چهل سال با لپتاپ ها؛ کامپیوترهای قابل حملی که دنیا را تغییر دادند

این روزها اکثر افرادی که به دنبال یک کامپیوتر شخصی برای انجام امور روزانه خود می گردند، لپتاپ ها را به رایانه های رومیزی یا دسکتاپ ترجیح می دهند. چرا که لپتاپ ها جای کمتری اشغال کرده و قابل حمل هستند؛ عواملی که در فروش بیشتر آنها نسبت به دسکتاپ ها بی تأثیر نبوده اند.

لپتاپ ها همواره سبک تر و باریک تر شده اند

لپتاپ ها از نخستین روزهای عرضه به بازار تا کنون دستخوش تغییرات زیادی شده اند و به لطف نوآوری های مداوم در صنعت، همواره سبک تر و باریک تر گشته اند. به علاوه توان پردازشی آنها نیز افزایش یافته و با هر بار شارژ، مدت زمان بیشتری به فعالیت ادامه می دهند.

البته تولید کامپیوترهای قابل حمل باریک با توانمندی های بالا، کار آسانی نیست. ما نیز در این مطلب قصد داریم با نگاهی به تاریخچه لپتاپ ها و نخستین رایانه های قابل حمل، مسیر رشد این ابزارهای محبوب را مرور کنیم. با دیجیاتو همراه باشید.

سال 1981 میلادی: Osborne 1، نخستین کامپیوتر قابل حمل واقعی

بسیاری از افراد کامپیوتر Osborne 1 را جد بزرگ لپتاپ های امروزی می دانند. این محصول که در سال 1981 میلادی توسط کمپانی Osborne Computer عرضه شد، از یک نمایشگر 5 اینچی برخوردار بود و با مودم داخلی، کیبورد و دو درایو فلاپی، در زمان خود کامپیوتر کاملی محسوب می شد.

هرچند محصول شرکت آزبورن ابعاد بزرگی داشت و با وزن 11 کیلوگرمی، تقریباً معادل 5 دستگاه مک بوک پرو امروزی سنگین بود. البته بازار روی خوشی به Osborne 1 نشان نداد؛ اما این محصول برای نخستین بار ایده یک کامپیوتر قابل حمل را به کاربران معرفی کرد.

گفتنی است Osborne 1 در زمان عرضه 1795 دلار قیمت داشت که معادل 5000 دلار امروزی بود.

سال 1983 میلادی: Grid Compass 1101، نخستین لپتاپ با طراحی صدفی

اولین کامپیوتر قابل حملی که به لپتاپ های امروزی شباهت داشت، Grid Compass 1101 بود که در سال 1983 عرضه شد و با طراحی Clamshell یا صدفی، امکان تا شدن کامپیوتر با قرارگیری صفحه نمایش روی کیبورد را فراهم می کرد. این نوآوری در طراحی باعث شد علاوه بر محافظت از نمایشگر و کیبورد، Grid Compass 1101 در حالت بسته جای کمتری نیز اشغال کند.

طراحی صدفی پس از 35 سال همچنان در محصولات جدید مورد استفاده قرار می گیرد

طراحی صدفی آنچنان کاربردی و تأثیرگذار بود که حالا پس از 35 سال همچنان در محصولات جدید مورد استفاده قرار می گیرد. البته Grid Compass 1101 به دلیل قیمت بالا (10 هزار دلار سال 1983 معادل 25 هزار دلار امروزی) چندان در بازار موفق نبود اما پتنت های ثبت شده در زمینه طراحی و نوآوری های آن، پول زیادی را روانه حساب بانکی شرکت سازنده کرد.

سال 1989 میلادی: Compaq LTE و Compaq LTE 286 نخستین نوت بوک ها

پیش از عرضه محصولات سری Compaq LTE، کاربران به کامپیوترهای قابل حمل لقب «چمدانی» را داه بودند که دلیل آن وزن نسبتاً بالای این محصولات بود. اما شرکت کامپک با عرضه مدل های LTE و LTE 286 تعریف جدیدی از سبکی و قابل حمل بودن را ارائه کرد که لقب نوت بوک یا دفتر یادداشت نیز از همین زمان به لپتاپ ها تعلق گرفت.

لپتاپ های کامپک به دلیل وزن سبک و قابلیت حمل آسان، به سرعت در میان کاربران محبوب شدند

لازم به ذکر است که حروف « LTE» در انتهای نام محصولات مورد بحث ارتباطی با فناوری مخابراتی نسل چهارم نداشته و به کلمه « Lite» به معنی سبک اشاره دارد.

لپتاپ های کامپک به دلیل وزن سبک و قابلیت حمل آسان، به سرعت در میان افرادی که زمان زیادی را در سفر بودند محبوب شدند. Compaq LTE و Compaq LTE 286 همچنین نخستین لپتاپ هایی بودند که در کنار درایو فلاپی، از هارد دیسک داخلی نیز بهره می بردند که ظرفیت آن برای مدل LTE 20 مگابایت و برای مدل LTE 286 نیز 40 مگابایت در نظر گرفته شده بود.

