تغییر یک شبه لهجه چطور اتفاق می افتد؟

دوسال پیش بود که اتفاقی عجیب برای میشل مایرس از اهالی آریزونا رخ داد؛ لهجه اش به یکباره تغییر کرده بود و گویی از سفری دور و دراز و از کشوری دیگر به زادگاهش باز گشته بود.

این خانم ۴۵ ساله در تمام طول عمر خود هیچگاه به لندن سفر نکرده اما بعد از آنکه به خاطر سردردی آزاردهنده به خواب رفت و بیدار شد، متوجه گردید که لهجه اش شبیه بریتانیایی ها شده.

شرایطی که برای مایرس به وجود آمده احتمالا نوعی بیماری نادر به نام سندروم لهجه خارجی یا به اختصار FAS است که البته احتمال وقوعش بسیار اندک است اما معمولا زمانی رخ می دهد که نوعی حادثه عصبی نظیر آسیب مغزی برای افراد رخ می دهد.

تا به امروز حدودا صد مورد از این سندروم در سراسر جهان دیده شده

طبق اعلام پژوهشگران دانشگاه تگزاس در دالاس، تا به امروز حدودا صد مورد از این سندروم در سراسر جهان دیده شده و در جریان آن به طور مثال لهجه افراد از ژاپنی به کره ای، بریتانیایی به فرانسوی، آمریکایی به بریتانیایی و اسپانیایی به مجارستانی تبدیل شده است.

برای آنکه درک بهتری از سندروم لهجه خارجی داشته باشید بهتر است در مورد تغییرات اندکی فکر کنید که یک لهجه را از دیگری متمایز می کنند. برای مثال با تلفظ نکردن حرف «r» یا آر، پیچ دادن به زبان در زمان ادای برخی حروف صدادار، چسباندن لب ها به یکدیگر یا ادا نکردن کامل یک حرف بی صدا به ناگاه متوجه خواهید شد که لهجه تان شبیه به انگلیسی زبان های بریتانیا شده است.

حال اگر تمامی این تغییرات را به صورت دائمی روی تکلم خود اعمال کنید (یعنی هر زمان که برخی حروف خاص چه از نوع صدادار و چه از نوع بی صدا را ادا می کنید) میتوان گفت که شما به سندروم لهجه خارجی دچار شده اید.

زن نوروژی که در اوج جنگ جهانی دوم لهجه آلمانی پیدا کرد

در یکی از روزهای سال ۱۹۴۱ و درست در اوج جنگ جهانی دوم تکه ای از گلوله های انفجاری موسوم به شرپنل به سر یک خانم نوروژی به نام Astrid L اصابت کرد و جراحتی را به بار آورد. این جراحت مغزی مصادف شده بود با حمله به کشورش که در اشغال آلمان ها بود. وقتی این خانم مجددا هوشیاری اش را به دست آورد لهجه اش به لهجه سربازان دشمن شباهت پیدا کرده بود.

Georg Herman Monrad-Krohn از عصب شناسان سرشناس جهانی در نخستین گزارش موردی اش پیرامون سندروم لهجه خارجی اینطور نوشت:

او با نوعی تلخی وصف ناشدنی در حرف هایش مرتبا گلایه می کرد که در فروشگاه ها توسط یک آلمانی دستگیر می شود.

البته از زمان انتشار این مقاله تا به امروز محققان بالغ بر یک صد مطالعه موردی در رابطه با سندروم مذکور انجام داده اند. این شرایط عموما زمانی در یک فرد بروز میکند که زبان مادری اش به زبانی که در ادامه مانند آن سخن خواهد گفت شباهت داشته باشد.

در مورد مایرس باید بگوییم که او با لهجه ای شبیه به انگلیسی بریتانیایی از خواب بیدار شد در حالی که زبان مادری اش انگلیسی آمریکایی بوده است.

آمریکایی با لهجه بریتانیایی

در مورد خانم مایرس و مشکلی که برای وی پیش امده باید بگوییم که هنوز دقیقا مشخص نیست چه دلایلی به شکل گیری این سندروم در وی منجر شده اند و آیا اساسا او به این سندروم مبتلا شده یا مساله  دیگری برای وی رخ داده است.

همانطور که در ابتدای مطلب گفتیم این سندروم زمانی رخ می دهد که فرد دچار آسیب یا جراحت مغزی می شود. در اغلب موارد نیز این آسیب در نتیجه سکته یا ضربه مغزی ترومایی رخ می دهد؛ یعنی زمانی که نواحی مغزی مرتبط با تکلم دچار آسیب می شوند. در موارد دیگر نیز سندروم مذکور ممکن است به خاطر وجود بیماری های روانی مهم از قبیل شیزوفرنی تشدید شود اما دقیقا مشخص نیست که آیا این قبیل بیماری ها به خودی خود می توانند باعث ایجاد سندروم لهجه خارجی شوند یا خیر.

مولفان گزارش موردی سال ۲۰۱۵ از یک خانم ۳۴ ساله که علائم سندروم لهجه خارجی و شیزوفرنی را با هم داشته در این باره گفته اند:

در بیماران مبتلا به روانپریشی نیز لهجه جدید در تمام طول بیماری می تواند دیده شود و ممکن است بعد از فروکش کردن بیماری به کل از بین برود.

جالب آنکه مایرس در مصاحبه ای دیگر گفته بود این نخستین باری نیست که با یک لهجه جدید از خواب بیدار می شود. ظاهرا این خانم در طول عمر خود در برهه های کوتاه مثلا دو هفته ای به لهجه های استرالیایی و ایرلندی صحبت کرده. اما در مورد اخیر لهجه بریتانیایی او برای بیش از دو سال به قوت خود باقی مانده است.