گزارش میدانی دیجیاتو؛ نوسازی ون های فرسوده در سایه تردید تاکسیرانان

اندازه بزرگی دارند اما صندلی‌های‌شان کوچک است و نشستن در آن خیلی راحت نیست؛ ون‌ های فرسوده سبز رنگ مورد علاقه مسافران نیستند و به همین دلیل بیشتر مسافران تاکسی‌های زرد رنگ معمولی را ترجیح می‌دهند.

در پایانه تاکسیرانی، خط میدان رسالت به میدان ونک به نسبت بقیه خطوط، صف طولانی‌تری دارد. یک ون در ابتدای خط ایستاده اما مسافران تمایلی به استفاده از آن نشان نمی‌دهند و منتظر مانده‌اند تا تاکسی‌های معمولی از راه برسند. یکی از مسافران که در صف است و تقریبا سنی از او گذشته می‌گوید: «سوار شدن و پیاده شدن از ون سخت است، تاکسی را ترجیح می‎دهم.»

مرد دیگری که جوان‌تر است به سرعت حرف را ادامه می‌دهد: «اندازه ون‌ها بزرگ است، نمی‌توانند خیلی راحت در خیابان سبقت بگیرند، برای همین بیشتر در ترافیک می‌مانند و دیرمان می‌شود.» حرف او خیلی منطقی به نظر نمی‌رسد. دختر جوانی که کوله به دوش دارد جوابش را می‌دهد: «ولی همین لایی کشیدن‌ها ترافیک ایجاد می‌کند.»

هرکدام‌شان دلیلی دارند تا سوار ون های فرسوده نشوند و بالاخره هم پژو زرد رنگ می‌رسد. مسافرین داخل صف بدون آنکه به ون توجه کنند، سوار تاکسی شده و راهی مقصد می‌شوند. این اتفاقی‌ست که در بیشتر مواقع رخ می‌دهد، مگر صبح زود که همه قصد رفتن به محل کار را دارند و انتهای صف به سختی دیده می‌شود. دختر مسافر می‌گوید: «صبح که دیگه شوخی بردار نیست و این ون‌ها می‌آیند تا صف را جارو کنند و بروند.»

راننده ون کمی آن‌طرف‌تر در سایه نشسته، سیگاری آتش زده و دستمال خیسی به سر بسته تا از گرما در امان بماند. حوصله گفتگو ندارد و در نهایت با کلافگی می‌گوید:

«یکی از مشکلات ما راننده‌ها همین است که مسافران کمتر سوار ون می‌شوند، من نباید برای مسافر سوار کردن، فریاد بکشم تا مسافر بیاید و بعدش هم سوار تاکسی‌های دیگر شود. تازه آن تاکسی‌ها قیمت خون مسافر را می‌گیرند و اصلا به نرخ اصلی مسافر جابجا نمی‌کنند اما بازهم مردم سوارشان می‌شود، از ماست که برماست.»

همکار دیگرش که او هم راننده ون خط سیدخندان به رسالت است از شرایط کار با ون راضی نیست او می‌گوید در ماه رمضان مسافران کمتر می‌شود و مدعی‌ست که روزانه حدود 5 سرویس سوار جابه‌جا می‌کند و این درآمدها برای هزینه‌های امروز کافی نیست.

سن اسقاط تاکسی‌های ون‌ 10 سال است. یعنی تاکسیرانانی که این ون‌ها را 18 میلیون تومان خریده‌اند بعد از 10 سال باید اسباب کارشان را به قیمت اسقاطی 12 میلیون تومان بفروشند. آقا ابراهیم که صورت آفتاب سوخته‌ای دارد از پیشنهاد خرید ون‌های اسقاطی که بیشتر عصبانی‌اش می‌کند، تعریف می‌کند:

«چند بار بچه پولدارها پیشنهاد داده‌اند که خودرو اسقاط‌مان را با پراید معمولی عوض کنیم تا خودشان بتوانند با گواهی اسقاط همین ون فرسوده، تویوتا 400 میلیونی وارد کنند و در بازار چندین میلیون بیشتر بفروشند. یعنی من برای خرید ون جدید از پارس خودرو 120 میلیون هزینه کنم که بعد از 10 سال سرمایه من به یک دهم برسد و شخص دیگری با منت به من یک خودرو جایگزین دیگر بدهد تا خودش سود چند صد میلیونی ببرد.»

واقعیت این است که ون های سبز رنگی که حالا در شهر ها تردد می‌کنند در سال 1387 با قیمتی در حدود 18 میلیون تومان به راننده‌ها واگذار شده‌اند که در آن زمان بهایی مناسب برای پیش خرید کردن یک واحد مسکونی بود، اما حالا بعد از گذشت ده سال جنگ اعصاب و روان با این ون های چینی، راننده‌ها خود را متضرر بزرگ قضیه می‌بینند، به خصوص که با توجه به تورم قیمت مسکن و خودرو در کشور به شدت بالا رفته و دولت در بهترین حالت به ازای گواهی اسقاط هر ون به رانندگان 12 میلیون تومان می‌دهد. این در حالی‌ست که ون های جدید هایس برلیانس پارس خودرو برای تاکسی رانان 120 میلیون تومان آب می‌خورد و البته که اخیرا قیمت این خودروها نیز با افزایش مواجه شده و به 160 میلیون تومان رسیده است.

