آیا ایرانیان می توانند فضانورد بشوند؟

اگر علاقه‌مند به فضا و کهکشان باشید، احتمالا می‌دانید که فضاپیما، پرتابگر و تجهیزات زمینی سه رکن اصلی این حوزه هستند و بر اساس گفته‌های کارشناسان فضایی، ایران در هر سه این حوزه‌ها فعالیت‌هایی کرده اما هنوز نمی‌توان ایران را با کشورهایی مثل هند و کشورهای اروپایی و آمریکایی مقایسه کرد. پیگیری‌های دیجیاتو از کارشناسان فضایی همچنین نشان می‌دهد که اگر یک فرد ایرانی بخواهد فضانورد شود، رویایی که بسیاری از کودکان ینگه دنیا در دوران طفولیت به سر می‌برند، با مشکلات اساسی روبروست.

ایران در برنامه ششم توسعه وارد فاز جدیدی از تشکیلات فضایی شده و قصد دارد با پتانسیل شرکت‌های خصوصی و همچنین حمایت از استارتاپ‌های فضامحور، راه جدیدی را در این زمینه ایجاد کند. امروزه ایران نقطه‌ای از ماهواره بدر را در اختیار دارد که به موجب آن سهم اندکی هم از عرب‌ست گرفته و به همین دلیل هم هست که کانال‌های IRIB در محدوده فرکانس این ماهواره قرار دارند. مرتضی براری، رییس سازمان فضایی ایران نیز در حاشیه رویداد تلکام نوزدهم تاکید کرده بود که وارد نشدن ایران به مقوله شبکه‌های ماهواره‌ای ضررهای میلیارد دلاری به کشورمان زده و به نظر می‌رسد با توسعه ماهواره‌ای موسوم به Leo این سازمان قصد دارد تا جدی‌تر از گذشته به این مقوله ورود پیدا کند.

بنا به گفته کارشناسان فضایی به دیجیاتو، کشور ما 10 سال هس که وارد این حوزه شده و تاکنون موفق به پرتاب 4 ماهواره در مدار شده (ارتفاعی بیش از 250 کیلومتر از سطح دریا که به عنوان فضا از آن یاد می‌شود) که البته در حال حاضر همگی ناموفق هستند، این کارشناس به دیجیاتو می‌گوید که برخی از این ماهواره‌ها صرفا به عنوان اثبات فناوری به کهکشان پرتاب شده و اساسا بر خلاف تصور عموم قرار نبوده که کارکرد خاصی داشته باشند و گامی نخست برای رسیدن به این فناوری بوده است.

در حال حاضر تمامی پرتاب‌های فضایی از قزاقستان و نقطه‌ای که البته متعلق به کشور روسیه هست انجام می‌شود، حتی پرتاب‌های کشور آمریکا که زمانی رقیب دیرینه شوروی (روسیه کنونی) بود؛ البته قرار است تا در چند ماه آینده آمریکا دوباره این پرتاب‌ها را در خاک خودشان ترتیب اثر دهد. چین هم به طور مستقل در حال برنامه‌ریزی پرتاب‌های فضایی بصورت مجزا برای خودش هست و تلاش‌هایی مثبت در این زمینه تاکنون انجام داده است.

اما از آنجایی که آمریکا هم به عنوان نقشی تصمیم گیرنده در این میان حضور دارد، رای مثبتی برای ورود فضانوردان ایرانی به ایستگاه بین‌المللی فضایی را ندارد و به همین منظور اگر یک ایرانی بخواهد به فضا برود، مجبور به تغییر هویت ملی‌اش خواهد بود. شایان ذکر است افرادی مثل انوشه انصاری که به ایرانی بودن آنها تاکید می‌شود هم به علت دوتابعه بودن و ملیت آمریکایی خود توانستند به فضا بروند.

جدا از مورد فوق بنا به گفته سازمان فضایی کشور، برای ارسال یک فضانورد به فضا رقمی معادل 12 میلیارد دلار تخمین زده شده است که فعلا امکان تخصیص بودجه برای آن نیست، هرچند تاکید شده که در آینده تلاش‌هایی در این زمینه انجام می‌شود.

با اینکه در سال 1391 ایران توانست میمونی به فضا پرتاب کند و بنا به ادعای دولت آن را سالم به زمین بازگرداند (بسیاری از رسانه‌ها در آن زمان موضوع بازگشت زنده میمون را شک‌برانگیز قلمداد کرده بودند) اما در هر حال در همان زمان هم اعلام شد که «هنوز پروسه انتخاب فضانورد ایرانی برای اعزام به فضا طی سال‌های آینده، انجام نشده؛ اما مطالعات انتخاب فضانورد انجام شده و نقشه راه تعلیم فضانورد، تدوین و مذاکراتی هم با نهادهای مرتبط انجام شده است.» تا به امروز خبری از این نقشه راه و آموزشگاه و یا اعزام عده‌ای از افراد به آموزشگاه‌های معتبر فضانوردی صورت نگرفته است.

همچنین در دی ماه 1394 آژانس فدرال فضایی روسیه (راسکازموس) اعلام کرده بود که قصد دارد با ایران برای پرورش موضوع تعلیم فضانوردان همکاری کند، هرچند رییس وقت این سازمان به خبرنگاران تاکید کرده بود که هنوز هیچ قراردادی امضا نشده و صرفا تمایلاتی بین طرفین برای تحقق این موضوع شکل گرفته است؛ تمایلاتی که اکنون بعد از گذشت نزدیک به 3 سال هنوز سرانجامش مشخص نشده است.

گفتنیست در آینده‌ای نه چندان دور دیجیاتو تحقیقات مفصلی انجام خواهد داد و این موضوع و دیگر شبهات در زمینه امور فضایی کشورمان را بیشتر کندوکاو می‌کنیم و آن‌ها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.