وقتی جان انسان ها به موبایل گره می خورد

در سال های اخیر گوشی های هوشمند به جزیی حیاتی از مهاجرت پناهجویان در سراسر دنیا بدل شده است که از مسیریابی در کوه و بیابان ها با استفاده از گوگل مپس تا ارتباط با خانواده را میسر می کند.

۶۰ درصد از پناهجویانی که به آلمان رسیده اند اسناد هویتی خود را همراه ندارند، با این حال دولت آلمان تصمیم گرفته برای ارزیابی هویت واقعی افراد از داده های موبایل آنها استفاده کند؛ هر چند برخی اینکار را تجاوز به حریم خصوصی افراد می دادند.

از سوی دیگر این افراد با استفاده از موبایل با سایت های خیریه نظیر Refugees Welcome در ارتباط هستند که شهروندان از طریق آن اتاق ها و منازل خالی خود را به صورت رایگان در اختیار مهاجران قرار می دهند.

موبایل ها تجربه مهاجرت را دگرگون ساخته اند، اما این تغییر همیشه هم مثبت نبوده است.

 حتی یک الکترون را هم هدر نده

بسیاری از پناهندگی که از مجارستان رانده شده اند، در خرابه ها و ساختمان های متروکه واقع در مرزهای صربستان ساکن می شوند. شماری از داوطلبان صرب برای تامین تدارکات و کمک به پناهجویان عازم این مناطق می شوند و یکی از اقلام همیشگی آنها باتری های ماشین است که امکان شارژ موبایل ها را فراهم می کند.

در یکی از این ساختمان های متروکه که کمتر از یک مایل با مجارستان فاصله دارد، مهاجرانی از سراسر دنیا برای شارژ باتری موبایل هایشان اطراف یک باتری ماشین جمع شده اند و سرگرم صحبت در مورد اهمیت عمر باتری موبایل هستند.

نشید قسم می خورد تکان دادن باتری خالی آن را برای چند دقیقه شارژ می کند

بسیاری از آنها خواهان دریافت پاوربانک هستند تا در زمان در دسترس نبودن نیروهای داوطلب هم امکان شارژ موبایل را داشته باشند. یکی از موضوعاتی که همیشه در بین آنها جریان دارد، شناسایی اپلیکیشن های پر مصرف و یادآوری بستن برنامه ها در صورت عدم نیاز به آنها است.

پناهجویی پاکستانی به نام «نشید» که در این خرابه ها ساکن شده، می گوید یکی از مهمترین نیازهایش در این منطقه مرزی دور افتاده پیدا کردن راهی برای شارژ موبایل است. او که از دسترسی دائمی به برق محروم است، تنها در زمان بازدید نیروهای داوطلب می تواند به باتری موبایلش جان دوباره ببخشد. از اینرو برای حفظ آن تا ملاقات دوباره باید به هر روش عجیبی متوسل شود.

یکی از استراتژی های او اطمینان از خاموش بودن موبایل در طول شب و حتی طی چرت های روزانه و کم کردن سطح روشنایی نمایشگر تا آخرین حد ممکن است. نشید قسم می خورد که خارج کردن باتری تخلیه شده و چندین بار تکان دادن آن امکان چند دقیقه استفاده بیشتر از موبایل را فراهم می کند.

دو دانشجوی «دانشگاه علوم کاربردی آمستردام» هم طرحی را ارائه کرده اند که با استفاده از باتری های قدیمی ماشین امکان تامین انرژی برای پناهندگان را فراهم می کند.

برای بسیاری از مهاجران عبور از دروازه های مجارستان به معنی فرار به سوی خوشبختی و رسیدن به اروپای غربی است. آنها با عبور از مرز مجارستان وارد منطقه شنگن می شوند؛ که از ۲۶ کشور بدون کنترل آنچنانی در مرزها تشکیل شده و ماجراجویی آنها برای رسیدن به کشورهای مدنظر در غرب را به مراتب ساده تر می سازد. با این حال افزایش معیارهای امنیتی در مجارستان عبور از این خط را بسیار دشوار کرده. بسیاری از پناهجویان قبل از پشت سرگذاشتن مرز بارها ضرب شصت ماموران مرزی را چشیده و به درون خاک صربستان عقب رانده شده اند.

