حاشیه‌های گزارش ۲۰:۳۰؛ چرا وزیر ارتباطات به دوربین صدا و سیما «نه» گفت؟

دو گزارش هفتم و هشتم آذرماه اخبار 20.30 به نحوه عملکرد پیام‌رسان‌های داخلی و انتقادات از وزارت ارتباطات مبنی بر عدم حمایت درست از این مدل‌های بومی پرداخت. پس از پخش این گزارش بود که وزیر ارتباطات و معاونین او در توییتر به انتقاد از محتوای آن پرداختند و خبرنگاران این برنامه نیز جوابیه‌هایی صادر کردند. اما در این درگیری لفظی عوامل صدا و سیما و دولتمردان وزارتخانه ارتباطات دقیقا چه گذشت و حق با کیست؟

گزارش هفتم آذرماه و انتقاد از وزارت ارتباطات:

در ثانیه‌های اول گزارش هفتم آذرماه 20.30 از انحصار یک پیام رسان خارجی یاد می‌شود و با نقش بستن لوگوی تلگرام، هویت این پیام‌رسان بین‌المللی آشکار می‌شود. فارغ از اینکه واژه انحصار چگونه به پیام‌رسانی که در کنار تمامی مدل‌های بومی و غیربومی مشغول به کار بود داده می‌شود، گزارش به سمت گفتگو با مدیران کنونی پیام‌رسان‌های بومی برمی‌گردد؛ گفتگو‌هایی که بنا به گفته «مهدی انجیدنی» مدیرعامل پیام‌رسان گپ توسط صداوسیما تقطیع شده‌اند.

در حقیقت اینطور به نظر می‌رسد که هدف مدیر پیامرسان بومی از ذکر مشکلات، حل مسائل بوده ولی با مهندسی دغدغه وی، بازی سازی سیاسی شده است.  ویدئوی کامل این مصاحبه را می‌توانید در پایین مشاهده کنید:

موضوع تقطیع کردن ویدئوها در گزارشات صدا و سیما پیش‌تر هم رخ داده بود و مورد جنجالی آن به گزارش مردم و نظرشان درباره فضای مجازی و تلگرام برمی‌گشت که در نهایت به عذرخواهی گزارشگر و توبیخ برخی از مسئولین صدا و سیما منجر شد. 20.30 از زبان مدیران پیام‌رسان‌ها و کارشناسان می‌گوید که وزارت ارتباطات به وظایف خود در قبال حمایت از پیام‌رسان‌های بومی عمل نکرده و با راه‌اندازی برنامه‌های جعلی چون تلگرام طلایی و هاتگرام عملا راه را برای پیشرفت مدل‌های بومی بسته است.

در اینجا مشخص می‌شود که دیدگاه مجموعه 20.30 دیدگاه اشتباه حذف رقیب در رقابت با یک اپلیکیشن خارجی است که بارها و بارها توسط کارشناسان و برخی مدیران پیام‌رسان‌های بومی نکوهش شده است. به عنوان مثال مدیر پیام‌رسان بله بارها در مصاحبه‌های خبری خود از لزوم برقراری تلگرام در مارکت گفته و برخی از کارشناسان نیز اظهار داشته‌اند که پیام‌رسان‌های بومی باید با تکیه بر امکانات بومی و منحصر به فرد خود از مدل‌های خارجی خود را متمایز کنند.

جدای از این موضوع، در گزارشات این برنامه تلویزیونی راه‌اندازی برنامه‌های جعلی تلگرام طلایی و هاتگرام به وزارت ارتباطات نسبت داده می‌شود؛ موضوعی که بارها توسط وزارت ارتباطات تکذیب شده است. اخیرا نیز مجلسی‌ها و چند تن دیگر از افراد دولتی اعلام داشته‌اند که دو برنامه مذکور برای دستگاه اطلاعاتی حاکمیت است و مدیران پیام‌رسان‌های بومی هم به این موضوع بارها و بارها تاکید داشته‌اند. روابط عمومی وزارتخانه ارتباطات نیز در بیانیه‌هایی این دو مدل را غیرامن خوانده و مردم را نسبت به کارکرد غیرامن آنها آگاهی داده‌اند. با این حال اینکه حمایت‌هایی هم از سوی وزارت ارتباطات برای این دو پیام‌رسان شده را نمی‌توان نادیده گرفت اما موسس و حامی اصلی آنها دستگاه‌های دیگری هستند.

سید علیرضا آل داوود تنها کارشناسی است که در گزارش 20.30 نامش به چشم می‌خورد و در گفتارش نسبت به عملکرد وزارت ارتباطات انتقاد می‌کند. این کارشناس که بیشتر بخاطر برنامه «رصد» در شبکه قرآن در تلویزیون دیده شده، پیش از این هم نظرات نسبتا تندی درباره فضای مجازی داشته و آن را عامل اصلی طلاق‌های جامعه و یا خشونت کودکان و... دانسته است. گزارش 20.30 بدون حضور کارشناس دیگری تمام می‌شود و صحبت موافق و مخالف را از اصول اولیه یک گزارش خبری است را رعایت نمی‌کند.

