سیستم تشخیص چهره Face ID آیفون X چقدر امنیت دارد؟

اپل دیشب در مراسمی ویژه، ده سالگی موبایل محبوب و پرطرفدارش را با معرفی آیفون X (یا همان آیفون 10) جشن گرفت. در کنار طراحی زیبا و نمایشگر بدون حاشیه، یکی از قابلیت های برجسته آیفون X سیستم تشخیص چهره جدید و پیشرفته ای به نام Face ID است که البته روی سِن اپل پارک، با مدیران این کمپانی سر ناسازگاری داشت.

از آنجا که پنل جلوی آیفون X به طور کامل با نمایشگر پوشانده شده، دیگر جایی برای دکمه فیزیکی هوم باقی نمانده و انتقال سیستم Touch ID و حسگر اثر انگشت به پشت بدنه هم کار جالبی نیست. به همین دلیل اپل تصمیم گرفت کلاً این حسگر را کنار بگذارد و به فناوری تشخیص چهره تکیه کند.

فناوری تشخیص چهره در آیفون X جایگزین حسگر اثر انگشت شده است

اینکه Face ID چطور کار می کند را در پست جداگانه توضیح دادیم، اما باید اذعان کرد که تکنولوژی تشخیص چهره نه تنها از نظر امنیتی برای بسیاری از کاربران اطمینان بخش نیست، بلکه کمی هم ترسناک به نظر می رسد. به همین دلیل اپل راه دشواری در پیش دارد تا کاربران را راضی کند که اسکن سه بعدی و دقیقی از چهره شان را در موبایل خود نگهداری کنند.

همان طور که می دانید تکنولوژی تشخیص چهره از چندین سال پیش در سیستم عامل اندروید وجود داشت و شکل حرفه ای تر آن در پرچمداران اخیر سامسونگ و دستگاه های ویندوزی (ویندوز هِلو) ظهور کرد، اما هیچگاه به سطحی شایسته نرسید.

از نظر بسیاری افراد، «چهره» یکی از ویژگی های بسیار شخصی انسان است و نمی شود آن را به رمز عبور تبدیل کرد، ضمن اینکه ترس از فریب دادن سیستم احراز هویت مبتنی بر چهره نیز همیشه وجود دارد.

اپل باز هم صبر کرد تا دیگران، راه را برایش هموار کنند

البته اپل در این حوزه هم رویکرد معروفش را در پیش گرفته و صبر کرده تا دیگر شرکت ها فرایند آزمون و خطا را پشت سر بگذارند، سپس خودش نسخه ای بهتر را با رفع مشکلات شناخته شده عرضه کند. با این حال، آیا این روش احراز هویت بیومتریک در آیفون X به موفقیت می رسد؟ در ادامه چند مشکل اساسی را در زمینه فناوری های تشخیص چهره بررسی می کنیم.

مسئله نژادپرستی

بسیاری از شرکت ها با نادیده گرفتن رنگ پوست افراد مختلف در سراسر دنیا، به نژادپرستی محکوم شده و وضعیتی بحرانی را تجربه کردند. حتماً به یاد دارید که هوش مصنوعی اپلیکیشن گوگل فوتوز در آغاز کار، افراد سیه چرده را به عنوان گوریل شناسایی می کرد، یا وب کم های ردیاب چهره HP اصلاً نمی توانست افراد سیاه پوست را تشخیص دهد.

این مسئله یکی از بزرگ ترین چالش های Face ID اپل خواهد بود، چون حضور افراد سفید پوست در پست های ارشد مدیریتی این کمپانی همیشه یکی از بحث های اصلی در دنیای تکنولوژی بوده و هست (کافیست هشتگ AppleSoWhite# را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید).

با این حال، سیستم تشخیص چهره اپل از دوربین فروسرخ، حسگر مجاورت، flood illuminator، حسگر نور محیطی، و پروژکتور ویژه ای تشکیل شده که به کمک یکدیگر نقشه ای سه بعدی از صورت کاربر را ایجاد می کنند.

