مرکز بررسی استراتژیک ریاست جمهوری: احتمال سهمیه بندی سوخت برای افزایش عدالت اجتماعی

افزایش نرخ سوخت احتمالی بود که پس از نوسازی دستگاه‌های کارت سوخت در جایگاه‌ها تقویت شد، اما امروز «حسام الدین آشنا» رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری این احتمال را کرد و به لزوم اتخاذ تدابیری جهت اصلاح مبنای قیمت گذاری، مصرف سوخت و باز توزیع درآمدهای حاصل از سیاست‌های قیمت تاکید کرد.

آشنا با اشاره به تبعات اجتماعی افزایش نرخ سوخت، گفت:

«این امر در حال حاضر امکان پذیر نیست و باید به دنبال گزینه‌های دیگری باشیم.»

آشنا در نشست «بررسی گزینه­‌های جدید سیاست یارانه بنزین» با اشاره به آمار تولید و مصرف بنزین در کشور، درباره ضرورت تغییر رویکرد نسبت به عرضه و مصرف سوخت در کشور، اظهار داشت:

«در حال حاضر مصرف کشور در بخش بنزین به طور متوسط حدود ۸۵ میلیون لیتر در روز و تولید کشور درحدود ۷۶ میلیون لیتر است که البته با تکمیل فاز جدید پالایشگاه خلیج فارس امکان تامین مصرف فعلی وجود خواهد داشت.»

با این حال هنوز نگرانی‌هایی درباره میزان تولید و مصرف سوخت وجود دارد. به عقیده رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در حال حاضر مصرف سوخت رو به افزایش است و در صورتیکه این موضوع کنترل نشود، کشور مجددا نیاز به واردات خواهد داشت:

«با این وضعیت، رشد شتابان مصرف بنزین ادامه دارد و در صورتی که تولید و مصرف را با هم هماهنگ نکنیم وارد دوره­‌ای با کمبود فزاینده خواهیم شد.»

کارت سوخت مورد دیگری بود که مشاور رئیس­‌جمهور در مورد آن صحبت کرد. در ابتدای صدور کارت سوخت سیاست براین اساس بود که سهمیه­‌ سوخت متناسب با ۲۰ میلیون خودرو و ۱۲ میلیون موتورسیکلت موجود در کشور تنظیم شود.

به گفته آشنا فلسفه وجود سهمیه بنزین آن بود که منابع نفت و گاز کشور متعلق به عموم مردم باشد و دلیل توزیع بنزین یارانه­‌ای بازگرداندن سهم اندکی از ثروت جامعه به خود مردم بود، اما عملا کسانی که خودرو یا موتور ندارند از یارانه سوخت محروم و کسانی که چند خودرو یا موتور دارند از یارانه بیشتری بهره بردند.

البته آشنا سیاست افزایش کافی قیمت پایه را به دلیل تبعات اجتماعی آن در حال حاضر امکان­‌پذیر نمی‌داند و عقیده دارد که باید به دنبال راه‌های دیگری بود:

«لازم است تدابیری جهت اصلاح مبنای قیمت گذاری، مصرف سوخت و باز توزیع درآمدهای حاصل از سیاست‌های قیمت اتخاذ کنیم.»

گفتنی‌ست در این نشست مسائل مربوط به احتمال تحریم‌­های آتی و همچنین پیامدهای سیاسی، اجتماعی و امنیتی وضعیت فعلی و سناریوهای آینده­‌نگرانه مطرح شد. اما اینطور که مشخص است دولت فعلا برنامه‌ای برای افزایش نرخ سوخت ندارد و در عوض قصد دارد بر مبنا و سیاست‌های قیمت گذاری و مصرف سوخت تمرکز کند.

از جمیع صحبت های فوق می توان نتیجه گرفت که با توجه به سختی واردات سوخت در ماه های آینده و روند شتابان افزایش مصرف بنزین، احتمال سهمیه بندی بنزین در راستای جلوگیری از مصرف بیش از حد وجود خواهد داشت اما قرار نیست این امر با افزایش قیمت همراه باشد. البته در چنین شرایطی این پرسش مطرح می شود که تکلیف افراد نیازمند به میزان بنزین بیشتری نسبت به میزان تعیین شده چه خواهد شد؟ پاسخ احتمالی را می توان در تکراری سناریو فروش بنزین آزاد با قیمت بیشتر جستجو کرد که البته هنوز به شکل رسمی توسط مسئولان مربوطه اعلام نشده است.