از آنسو «محمدجواد آذری جهرمی» بعد از نوشتن رشته توییت‌های انتقادی نسبت به عملکرد صدا و سیما، توییتی منتشر کرده که گفتگوی روابط عمومی این مرکز و مهدی انجیدنی را در بستر پیام‌رسان تلگرام نشان می‌دهد که اعتراض بسیاری از کاربران را در پی داشته است چرا که به نظر می‌رسد حتی مدیران پیام‌رسان‌های بومی و وزارت ارتباطات در این بستر فیلترشده چت می‌کنند. ضمنا اینکه جهرمی با صدا و سیما مصاحبه نمی‌کند و حرف‌های خود را در توییتر فیلترشده در ایران می‌زند، از دیگر انتقاداتی است که نسبت به او شده؛ انتقاداتی که چندان منطقی به نظر نمی‌رسند و نبود تلویزیون‌های خصوصی و داشتن انحصار صدا و سیما در دست یک سازمان در کشور ما علت اصلی این موضوع به شمار می‌رود.

همچنین «حمید فتاحی» معاون وزیر ارتباطات اینفوگرافی را منتشر ساخته که در آن نسبت به عملکرد سازمان‌های مختلف در قبال پیام‌رسان‌های بومی گزارشاتی به تصویر کشیده شده است. البته دقیقا مشخص نیست محتوای این آمار با رصد چه عواملی استخراج شده است. به عنوان مثال در قسمت مربوط به صدا و سیما، این آمار نشان می‌دهد که سازمان مورد بحث در موضوع «عدم بکارگیری و تبلیغ پیام‌رسان‌های خارجی در برنامه‌های تلویزیونی پرمخاطب» ضعیف عمل کرده، در حالی که تمامی برنامه‌های صدا و سیما حتی از آوردن اسم تلگرام و اینستاگرام و امثالهم حذر دارند.

بخش دوم اما به فرهنگسازی استفاده از پیام‌رسان‌های بومی توسط صدا و سیما برمی‌گردد و آمار منطقی‌تری را ارائه می‌کند. عملکرد یکطرفه صدا و سیما در این زمینه و تولید گزارشات غیرمنطقی درباره پیام‌رسان‌های خارجی و تاثیرش در زندگی مردم بارها توسط کارشناسان حوزه و مردم به نقد کشیده شده است. از آنسو بخش‌هایی چون بانک مرکزی و آموزش و پرورش هم هیچ یک از وظایف خود را انجام نداده‌اند و هیچ اسمی از آنها در گزارش 20.30 به عنوان بخش‌هایی که در حمایت خود تعلل کرده‌اند، دیده نمی‌شود.

چندی پیش مدیران و مسئولان پیام‌رسان‌های بومی از جمله پیام‌رسان سروش (که زیر نظر صدا و سیما فعالیت دارد) نسبت به عملکرد ضعیف بخش‌های مختلف حاکمیت در حمایت از آنها انتقاداتی را بجا آوردند. جملگی آنان بر این باور بودند که حمایت‌های وزارت ارتباطات به نسبت مثمر ثمر بوده ولی هنوز جای کار دارد. نوک پیکان حرف‌های مدیران پیام‌رسان‌های بومی اگر کمی واکاوی شود قطعا به سمت وزارت ارتباطات و یا صدا و سیما برنمی‌گردد بلکه بخش‌های دیگری را نشانه رفته است.

تلگرام طلایی و هاتگرام روزنه‌ای هستند که این روزها بیش از 35 میلیون نفر از مردم را درون خود جای داده و بنا به اطلاع مرکز ملی فضای مجازی قرار است تا در پایان آذرماه از بستر تلگرام جدا شوند و به صورت مستقل در بیایند. خارج از اینکه این اقدام چقدر می‌تواند از نظر امنیتی برای کاربران مخاطره‌امیز باشد، باید دید که با نهایی شدن این عمل و بومی شدن این دو پیام‌رسان آینده راه مدل‌های داخلی در کنار تلگرام طلایی و هاتگرام چه خواهد شد.

نظر شما چیست؟ آیا صدا و سیما منصفانه انتقاد کرده و وزارت ارتباطات مستولی عدم موفقیت نه چندان خوب پیام‌رسان‌های بومی است؟ عملکرد دولتمردان وزارت ارتباطات و صحت و سقم اینفوگرافیکی که منتشر شده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ برای قضاوت بهتر می‌توانید گزارش هشتم آذرماه از برنامه 20.30 را هم در ویدئوی زیر ببینید:

گزارش هشتم آذرماه و واکنشات به جوابیه‌های وزیر ارتباطات: