مدیرعامل تیوان پس از مهاجرت: با وجود سیاست‌های دولت، ماندن منطقی نبود

مدیرعامل باشگاه کارآفرینی «تیوان» که به‌تازگی این مجموعه را به کشور عمان منتقل کرده، باور دارد کشورهای حاشیه خلیج فارس برای نیروی کار ایرانی فرش قرمز پهن نکرده‌اند اما شرایط کار در این کشورها بهتر از ایران است.

به گزارش دیجیاتو، اواخر سال ۱۴۰۱ بود که مدیرعامل باشگاه کارآفرینی تیوان اعلام کرد این فضای کار اشتراکی به‌دلیل تمدید نشدن قرارداد، مجبور به کوچ اجباری از کارخانه نوآوری آزادی شده است.

«محمدرضا سبحان» که آن زمان از نگرانی‌هایش در مورد وضعیت اکوسیستم استارتاپی و آینده نامعلوم آن با وجود «بدرفتاری‌ها» می‌گفت، حالا چند وقتی است از ایران رفته و «تیوان» را به اندکی آن‌سوتر در جنوب خلیج فارس، یعنی کشور عمان منتقل کرده است.

سبحان می‌گوید تلاشش را کرده که تیوان در ایران زنده بماند؛ اما موفق نشده است:‌ «تیوان آزادی که تعطیل شد ما به کارخانه نوآوری های‌وی رفتیم. تقریباً پنج ماه آنجا بودیم و سعی کردیم که حداقل هویت تیوان را زنده نگه داریم. ولی به‌خاطر اینکه فضا کوچک بود و از تهران هم دور بود، چندان صرفه اقتصادی نداشت. در نهایت آنجا را هم جمع کردیم.»

او می‌افزاید: «خیلی دنبال جا گشتم اما نتوانستم جای مناسبی پیدا کنم. در این حین دوستی پیشنهاد کرد به دبی بروم و با فضای کارآفرینی آنجا آشنا شوم.»

سبحان بعد از دبی، سری هم به مسقط، پایتخت عمان می‌زند و در نهایت تصمیم می‌گیرد حساب و کتاب‌های مالی خود را در ایران تسویه کند و با تحویل دادن فضای کار تیوان در کارخانه نوآوری های‌وی، اسفند ماه به عمان برود و تیوان را در آن جا راه بیندازد.

هر چند تیوان در عمان هنوز اول راه است و مسیر زیادی دارد تا جان بگیرد؛ اما سبحان امیدوار است حرکت تازه‌ای را در این کشور آغاز کند.

چرا ایران نه؟ چرا عمان؟

وضعیت اقتصادی و مدیریتی ایران، عاملی است که سبحان آن را بیش از هر چیز در مهاجرتش مؤثر می‌داند.

مدیرعامل تیوان در این مورد توضیح می‌دهد: «شرایط ایران برای ادامه دادن جذاب به نظر نمی‌آمد. وضعیت اقتصادی خوب نبود و به نظر می‌رسید دولت مستقر (دولت سیزدهم) رویکردی در حوزه کارآفرینی ندارد. کسب‌وکارها داشتند تعطیل می‌شدند و دلیل عمده‌اش هم به نظر من سیاست‌های غلط دولت بود. طبیعتاً به نظر من ادامه دادن درست نبود.»

حالا که به عمان رفته می‌گوید رویکرد تیوان در این کشور، استارتاپی نیست و قصد دارد به کسب‌وکارهای متوسط، فضای کار اشتراکی ارائه کند؛ چه به کسب‌وکارهای عمانی و چه آن‌هایی که برای فعالیت به این کشور می‌روند.

او در مورد موقعیت عمان می‌گوید: «شاید عمان کشور پهناور ولی کم جمعیتی باشد و خیلی بازار جذابی به نظر نیاید، اما یک هاب برای صادرات به کشورهای دیگر حاشیه خلیج فارس است. بسیاری از افراد با این نگاه، محصولشان را وارد عمان می‌کنند تا از آنجا به کشورهای دیگر اروپایی و آسیایی صادر کنند.»

سبحان در مورد شیوه فعالیت تیوان در عمان نیز می‌گوید: «امیدوارم که تیوان بتواند پایگاه برای کسانی باشد که قصد دارند محصول یا سرویس خود را به کشورهای دیگر صادر کنند و من بتوانم تسهیلگر این موضوع باشم. در این راه، به کمک دیگران هم احتیاج دارم.»

سبحان البته تأکید می‌کند که برای اظهارنظر در مورد وضعیت کسب‌وکار در عمان زود است و شاید یک سال دیگر زمان ارزیابی و قضاوت فرا برسد.

مدیرعامل تیوان در مورد آن چه تابه‌امروز با آن مواجه شده است، می‌گوید: «تا الان مشکلی نداشته‌ام و رویکرد افراد در عمان تا اینجا خوب بوده است. مردم در برقراری ارتباط بسیار باز و راحت هستند. حداقل مجموعه‌ای که من با آن‌ها کار می‌کنم و فضا را از آن‌ها اجاره کرده‌ام، مجموعه‌ای خوشنام است و تا الان خیلی راحت با همدیگر مذاکره کرده و قرارداد بسته‌ایم.»

