بالا آمدن سطح دریا نه تنها آینده بشر، بلکه تاریخ را تهدید می کند

علاقه انسان به زندگی در کنار آب چیز جدیدی نیست. ده ها هزار سال است که انسان ها برای داشتن زندگی مطمئن در کنار دریا و رودخانه ها زیسته اند و از این راه کشاورزی خود را رونق داده اند. آن هایی که زندگی کنار آب را بر می گزیدند همیشه زندگی بهتری نسبت به دیگران داشتند.

اما مشکل زندگی در کنار دریا این است که هر چقدر منابع غذایی ثبات دارند، سطح آب دریا این ثبات را ندارد. همیشه طی زمان های مختلف سطح آب دریاها بالا و پایی رفته و حالا به لطف عصر صنعتی، شاهد افزایش قابل توجهی هستیم.

در دهه های آتی، افزایش سطح آب دریاها می تواند میلیاردها دلار در زمینه املاک و زیرساخت های کنار دریا خسارت به کشورهای مختلف وارد کرده و میلیون ها انسان را بی خانمان کند. در حالی که تغییرات اقلیمی سبب به خطر افتادن آینده بشر شده، نباید از گذشته اش نیز غافل شد.

مقاله جدیدی که در PLOS One اخیرا منتشر شده یک حقیقت تکان دهنده را برای دانشمندان دارد: با بالا آمدن 1 متر آب دریاها، فقط در ایالت های جنوبی آمریکا هزاران سایت باستان شناسی از بین خواهد رفت؛ از پناهگاه های بومی های آمریکا گرفته تا کلونی های اروپایی ها.

پژوهشگران کار خود را با انبوهی از اطلاعات آشفته شروع کرده اند. همه ایالت ها به اجبار، آمار مربوط به سایت های باستان شناسی را نگه داری می کنند اما همه آن ها به یک روش داده ها را نگه داری نمی کنند و همین موضوع سبب شده تا کار پژوهشگران به شدت دشوار شود.

بنابراین آن ها به پروژه ای که هم اکنون در حال انجام است همراه شدند، پروژه ای به نام ایندکس دیجیتالی باستان شناسی شمال آمریکا که همه این اطلاعات آشفته را در یک دیتابیس جامع و دسته بندی شده گرد هم آورده است.

سپس داده های مربوط به ایالت های جنوبی به واسطه مکان حفاری کنار هم قرار گرفتند تا مشخص شود کدام یک از سایت های موجود در ایالت هایی نظیر فلوریدا، جورجیا و کارولینا در معرض خطر هستند. با این حال، بنا به دلایل امنیتی، آمارها چندان دقیق و موثق نیست.

نتیجه امیدبخش نیست. با بالا آمدن یک متر از آب دریاها که ممکن است تا پیش از پایان همین قرن اتفاق بیافتد، بیش از 13 هزار مکان حفاری به زیر آب خواهد رفت که فقط 4 هزار مورد از آن ها در فلوریدا است. سطح آب دریا اگر 5 متر بالا بیاید، 32 هزار سایت در فلوریدا غرق خواهد شد.

اندکی ناامید کننده به نظر می رسد اما این پژوهش گویا ساماندهی به فعالیتی را زیر نظر دارد که در حال حاضر یک آشوب کامل است. جاش ولز از دانشگاه ساوث بند و نویسنده این مقاله می گوید: «آنچه که ما امیدواریم آغاز شود، صحبت میان باستان شناسی آمریکا و باستان شناسی جهان است. نتیجه تغییرات اقلیمی روی آثار تاریخی که از حضورشان با خبریم چیست و در چه ابعادی لازم است که به آن اهمیت دهیم و تمرکز کنیم تا آن ها را وقتی که هنوز از دست نرفته اند بازیابیم؟»

لازم است که هر چه سریع تر این اقدام صورت پذیرد چون بالا آمدن سطح آب دریاها همین حالا هم آغاز شده. دیوید اندرسون، دیگر نویسنده مقاله از دانشگاه تنسی می گوید: «این جریان با بالا آمدن آهسته سطح دریاها در حال وقوع است. ما شاهد فرسایش سایت های باستان شناسی کنار دریا هستیم.»

ارقام واقعا عجیب هستند. چطور می توان 13 هزار مکان حفاری را در از خطر دریا نجات داد؟ ساده است: این اتفاق رخ نمی دهد. باستان شناس ها مجبورند که تعداد محدودی از آن ها را انتخاب کرده و فقط روی آن ها متمرکز شوند و اطلاعاتشان را با تکنیک های دیجیتال جدید استخراج و دسته بندی کنند و تا می توانند جلوی از بین رفتنشان را بگیرند.

می توان دور یک سایت دیوار کشید اما انجام این کار می تواند برای دیگر مکان ها خطر آفرین باشد. اندرسون می گوید: «وقتی چنین دیوارهایی ساخته می شود، بنابراین بخشی از خاک را می گیرید. شما مواد را از مکان هایی می گیرید که خودشان دارای منابع تاریخی و باستان شناسی هستند.»

از لحاظ تئوری، شما می توانید سازه ها را هم تکان دهید. مصری ها این کار را با معابد ابو سمبل کردند زمانی که ساخت یک سد در دهه 60 میلادی، آن ها را در آستانه غرق شدن قرار داد. اما کدام ها را برای نجات دادن باید انتخاب کرد؟ چه کسی انتخاب می کند کدام سازه ها نجات پیدا کنند؟

هزینه های انسانی را نیز باید در نظر گرفت. قرار نیست فقط سایت های باستان شناسی غرق شوند، بلکه جوامع امروزی نیز با چنین خطری درگیر هستند و اگر فکر می کنید برای این اتفاق باید سال ها صبر کرد، سخت در اشتباهید. در سال 2016، دولت فدرال اعلام کرد که گروهی از بومی های ایالت لوییزیانا را به دلیل خطرات سیلاب جا به جا کرده. تغییرات اقلیم نه تنها آن ها را از خانه هایشان بلکه از تاریخ، زادگاه و فرهنگشان دور کرده.

جا به جایی ها در آینده خطرات بیشتری نیز می آفریند. با افزایش سطح آب دریاها، مردم بیشتری مجبور می شوند تا به داخل خشکی ها عقب نشینی کنند. و ساخت و ساز ناگزیر جوامع مدرن می تواند مکان های حفاری و باستان شناسی را تحت خطری جدی قرار دهد.

بله، این آینده فقط به منظور بقای انسان ها ترسناک نیست، بلکه با از بین رفتن تاریخ، فرهنگ و بخش اعظمی از خاک، دانشی که می توانست به بشر برای شناخت گذشته زمین و تاریخ پر عظمت آن کمک کند نیز از بین می رود. با این حال، آگاهی فعلی از شرایط می تواند کنترل اوضاع را اندکی ساده تر کند و بسیاری از یافته های مهم را از خطر دور نگه دارد.