایند می گوید: «چین به هر چیزی که می تواند چنگ می زند.»

فرصت ها و هزینه ها

به وضوح، گوگل فرصت های بسیاری را در این بازار بزرگ می بیند. دقیقا با همین دلیل، فرصت های بسیاری برای کسب موفقیت توسط هوش مصنوعی خودش در دیگر نقاط دنیا را هم می بیند.

به همین دلیل، اشمیت هفته پیش به چین رفت و همراه با دیگر بزرگان تکنولوژی یادگیری ماشینی را تبلیغ کرد. اشخاصی نظیر جف دین، مدیر Google Brain AI یا جیا لی، کسی که به پیشرفت هوش مصنوعی در سراسر سرویس های گوگل کمک می کند.

گوگل تقریبا هفت سال پیش بود که سرویس های آنلاین خود را از چین برچید و از سیاست ها و قانون های سانسور محور دولت این کشور و همچنین عملیات های هک تحت پشتیبانی دولت انتقاد کرد. اما حالا دوباره می خواهد به چین بازگردد و هوش مصنوعی را بهترین راه می داند. مسابقه Go یک شروع ایده آل بود.

اگرچه گوگل در سراسر دنیا پیشرفت خوبی را در حوزه هوش مصنوعی شاهد بوده اما برای کسب پیروزی در چین باید تلاش بسیاری کند. سرویس های آنلاین گوگل هنوز در این کشور بلوکه هستند. گوگل با مقامات این کشور همکاری کرده تا رویدادهایی در چین برگزار کند اما این روابط هم حدود خودش را دارد.

همه رسانه ها در جریان رویداد هفته پیش از آوردن اسم گوگل منع شده بودند و تلویزیون ملی نیز صحبتی از آن به میان نیاورد که این دستور مستقیما از سوی دولت صادر شده بود. این رویداد برگزار شد اما گویا چین نمی خواهد صدای اشمیت به مردم برسد تا گوگل فاتح قلب و ذهن مردم باشد.

حتی آمریکایی ها هم از نحوه صحبت اشمیت و دست کم گرفتن شرکت های چینی متعجب بودند. کریس نیکلسون، مدیرعامل و موسس اسکای مایند می گوید: «بعضی کمپانی های بزرگ چینی، از پیچیده ترین شرکت های یادگیری عمیق و داده در سراسر جهان هستند. گوگل در مورد چین اشتباه کرده بود و من فکر می کنم سخنرانی اشمیت گواهی بر آن است که آن ها یک بار دیگر چین را اشتباه گرفته اند و می خواهند یکی از بزرگ ترین مارکت های جهان را از دست بدهند.»

اشمیت شاید به یک دلیلی TensorFlow را پیش کشیده باشد: چیپ TPU جدید و پر سرعت مخصوص همین فضا. گوگل کسب و کار خود را بر اساس مشتریانی که به فضای ابری روی می آورند رونق می بخشد و اگر بتواند چین را با خود همراه کند، پیروزی بزرگی به دست آورده که البته با حقیقت فاصله زیادی دارد.

اما، همانند دیگر سرویس ها، کلود گوگل در چین در دسترس نیست. و برخلاف آنچه اشمیت گفت، شرکت های چینی مثل بایدو و تنسنت قدرت خوبی در یادگیری ماشینی به دست آورده اند و احتمالا نیازی به گوگل برای تامین خود نداشته باشند. بله، شاید امروز «عصر هوشمندی» باشد اما فقط گوگل نیست که از آن با خبر است، همه دنیا می دانند.