پناهجویان از فیسبوک و واتس اپ برای معرفی قاچاقچی های قابل اعتماد و تعیین نرخ قاچاق استفاده می کردند

نشید از هشت ماه قبل در حال تلاش برای ورود به مجارستان بوده است. او که همسر و دو فرزند خردسالش را در پاکستان به همراه نیاورده از طریق واتس اپ با آنها در ارتباط است. علاوه بر این مقصد نهایی او رسیدن به پسر عمویش در پاریس است و از طریق همین اپلیکیشن با وی در ارتباط است.

راه رستگاری را به من نشان بده

در سال ۲۰۱۵ که مصادف با اوج بحران و ورود سیل نیم میلیونی مهاجران سوری به اروپا بود، گروه های چت فیسبوک و واتس اپ به شکل ناگهانی دچار افزایش شدیدی شد که هدف از آن اطلاع مهاجران تازه وارد از مسیریابی، معرفی قاچاقچی های قابل اعتماد، نرخ منطقی قاچاق و بحث درباره موارد دیگر بود. در این گروه ها از طریق نشانه گذاری در گوگل مپس مسیرهای اصلی و حتی بیراهه های منتهی به مقاصد خاص مشخص می شدند.

مهاجران ناآشنا با اپلیکیشن های مسیریابی، در جنگل‌ها یا در میانه راه سرگردان می‌شوند

در برخی موارد سرنشینان قایق هایی که در دریای مدیترانه در حال غرق شدن بودند، به لطف ارسال سیگنال های GPS به نیروهای گارد ساحلی یا سازمان های امدادی نجات پیدا می کردند؛ به عبارت دیگر این افراد به معنای واقعی کلمه جانشان را مدیون موبایل هایشان هستند.

تا قبل از توافق دولت ترکیه با اتحادیه اروپا مبنی بر دریافت کمک هزینه ای هنگفت برای ایجاد سدی محکم در برابر مهاجران، مسیر انتقال مهاجران به اروپا بسیار هموار بود، اما این توافق همه چیز را برای آنها خراب کرد.پس از توافق مذکور و بسته شدن مرزها، برخی از مهاجران با تکیه بر گوگل مپس و دیگر برنامه های مسیریابی راه جنگل در پیش می‌گیرند. این سفر زمینی به شرق اروپا محدود نشده و به طور مثال عده ای از شمال نروژ وارد این کشور می‌شوند.

پناهجویانی که راه جنگل در پیش می‌گیرند، در گروه ها چند ده نفری و همراه قاچاقچی یا «آدم پران» عازم می‌شوند که تضمینی در رساندن‌ آن‌ها به مقصد نهایی نیست. آنهایی که در استفاده از اپلیکیشن های مسیریابی مهارت ندارند، در این جنگل‌ها یا در میانه راه، سرگردان می‌شوند، برای مثال در زمستان چند سال قبل شماری از پناهجویان در سرمای جنگل ‌های نروژ یخ زدند و جان باختند.

آنهایی که امید بیشتری به رسیدن به مقصد دارند، اپلیکیشن های یادگیری زبان آلمانی، فرانسوی، انگلیسی و غیره را دانلود کرده و حین سفر خود را با فرهنگ میزبان وفق می دادند. این افراد با بهره گیری از مترجم گوگل تابلوهای طول مسیر را به ویژه در کشورهای با زبان های کمتر شناخته شده، ترجمه می کردند.

برسان سلام ما را

در طول چند سال گذشته صربستان نقش مهمی را در انتقال پناهجویان از شرق به غرب اروپا ایفا کرده است. افزایش جمعیت این افراد به گسترش مراکز خیریه منجر شده، برای مثال مرکز کمک به پناهجویان Miksalište در «بلگراد»، پایتخت صربستان به صورت ۲۴ ساعت میزبان مهاجران است.

به محض ورود به این مرکز نخستین منظره ای که می بینید تعداد زیادی پناهجو است که دور سیم سیار تجمع کرده و با استفاده از وای فای رایگان سرگرم چک کردن شبکه های اجتماعی، برقراری ارتباط با نزدیکان از طریق اسکایپ و دیگر اپلیکیشن های پیام رسان هستند. احتمالا هر جای دیگر دنیا هم که پناهجویان در آن اقامت داشته باشند، مناظری از این دست هم به وجود می آید.

