بیمه تامین اجتماعی شاغلین استارتاپ ها و دورکار اجباری می‌شود

با پیشرفت اینترنت در کشور و همچنین موج استارتاپ‌ها‏ شاهد به وجود آمدن شغل‌های جدیدی در این زمینه هستیم که پیش‌تر وجود نداشت. واژه دورکاری معنای گسترده‌تری پیدا کرده و صرفا به انجام برخی پروژه‌های تعداد کمی از سازمان‌ها بدون حضور فیزیکی در دفاتر کاری‌شان محدود نمی‌شود بلکه حالا بسیاری از نیروهای یک شرکت از افراد دورکار حساب می‌شوند. این موضوع در استارتاپ‌ها بیشتر به چشم می‌خورد و واژه فریلنسر را در ترکیب واژگانی مشاغل کشور وارد کرده است و حتی سامانه‌هایی برای مشاغل اینگونه افراد طراحی شده است.

استارتاپ‌ها امروزه افراد دورکار بیشتری نسبت به پرسنل رسمی خود دارند

اما با زیاد شدن تعداد این افراد در سطح جامعه و حضور هر چه بیشتر ملموس آنها همچون رانندگان تاکسی آنلاین و پیک‌های موتوری اینترنتی‏، موضوع بیمه تامین اجتماعی این‌گونه افراد مطرح می‌شود. بسیاری از استارتاپ‌ها امروزه افراد دورکار بیشتری نسبت به پرسنل رسمی خود دارند و مسئله رسیدگی به بیمه آنها ضروری به نظر می‌رسد.

اخیرا  معاون بیمه‌ای سازمان تامین اجتماعی یازده مورد از این کسب‌وکارها را برای مذاکرات آتی به موجب بیمه شدن افراد دورکار شاغل در آنها معرفی می‌کند:

«نوع رابطه کارفرمایان برخی استارتاپ‌ها با افراد دورکار خود، یک رابطه جدید است. به عنوان مثال در شرکت‌های تاکسی آنلاین چون اسنپ و تپسی، راننده پرسنل آنجا نیست ولی ارتباط ارگانیک هم دارد؛ حقوق بگیر نیست ولی پورسانتی هم دریافت می‌کند. این نوع از  رابطه باعث می‌شود به سمت شکل جدیدی از کار برویم، با این حال تحت هر شرایطی شاغلین مجازی بیمه خواهند شد. اما اگر با کارفرمایان توافق حاصل شود کارمان بهتر پیش می‌رود.»

بیمه نامین اجتماعی در صورت عدم همکاری شرکت‌ها از طریق قانون وارد عمل می‌شود

«محمد حسن زدا» تاکید داشته که اگر مذاکرات به نتیجه نرسد این سازمان ناچار است از طریق قانون بیمه اجباری وارد ماجرا شود و نتیجه این ورود اجباری را چندان جالب نمی‌بیند: «حاصل آن می‌شود که موسسه حسابرسی ما حسب دستور به این واحدها مراجعه کرده و از طریق بررسی اسناد و دفاتر مالی و نرم افزارها، افراد مرتبط را شناسایی و برای بیمه شان اقدام می‌کند. بنابراین پیشنهاد ما این است که توافق حاصل شود زیرا از این طریق کارمان بهتر پیش می‌رود.»

نهایی شدن این طرح فرایند نسبتا درازمدتی دارد

فارغ از اینکه بخش دوم صحبت‌های حسن زدا به نوعی تهدید افشای مالیاتی و درآمد برای این کسب‌وکارها حساب می‌شود و آنها را احتمالا به همکاری بیشتر وا می‌دارد، سوالی که در این بین مطرح می‌شود اینست که در قوانین بیمه جایی برای این افراد هست یا خیر؟ به طور کلی چه حداقل‌هایی برای این‌گونه افراد فریلنسر یا دورکار باید لحاظ شود؟ تولید کننده محتوا و یا راننده‌ای که شاید چند روز در هفته کار را تعطیل کند، تفاوت نوع بیمه تامین اجتماعی وی با دیگر شاغلین چیست؟«منصور آتشی»، مدیرکل امور فنی بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی، کمی ابعاد بیشتری از این جریان تازه را برای دیجیاتو روشن می‌کند و البته بازهم نهایی شدن این فرایند را کمی زمان‌بر عنوان می‌کند. وی به دیجیاتو می‌گوید:

«به طور کلی قانون بیمه‌ تامین اجتماعی برای هر فرد شاغلی در هر صنفی یک الزام محسوب می‌شود و یک حق مسلم فردی هر فرد شاغل به شمار می‌رود. اشتغال نیز دو حالت دارد: یکی رابطه مستقیم بین کارفرما و نیروی تحت کار وی و یک مدل دیگر رابطه کاری غیر مستقیم و حتی دریافت غیر مستقیم مزد از سوی کارفرما که با توسعه فضای مجازی و شاغلین در این حوزه، مدل نوع دوم روز به روز گسترده‌تر می‌شود. این افراد شاید در شکل و شمایل جدیدی از کار مشغول هستند ولی آنها هم بالاخره روزی به سن بازنشستگی می‌رسند که در این حالت با نبود بیمه تامین اجتماعی در تاریخ شغلی‌شان، یقینا برای معیشت زندگانی خود رد سنین بالا به مشکل برخواهند خورد.»

