چطور می‌توان به دولت الکترونیک واقعی دست یافت؟

ایران در حالی گام به دوران عصر فناوری و اطلاعات می‌گذارد که پیشرفت تکنولوژی و فناوری در بخش‌های مختلف آن با یکدیگر همخوانی ندارند. بزرگترین نقطه ضعف کشور در بخش دولتی دیده می‌شود که دایما دم از الکترونیکی شدن آن زده می‌شود ولی موانع و مشکلات بسیار پیرامون آن منجر به عدم تحقق موضوع دولت الکترونیکی در واقعیت می‌شود.

حتی وزیر ارتباطات کنونی، «محمدجواد آذری جهرمی»، که از حامیان و مستولیان این امر به حساب می‌رود در آغاز فعالیت خود در این منصب، از سنگ‌اندازی‌های گوناگون بر سر اجرای درست این طرح گفته بود و اگر خاطرتان باشد، خبر از ۵۲ مرحله استعلام از ۱۷ دستگاه دولتی برای مجوز یک استخر پرورش آبزیان شرکت‌های دانش‌بنیان داده بود. به راستی این مشکلات از کجا سرچشمه می‌گیرد و آیا ایران رنگ دولت الکترونیکی شدن را بالاخره در دولت دوازدهم و سال جدید خواهد دید یا خیر؟

نبود نیروی حاذق در بخش دولتی از موانع جدی دولت الکترونیکی شدن کشور است

با اجرایی شدن فاز اول دولت الکترونیک در اواخر دولت یازدهم (10 مردادماه) بعد از وقفه‌ای 35 ماهه، تصور نهایی شدن این طرح بیشتر از پیش به واقعیت نزدیک شد ولی امروزه شاهد موانع ریز و درشت زیادی درباره آن هستیم. با توجه به پیشرفت فناوری، مردم انتظار دریافت خدمات دولتی را با حداقل هزینه و حداکثر سرعت از طریق بستر الکترونیکی را دارند. از آن سو سیستم‌های دولتی هنوز در بسیاری از بخش‌ها کهنه هستند و همچنین سرمایه‌گذاری کلانی بر این بخش صورت نمی‌گیرد.

دولتی‌ها به تازگی پی به حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و خصوصی برده‌اند و مسئله کمک خواستن از افراد این حوزه را پذیرفته‌اند. در همین راستا بهرنگ بینش، کارشناس حوزه الکترونیک در گفتگو با دیجیاتو می‌گوید:

«همان گونه که در اعمال آموزش الکترونیکی با مشکلاتی هم چون نبود دانش کافی در مواجه هستیم، نیروی حاذق و ماهری هم که مسائل روز الکترونیک را بداند در ادارات دولتی انگشت‌شمار هستند. آمار سنی بالای کارکنان این ادارات و مدیران آنها باعث شده که این موضوعات تا حد زیادی در سازمان‌های دولتی گنگ به نظر برسد. به‌کارگیری نیروی جوان و کاربلد در راس امور هم اعتراضات کارمندان پیشین و باسابقه را با خود به همراه دارد. دولت دوازدهم در جوانسازی وزارت ارتباطات که در جرگه ارکان مهم در الکترونیکی ساختن دولت جای دارد، هوشمندانه عمل کرده است.»

خود مسئله رسیدن به تصمیمی واحد درباره دولت الکترونیک تبدیل به یک کاغذبازی بزرگ بین نهادهای گوناگون شده است

وی با اشاره به روابط چندگانه در این سیستم که شامل روابط دولت و مردم‏، دولت و دولت، دولت و صاحبان تجارت و دولت و کارمندان می‌شود از پیچیدگی‌های گسترده آن در وضعیت کنونی می‌گوید. به نظر بینش ناهماهنگی در بین بخش‌های سیاستگذاری و گستردگی بوروکراسی اداری از بزرگترین مشکلات ایجاد دولت الکترونیکی یکپارچه در کشور هستند چرا که چندین نهاد مختلف در ایران معمولا به نتیجه واحد و یکسانی در تصمیم گیری مسائل نمی‌رسند:

«از دیگر ضعف‌های تعریف کنونی دولت الکترونیک اینست که شهروندان یک بار تمام مراحل را به صورت آنلاین طی می‌کنند و سپس دوباره نیاز به مراجعه حضوری و ارائه اصل مدراک و... دیده می‌شود. این مسائل باعث از هم گسیختگی دولت الکترونیک در کشور شده و نه تنها باعث ایجاد رضایت در کاربران نمی‌شود، بلکه یک کاغذبازی اداری جدید، آن هم به‌صورت آنلاین درست خواهد کرد که تضاد عمیقی با مفهوم دولت الکترونیک داراست.»

با توجه به اینکه در برنامه ششم توسعه رسیدن به موضوع دولت الکترونیک بارها تاکید شده است، باید دید چه زمانی وعده‌های تحقق آن به حقیقت می‌پیوندد و آیا انجام آن به سود ملت خواهد بود و یا نظام اداری سخت‌تر و مشکل‌دارتری را با خود به همراه می‌آورد؟