امروزه به لطف شرایط نامساعد اقتصادی و امنیتی حدود ۷۰ میلیون نفر وادار به مهاجرت اجباری شده اند. این افراد که شامل زنان، افراد سالخورده و کودکان هم می شود، برای رسیدن به مقصد که اغلب اروپای غربی است، ناگزیر به طی هزاران کیلومتر هستند.بیش از نیمی از این افراد از خاورمیانه و کشورهای سوریه، افغانستان و لیبی سفر خود شروع کرده اند. سوری ها به عنوان بزرگترین جامعه مهاجران اجباری تا رسیدن به مرز صربستان و مجارستان باید ۱۴۰۰ مایل را پشت سر بگذرانند. در این سفر دشوار که اغلب چندین ماه به طول می انجامد، مهاجران از برقرای ارتباط با عزیزانشان گرفته تا مسیریابی، یادگیری زبان و حتی سرگرمی های مختصر به شدت به موبایل وابسته هستند.

علاوه بر این بسیاری از خانواده ها به اجبار طی سفر از هم جدا می شدند و تنها راهشان برای برقراری ارتباط و ملاقات مجدد در مکانی دیگر موبایل بود. «آژانس پناهندگان سازمان ملل» (UNHCR) برای نشان دادن اهمیت ارتباط بین پناهجویان در اواسط ۲۰۱۶ برنامه ای با عنوان Connectivity for Refugees را راه اندازی کرد که مفاد آن شامل آموزش استفاده از تمامی قابلیت های موبایل، حق برقراری ارتباط، تخفیف در خرید دستگاه ها و مراکز دسترسی به اینترنت بود.

استارتاپ های بسیاری هم با هدف کمک به این افراد راه اندازی شده اند. برای مثال دو دانشجوی معماری «دانشگاه کالیفرنیا» با راه اندازی استارتاپ LuminAid شارژر خورشیدی موبایل و منبع روشنایی به نام PackLite Max 2-in-1 را برای مهاجران توسعه دادند.

بر اساس برآوردهای سازمان ملل یک سوم از درآمد مهاجران صرف برقراری ارتباط می شد اما سازمانی به نام PCRDP دسترس رایگان مهاجران به داده را بر عهده گرفت. GeeCycle هم با جمع آوری موبایل های کارکرده از سراسر دنیا، آنها را بین مهاجران گریخته از جنگ تقسیم می کرد.

نشید تاکید می کند که فارغ از محدودیت باتری، با استفاده از موبایل و اپلیکیشن ساعت ها و روزهای کسل کننده انتظار برای عبور از مرز را ساده تر پشت سرگذاشته و بدون پرداخت هزینه چندان ارتباط با نزدیکانش را حفظ می کند.

معایب فرشته نجات

موبایل ها علی رغم تمامی مزایای مذکور، از خطرات بالقوه هم عاری نیستند. اتکای بیش از حد به رسانه های اجتماعی برای پیدا کردن مسیرهای مناسب این افراد را در معرض مواجهه با خلافکارانی قرار داده که از ناآگاهی آنها سواستفاده می کنند. گاهی اوقات حتی اطلاعات ارائه شده از سوی نزدیکان هم غلط از آب درآمده و عواقب دردآوری را به همراه داشته اند.

انتشار شایعات غلط درباره راهکارهای پناهندگی آسان دولت های اروپایی ملی گرا نظیر ایتالیا و مجارستان را بر آن داشته تا با ارسال پیامک های انبوه، داده های درست را به دست آنها برسانند. نشید می گوید اگر از واقعیت پناهندگان در اروپا خبر داشت هرگز این راه پر فراز و نشیب ۴ هزار مایلی را در پیش نمی گرفت اما تماس های مکرر خانواده در رابطه با رسیدن وی به مقصد، بازگشت را ناممکن کرده است.

نشید سخنان خود را با سوال در مورد شایعه ای به پایان می برد که در واتس اپ خوانده است. او می پرسد آیا این خبر حقیقت دارد که باتری های موبایل با عمر ۱۰۰ ساعته به بازار عرضه شده اند؟ چون باتری قدرتمندی با این ویژگی ها زندگی او در این نقطه دور افتاده را متحول می سازد.