او در مورد برخورد مردم عمان با ایرانی‌ها می‌گوید: «تقریباً هر کسی که به عمان آمده، تأیید می‌کند که مردم این کشور نگاه مثبتی به مردم ایران دارند و این خیلی ارزشمند است. رویکرد ما مردم ایران نباید به‌گونه‌ای باشد که به‌خاطر منافع خودمان این نگاه مثبت را منفی کنیم. این نگاه خیلی ارزشمند است. در هر کشوری این نگاه را نداریم که وقتی بدانند ایرانی هستی، تحویلت بگیرند.»

عمان البته خالی از مشکل هم نیست. به گفته‌ او فرایند دریافت مجوز برای شروع کسب‌وکار، در این کشور آسان اما زمان‌بر است: «برای گرفتن مجوز مشکلی نداشته‌ام و فکر می‌کنم خیلی سختگیرانه نیست، ولی از طرف دیگر همه چیز کند است. در عمان باید خیلی صبور باشی. مثلاً ثبت شرکت در دبی شاید سه روزه انجام شود، اما در مسقط حداقل سی روز طول می‌کشد و زمان بیشتری می‌برد. خود من برای گرفتن اسم شرکت هم کلی چالش داشتم و زمان زیادی صرف کردم. این‌ها در واقع خوبی‌ها و بدی‌های کار کردن در عمان هستند.»

فرش قرمزی در کار نیست

سبحان می‌گوید این تصور که کشورهای حاشیه خلیج فارس برای نیروی کار ایرانی فرش قرمز پهن کرده‌اند به کلی اشتباه است: «ما فکر می‌کنیم کشورهای حاشیه خلیج فارس طالب نیروهای ما هستند اما در واقع این یک سوءبرداشت است و واقعیت این‌طور نیست.»

او ادامه می‌دهد: «مثلاً استخدام شدن یک ایرانی در دبی به شدت سخت و تقریباً غیرممکن است. اگر واقعاً طالب بودند، قوانینی وضع نمی‌کردند که استخدام ایرانی‌ها را به نوعی ممنوع کند. قانون نانوشته‌ای وجود دارد که استخدام ایرانی غیرقانونی است. برای همین هیچ شرکتی ایرانی‌ها را استخدام نمی‌کند. این قانونی نانوشته است اما اجرا می‌شود.» به گفته او، شهر دبی به‌دنبال جذب استعدادهاست اما این تنها مربوط به ایرانی‌ها نیست.

بحران مهاجرت جدی است

مدیرعامل تیوان البته موج مهاجرت در ایران را انکار نکرده و می‌گوید: «بااین‌حال خطر مهاجرت ما ایرانی‌ها، خیلی جدی است. فکر می‌کنم برای حاکمیت اصلاً اهمیتی ندارد چون بارها و بارها هشدار داده شده، ولی می‌بینیم که خیلی راحت به‌خاطر بازی‌های سیاسی و اختلافات عقیدتی، افراد حذف می‌شوند. این مسئله در کسب‌وکارها، روابط و همه جنبه‌های دیگر دیده می‌شود. برای آن‌ها استعداد و توانمندی افراد اهمیتی ندارد. به خصوص در سه سال اخیر این اتفاق خیلی شدیدتر شده است.»

سبحان در مورد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می‌گوید: «به‌عنوان کسی که با معاونت علمی در ارتباط هستم، در زمان آقای ستاری این حذف شدن‌ها را نمی‌دیدم. افراد با عقیده‌های متفاوت با هم کار می‌کردند، ولی حالا این‌طور نیست. امیدوارم دولت آقای پزشکیان تغییر رویکرد جدی بدهد و موضوع حذف شدن افراد را جدی بگیرد. من رفتن خودم را بیشتر به‌عنوان کسب تجربه می‌بینم و می‌خواهم ببینیم کار کردن در این‌جا چگونه است.»

او در مورد سیل مهاجرت می‌گوید: «در این هفت سالی که تیوان را داشتم، بچه‌های بااستعداد زیادی را دیدم که با وجود پیشنهادهای خوب حاضر نبودند از ایران خارج شوند. ولی در سه چهار سال اخیر، همگی با شرایط خیلی بدتر از ایران رفتند.»

سبحان البته همچنان به آینده امیدوار است و می‌گوید: «خیلی دوست ندارم غر بزنم و تنها در مورد موارد منفی صحبت کنم. همچنان فکر می‌کنم که ما می‌توانیم موفق شویم. واقعاً امیدوارم دولت جدید رویکرد متفاوتی داشته باشد و بتوانیم ارتباطاتمان را با کشورهای دیگر بهتر کنیم. همچنین امیدوارم تیوان بتواند پایگاهی باشد برای شرکت‌هایی که قصد دارند محصولات خود را به حوزه خلیج فارس صادر کنند.»