این سیستم به گونه ای طراحی شده که حتی در نور بسیار کم هم به خوبی عمل کند، بنابراین به نظر می رسد مشکلی با رنگ پوست نداشته و اپل حداقل در این حوزه، اَنگ نژادپرستی نخواهد خورد.

قفل گشایی اجباری در شرایط خاص

از آنجا که همه ما محتوای شخصی زیادی را روی موبایل هایمان نگه می داریم، تصور اینکه نیروهای انتظامی/امنیتی به راحتی به آنها دست یابند هم ناخوشایند خواهد بود، مثلاً اینکه موبایل را جلوی صورتتان بگیرند و قفلش باز شود.

در بعضی از نقاط جهان (مانند ایالات متحده) قانون صریحاً نیروهای امنیتی را از چنین کاری باز می دارد. دیوان عالی آمریکا در سال 2014 اعلام کرد پلیس فقط با استفاده از حکم بازرسی می تواند از شما بخواهد تا تلفن همراه خود را در اختیار آنها قرار دهید.

بهتر است در مواقع حساس Face ID را غیر فعال کنید

البته می دانیم که پلیس ها همیشه از قانون پیروی نمی کنند و در برخی کشورها اصلاً چنین قوانینی در مورد حریم شخصی وجود خارجی ندارد. از طرفی، این مشکل در مورد تمام روش های احراز هویت بیومتریک صادق است و پیش از این هم می توانستند به اجبار، انگشتتان را روی حسگر اثر انگشت قرار دهند.

به همین دلیل، اگر احتمال می دهید که روزی در چنین وضعیتی گرفتار شوید (یا قصد شرکت در رویدادهای حساسی همچون راه پیمایی های اعتراضی را دارید) بهتر است از قابلیت ویژه iOS 11 برای غیر فعال کردن سریع این حسگرها استفاده کنید.

اپل گزینه ای را در بخش تنظیمات و قسمت Touch ID برای غیر فعال کردن قفل گشایی بیومتریک قرار داده، و حتماً چنین گزینه ای برای Face ID هم تعبیه خواهد شد.

امنیت اطلاعات بیومتریک

یکی از نگرانی ها در مورد فناوری احراز هویت از طریق تشخیص چهره، این است که تصویر شما در پایگاه داده ای ذخیره شده و در اختیار شرکت های تبلیغاتی یا نهادهای جاسوسی/امنیتی قرار گیرد.

تمام اطلاعات بیومتریک کاربر در خود موبایل باقی می ماند

اپل این نگرانی را قبلاً در مورد تاچ آی دی پیش بینی کرده و چندین موضوع را برای اطمینان بخشیدن به کاربران مطرح نموده است. اول از همه اینکه اطلاعات بیومتریک (مانند اثر انگشت و اسکن چهره) هیچگاه به خارج از دستگاه منتقل نمی شود، بلکه به شکل رمزنگاری شده درون محفظه ایمن (Secure Enclave) قرار می گیرد و فقط در دسترس سیستم عامل و اپلیکیشن های مجاز خواهد بود.

علاوه بر این، داده های ذخیره شده در Secure Enclave هم معادل اثر انگشت یا چهره شما نیستند. «فیل شیلر» در این رابطه اعلام کرد فناوری Face ID از تصویر و الگوی نقطه ای (dot pattern) برای تولید مدلی ریاضیاتی از صورت استفاده می کند و این مدل ریاضی برگشت پذیر نیست، بنابراین با استفاده از آن نمی شود چهره یا اثر انگشت شما را بازسازی کرد.

پس می توانید باور کنید در عصر اطلاعات، غول های تکنولوژی از مجموعه داده بینهایت ارزشمندی همچون اثر انگشت و چهره تمام افراد کره زمین دل کنده و امنیت کاربر را به منافع خودشان ترجیح دهند، یا اینکه با دیده تردید به این سخنان بنگرید؛ تصمیم با شماست.