ون‌ها چند مدل دارند که فعلا در این ایستگاه دو مدل از آنها دیده می‌شود. یکی کوچکتر که دو در دارد و دیگری کمی بزرگتر است که یک در دارد. اگر سوار ون‌های تاکسی شده باشید متوجه می‌شوید که بیشتر رانندگان درهای ون را به حالت اتوماتیک در آورده‌اند. با این حال رانندگان از هیچ کدام از نمونه‌های ون راضی نیستند:

« مثلا گیربکس تمام ون‌ها مشکل دارد و زمانی که کولر را روشن می‌کنیم به موتور ماشین فشار می‌آید و واشر می‌سوزد.»

تعداد ون‌های فرسوده کم نیست. اینطور که تاکسیرانان می‌گویند، سازمان تاکسیرانی برای برای نوسازی، خودروهای ون هایس پارس خودرو را پیشنهاد داده‌ که موتور آن مانند موتور ون‌های قدیمی برلیانس است، اما بدنه سنگین‌تری دارند و در سربالایی ها مشکل پیدا می‌کنند. به همین دلیلی هیچ کس خریدارشان نیست. راننده‌ها هم می‌گویند که «خودروسازان خودروهای درجه 3 که نتوانسته‌اند بفروشند را به رانندگان تاکسی می‌دهند.»

با این حال تاکسیرانی قصد دارد بعد از 10 سال تاکسی های ون را نوسازی کند. این سازمان اعلام کرده است که برای این کار تسهیلات 60 میلیونی و یارانه 20 میلیون تومانی در نظر گرفته است.

طرف دیگر ماجرا اما سازمان تاکسیرانی است: «علیرضا قنادان» مدیرعامل تاکسیرانی در گفتگو با دیجیاتو ضمن ابراز اطلاع از مشکلات بیش از حد ون‌ های فرسوده برای تاکسیرانان، درباره موانع نوسازی ون‌ های فرسوده گفت:

«باتوجه به نبود گزینه با کیفیت مناسب و قیمت اقتصادی برای جایگزینی این ون های فرسوده، مذاکره با خودروسازهای مختلف به سرانجام نرسیده و در حدود 10 سال متوقف مانده بود.»

اخیرا با تغییر مدیریت شهری و نگاه ویژه شهردار  تهران و پشتیبانی معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری، مبنی بر حمایت از نوسازی ناوگان حمل و نقل درون شهری و همچنین رایزنی‌های صورت گرفته با ستاد حمل و نقل و سوخت کشور، تلاش‌های انجام شده منجر به عقد قرارداد همکاری با شرکت پارس خودرو از گروه خودروسازی سایپا مبنی بر نوسازی ون های فرسوده مدل 2007 با جایگزینی ون هایس برلیانس با یارانه ویژه تاکسیرانی شد.

در این طرح دارندگان ون تاکسی مدل 2007، برای نوسازی ون خود با ون مدرن هایس برلیانس، علاوه بر ارزش اسقاط ون‌ ها که 12 میلیون تومان است 20 میلیون تومان هم یارانه ویژه تاکسیرانی از محل اعتبارات شهرداری تهران در این حوزه دریافت خواهند کرد. یعنی دارندگان تاکسی ون‌ با آورده 12 میلیون تومان می‌توانند در فاز اول طرح که با تعداد محدود آغاز شده، ثبت نام خود را در سامانه نوسازی شرکت‌های خصوصی تاکسیرانی تحت پوشش سازمان انجام دهند.

مدیرعامل سازمان تاکسیرانی شهر تهران با بیان اینکه وام 60 میلیون تومانی سایپا در قالب لیزینگ بدون نیاز به ضامن و با اقساط 60 ماهه در اختیار متقاضیان قرار می‌گیرد، گفت:

«خوشبختانه با این اقدام گروه خودرو سازی سایپا مشکل معرفی ضامن به بانک‌ها به جهت دریافت وام به‌طور کلی از میان برداشته شده است».

بر اساس مصوبات قانونی واردکنندگان خودرو باید براساس نوع خودرو تعدادی گواهی اسقاط به ستاد حمل و نقل و سوخت ارائه کنند. بر اساس این مذاکره و پیگیری‌های سازمان تاکسیرانی، اگر این گواهی‌های اسقاط که ارزش آن حدود 16 میلیون تومان است قبل از مصوبه هیات وزیران در خصوص واردات خودرو به ستاد حمل و نقل و سوخت کشور ارائه شود، این تاکسی ون ها از ارائه گواهی‌های اسقاط معاف می‌شوند.

علرغم تمام تلاش‌های سازمان تاکسیرانی برای نوسازی ون های فرسوده،  تاکسیرانان بازهم از شرایط نوسازی رضایت ندارند. راننده کلافه سیگار دومش را روشن می‌کند و دستی به پیشانی عرق کرده‌اش می‌کشد و می‌گوید: «بازهم ون بخرم و قسط بدهم تا مسافران با منت سوار شوند. همان بهتر این ون را با پراید کم دردسر عوض کنم و خودم در شهر مسافرکشی کنم.»