سال 1989 میلادی: Macintosh Portable، نخستین لپتاپ اپل

همان سالی که کمپاک لپتاپ های سبک وزن خود را معرفی کرد، شرکت اپل نیز از نخستین کامپیوتر قابل حمل خود رونمایی کرد که هرچند مانند محصول رقیب سبک و جمع و جور نبود، اما کیفیت تصویر بالا و باتری بادوامی داشت؛ مشخصاتی که امروز هم در لپتاپ های اپل قابل مشاهده هستند.

مکینتاش قابل حمل کیفیت تصویر بالا و باتری بادوامی داشت

مکینتاش قابل حمل به دلیل وزن بالا و دشواری جا به جایی چندان پرطرفدار نبود؛ اما شرکت های دیگر را نسبت به تولید لپتاپ های سبک وزن مبتنی بر سیستم عامل مک ترغیب کرد. موضوعی که در حال حاضر خیلی عجیب به نظر می رسد؛ تولید یک دیوایس مجهز به مک توسط شرکتی به جز اپل.

سال 1991 میلادی: اپل PowerBook سری 100، یک لپتاپ انقلابی

کمپانی اپل 2 سال پس از معرفی نخستین کامپیوتر قابل حمل خود، لپتاپ های خانواده  PowerBook را روانه بازار کرد که در مدل های 100، 140 و 170 قابل خریداری بودند و شرکت آنها را سری 100 نامیده بود. این محصولات توانستند در بازار موفقیت چشمگیری کسب کنند و بسیاری از ویژگی های خود را به عنوان استانداردی برای لپتاپ های مدرن تثبیت نمایند.

سری 500 پاوربوک های اپل نخستین لپتاپ هایی بودند که به تاچ پد مجهز شدند

به عنوان مثال، اپل در سری 100 کیبورد را به قسمت بالایی بدنه و زیر نمایشگر منتقل کرد تا فضای کافی برای قرار دادن دست و trackball (گویچه ای که نقش موس را بر عهده داشت) به وجود آید. پیش از این در رایانه های قابل حمل کیبورد در قسمت پایینی بدنه قرار داشت و فاصله میان آن و لولا (یا نمایشگر) به کلیدهای کاربردی یا دستورالعمل ها اختصاص می یافت.

حضور trackball هم ویژگی جالب توجهی بود چرا که سیستم عامل ها کم کم در حال تغییر فضا از محیطی متن پایه به رابط کاربری گرافیکی بودند و وجود ابزاری برای کنترل راحت نشانگر در فضای سیستم عامل ویژگی مهمی به حساب می آمد.

خانواده لپتاپ های PowerBook اپل در میان کاربران از محبوبیت بالایی برخوردار بود و طی سال های عرضه، ویژگی های نوآورانه متنوعی را به بازار معرفی کرد. در سال 1994، سری 500 پاوربوک های اپل نخستین لپتاپ هایی بودند که به تاچ پد مجهز شدند و به صورت پیش فرض آداپتور شبکه Ethernet داشتند.

سال 1992 میلادی: IBM ThinkPad 700، لپتاپی قدرتمند و شاخص

یک سال پس از عرضه سری 100 توسط اپل، شرکت IBM نخستین تینک‌پدهای خود را در مدل های 700، 700c و 700t راهی بازار کرد که در کنار محصولات اپل، نخستین دیوایس هایی بودند که آینده لپتاپ ها را رقم زدند.

طراحی تینک‌پد علاوه بر کاربردی بودن، زیبا نیز بود و جوایز زیادی را در این زمینه نصیب IBM کرد

تینک‌پدهای اولیه برای کنترل نشانگر در سیستم عامل، به اهرم قرمز رنگ کوچکی مجهز شدند که وسط کیبورد قرار داشت؛ ابزاری که در جدیدترین مدل های تینک‌پد نیز یافت می شود. تینک‌پدهای سری 700 همچنین برای اولین بار توانایی واقعی لپتاپ ها را به رخ کشیدند و با نمایشگر رنگی 10.4 اینچی (که از تمام لپتاپ های بازار بزرگتر بود)، حافظه 120 مگابایتی و پردازنده قدرتمند IBM 486 SLC، گزینه وسوسه انگیزی برای کاربران بودند.

طراحی تینک‌پد علاوه بر کاربردی بودن، زیبا نیز بود و جوایز زیادی را در این زمینه نصیب IBM کرد. در ضمن شرکت سازنده برای تبلیغ کاربردی بودن محصول خود کمپین های مختلفی به راه انداخت که از آن جمله می توان به استفاده از تینک‌پد توسط باستان شناسان در اهرام مصر اشاره کرد. حتی ناسا نیز مدل 750c را با خود به فضا برد تا کارایی لپتاپ IBM بیش از پیش به کاربران نشان داده شود.

***

کامپیوترهایی که در این مطلب معرفی کردیم به عنوان پیشگامان عصر لپتاپ ها، با نوآوری هایی که داشتند مسیر را برای ابزارهای مدرنی که امروز در دست داریم هموار نمودند و باعث راهیابی لپتاپ ها به تمام عرصه های زندگی بشر شدند.