هوش مصنوعی پرده از راز ۶۰۰ ساله دست نوشته ووینیچ کنار زد

حدودا صد سال پیش بود که کتاب خطی ۲۴۰ صفحه ای ووینیچ در اروپا کشف شد. این کتاب با زبان رمزی به رشته تحریر در آمده و حاوی دست نوشته های مرموزی است که نه زبان شناسان و نه کارشناسان رمزگشایی قادر به درکش نبوده اند.

حالا خبر رسیده که محققان کانادایی با کمک هوش مصنوعی گامی بزرگ و ارزنده را در راستای رمزگشایی از مفاهیم پنهان این دست نوشته برداشته اند.

خود کتاب به نام ویلفرید ووینیچ، یک کتابفروش لهستانی اسم گذاری شده که در سال ۱۹۱۲ میلادی این نسخه خطی را خریداری کرد. زبان مورد استفاده در کتاب ناشناخته و رمزگذاری شده است که این مساله (هم ناشناخته بودن زبان و هم رمزنگاری شده بودن آن) محققان را حسابی سردرگم کرده و دست کم تا امروز رمزگشایی و تفسیر محتوای آن را غیرممکن کرده بود.

دست نوشته ووینیچ شامل صدها صفحه شکننده می شود (که البته برخی صفحه های آن نیز گم شده اند) که سطور آن نیز از چپ به راست نگاشته شده. اغلب صفحات همانطور که گفته شد با تصویرسازی و نمودارهایی که به گیاهان و نمادهای ستاره شناسی مربوط می شوند پر شده اند اما اینکه متون آن چه معنایی می دهند کسی نمی داند.

با در نظر داشتن آنچه گفته شد این کتاب خطی عنوان مهم ترین راز جهان را به خود اختصاص داده چراکه چندین دهه است رمزگشایان حرفه ای و آماتور را به خود مشغول ساخته است.

این کتاب خطی عنوان مهم ترین راز جهان را به خود اختصاص داده

از جنگ جهانی دوم تا الان نظریه های مختلفی در رابطه با زبان رمزگذاری شده این کتاب مطرح گردیده، از جمله آنکه محتوای آن از طریق طرح های رمزگذاری نیمه تصادفی، واروواژه یا سیستم های نوشتاری فاقد حروف صدادار تهیه شده. برخی حتی نظرشان این است که کتاب ووینیچ یک شوخی استادانه است.

همین امر Greg Kondrak کارشناس پردازش زبان طبیعی دانشگاه آلبرتا را بر آن داشت تا از هوش مصنوعی برای رمزگشایی این کتاب کمک بگیرد. وی با همراهی یکی از شاگردانش در بررسی های خود دریافت که این کتاب به زبان عبری نوشته شده و حروف در آن با الگویی ثابت کنار هم قرار گرفته اند. البته این دانشمندان هنوز معنای دست نوشته های ووینیچ را نمی دانند اما قرار است محققان دیگری نیز به این پروژه ملحق شوند.

گام نخست دانشمندان تشخیص زبان رمزگذاری شده کتاب بود. برای این منظور هوش مصنوعی طراحی شده آنها متن «بیانیه جهانی حقوق بشر» را از نظر گذراند که به ۳۸۰ زبان مختلف ترجمه شده است و در آن به دنبال الگوها گشت. بعد از این کار هوش مصنوعی با اطمینان بالا به این نتیجه رسید که دست نوشته ووینیچ به زبان عبری رمزگذاری شده است. گام بعدی آن رمزگشایی از این زبان بود.

آنها در مرحله بعدی تلاش نمودند فرضیه مطرح شده از سوی دانشمندان قبلی را مبنا قرار دهند که براساس آن این کتاب از طریق آلفاگرام نوشته شده (کلماتی که در آن متون جای خود را به واروواژه هایی با ترتیب حروف الفا داده اند (برای مثال آلفا گرام DIGIATO به ADGIIOT تبدیل می شود). تیم تحقیق در ادامه الگوریتمی توسعه دادند که می توانست این واروواژه ها را گرفته و کلمات عبری اصلی را تحویل بدهد.

در ادامه مشخص شد که بالغ بر هشتاد درصد کلمات در یک دیکشنری عبری قرار داشتند اما معلوم نیست که آیا به صورت کلی چینش این کلمات معنا و مفهوم خاصی دارد یا خیر.

و در گام نهایی دانشمندان موفق شدند عبارت اولیه کتاب را رمزگشایی کنند و آن را در اختیار یک متخصص علوم رایانه مسلط به زبان عبری قرار دادند که وی نیز اظهار داشت نتیجه کار را نمی توان یک جمله منسجم و کامل دانست.

با این حال اما بعد از یک یا دو مورد اصلاح دیکته ای کلمات این جمله، گوگل ترنسلیت موفق شد آن را به یک جمله انگلیسی قابل فهم بردگردان کند و معنا این بود:

او پیشنهاداتی به کشیش، مردی که در خانه بود، من و دیگر مردم داد.

البته باز هم باید تاکید کنیم که دانشمندان این دست نوشته را به صورت کامل رمزگشایی نکرده اند و صرفا موفق شده اند زبان اصلی آن و روش رمزگذاری اش را تشخیص دهند و آنطور که Kondrak گفته تا زمانی که مورخان زبان عبری این کتاب را بررسی نکنند امکان رمزگشایی کاملش فراهم نخواهد بود.

در انتها باید اشاره کنیم که تیم تحقیق حالا در نظر دارند الگوریتم تازه خود را روی دیگر دست نوشته های تاریخی پیاده سازی کنند و این مساله از پتانسیل های بالای هوش مصنوعی برای حل مسائلی خبر می دهد که مدت هاست ذهن انسان امروزی را به خود مشغول کرده است.