سوء استفاده در زمان استراحت

تشخیص چهره در آیفون X به توجه کامل و چشمان باز کاربر نیاز دارد

گاهی اوقات شخصی که می‌خواهید او را از داده‌های خصوصی‌تان دور نگه دارید، یک پلیس یا کارآگاه خصوصی نیست، بلکه فردی است که با او زندگی می‌کنید. در زمانی که Touch ID معرفی شده بود این نگرانی وجود داشت که در زمان استراحت و خواب، با استفاده از انگشت کاربر، بتوان آیفون مجهز به سنسور اثر انگشت را باز و به داده‌های خصوصی کاربر دست پیدا کرد.

Face ID حالا این نگرانی را از بین می‌برد، چراکه نیازمند توجه شماست. به این معنا که باید با چشم‌های باز، به موبایل خود نگاه کنید تا بتواند نقشه‌ای سه بعدی که در حافظه‌اش از شما دارد را با چهره شما تطابق داده و دستگاه را باز کند.

البته در یک مورد کارتان می‌تواند واقعاً مشکل شود: اگر خواهر یا برادر دوقلویی داشته باشید که چهره‌اش با شما مو نزند. در این صورت اگر نگران داده‌های خصوصی‌تان هستید، بهتر است آیفون ۱۰ را از او دور نگه دارید. خود «فیل شیلر» هم به این موضوع اذعان دارد و شاید بتوان این مسئله را بزرگترین ضعف امنیتی آیفون جدید دانست.

استفاده از تشخیص چهره در محیط عمومی

سال‌هاست که موبایل‌های هوشمند مجهز به دستیارهای صوتی شده‌اند اما واقعاً تا کنون چند نفر را در مکان‌های عمومی دیده‌اید که با سیری یا دستیار گوگل مشغول صحبت باشند. خیلی‌ها ترجیح می‌دهند خودشان به جای دستیار مجازی، یک وظیفه را انجام دهند تا مجبور نشوند سکوت را در یک جمع برای صحبت کردن با موبایل خود بشکنند.

چند تلاش ناموفق برای باز کردن قفل موبایل با چهره، وضعیت عجیبی را محیط های عمومی به وجود می آورد

داستان Face ID و استفاده از آن در جمع، به این شدت عجیب نیست ولی چه می‌شود اگر چند بار تلاش کنید و با خطا رو به رو شوید. در مقابل نگاه دیگران، حاضر هستید چندین بار موبایل را رو به روی صورت خود قرار دهید تا بالاخره تصمیم به باز شدن بگیرد؟ فرض کنید پیامی به دستتان رسیده و می‌خواهید آن را بخوانید، اما شاید مجبور باشید برای باز کردن موبایل، آن را چند بار رو به روی خود بگیرید و در این حالت شاید دیگران فکر کنند که مشغول ثبت تصویر سلفی از خودتان هستید.

خوشبختانه و احتمالاً برای استفاده از Face ID هیچ وقت این سناریو پیش نخواهد آمد. در زمان راه‌اندازی این سیستم، آیفون از شما خواهد خواست تا چهره‌تان را از چندین زاویه مختلف در برابر دوربین قرار دهید تا نقشه سه بعدی آن را به شکلی کامل ثبت کند. به همین ترتیب نیازی نیست برای باز کردن موبایل، آن را دقیقاً در برابر صورت خودتان قرار دهید. کافیست یک لحظه به موبایل توجه کرده و نگاه‌تان را به آن بدوزید تا آیفون شما را بشناسد و باز شود.

البته با وجود همه این تفاسیر، آیفون X هنوز خارج از مقر اپل توسط کسی آزمایش نشده و مشخص نیست سیستم امنیتی اش آنطور که اپل می‌گوید دقیق است یا خیر. این سیستم مشخصاً پیشرفته‌ترین نوع تکنولوژی شناخت چهره است که تا کنون در یک دستگاه موبایل به کار گرفته شده اما قطعاً بدون خطا هم نیست. گواه این گفته هم تلاش «کریگ فدریگی» برای باز کردن آیفون X با صورت خود، روی صحنه و در زمان معرفی آیفون X.