در قدم اول با 11 مجموعه نسبتا مطرح استارتاپی مذاکراتی مطرح شده است

آتشی مراجعات مکرر شاغلین و فعالان حوزه فضای مجازی و استارتاپی به این سازمان و شکایات آنها را عامل اصلی مطرح ساختن بیمه تامین اجتماعی این اقشار بیان می‌کند و دعوت از 11 مجموعه نسبتا شناخته شده استارتاپی را برای شفاف سازی این مساله تایید می‌کند:

«در طی برگزاری جلساتی که با این شرکت‌ها داشتیم سعی کردیم که تکالیف قانونی آنها در قبال نیروهایشان را به آنها گوشزد کنیم و حق و حقوق افراد را برایشان شفاف سازی کنیم. جلسات چند روز پیش با پیگیری‌های شدیدتری انجام شد و حالا سازمان منتظر واکنش این مجموعه‌هاست تا بلکه خود آنها همکاری بیشتر و بهتری را برای تحقق این موضوع با ما داشته باشند. باور داریم که شاید شرایط ذکر شده چندان قابل لمس نبوده چرا که تا به امروز همکاری‌های لازم را ندیدیم، البته این در صورت عدم تعامل نیز دست سازمان بیمه تامین اجتماعی کوتاه نیست و از اهرم‌های خاص خود می‌تواند برای اجباری شدن این امر استفاده کند ولی در حال حاضر ترجیح ما یک تعامل سازنده است»

بیمه شاغلین استارتاپی با توجه به ماهیت کار برخی از آنها تفاوت‌هایی خواهد داشت

وی درباره نحوه بیمه‌شدگان شاغلین استارتاپی با توجه به ماهیت متفاوت کار آنها در ابعادی چون زمان کار و نوع شغلشان نکاتی را گوشزد کرد:« طبق قانون 7درصد از حقوق پرداختی (که حداقل باید طبق قانون وزارت کار باشد) به فرد بابت بیمه وی کسر شده و حدود 20 الی 23 درصد (بستگی به نوع مشمول مقررات بیمه بیکاری) از سوی کارفرما نیز پرداخت می‌شود. حالا در شرکت‌های استارتاپی این مقدار با توجه به نوع فعالیت آنها می‌تواند متغیر باشد و کارفرما باید از داخل لیست و دیتاهای استارتاپ خود نحوه کار فرد را مشخص کند. البته موارد مشکوک توسط سازمان پیگیری می‌شود چرا که برخی کارفرماها برای اعطای بیمه کمتر گاهی تعداد روزهای کاری یک نیروی کار را کمتر از واقعیت اظهار می‌کنند.»

بیمه این افراد می‌توانند در طی قراردادی با سازمان‌ها به صورت گروهی انجام پذیرد

مدیرکل امور فنی بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی از احتمال رخ دادن توافقاتی برای بیمه افراد شاغل در این سازمان‌ها به صورت گروهی به منظور دوری از کاغذبازی‌های متعدد اداری خبر داد و یا بیمه مشاغل آزاد را برای این افراد با توجه به درآمدشان از شغل مجازی خود توصیه می‌کند: «در این حالت فرد با توجه به درآمد خودش و توافقات وی با شرکتی که در آن کار می‌کند‏، به یک نوعی بیمه خویش‌فرمایی انجام می‌دهد. البته تمام این گزینه‌ها فعلا در حد احتمالات هستند و هنوز هیچ چیز به طور قطعی مشخص نشده است.»

تحقق این امر مستلزم همکاری شرکت‌های اصلی با سازمان بیمه تامین اجتماعی است

نوع کار برخی فریلنسرها و یا شاغلین در استارتاپ‌ها و سایت‌ها بسیار متغیر است و زمان‌بندی مشخصی ندارد. در این حالت آنطور که به نظر می‌رسد با پایش اطلاعات هر کارمند و یا کارگر می‌توان به حق بیمه حقیقی که باید در حق او پرداخت شود رسید که این امر مستلزم همکاری شرکت‌های اصلی با سازمان بیمه تامین اجتماعی است. امری که به گفته مسئولین این سازمان تلاش شده تا قبل از پایان سال جاری به نتیجه برسد و تکلیف آن به طور دقیق مشخص شود.