آیا بورس ایران جای مناسبی برای استارت‌آپ‌ها است؟

ورود به بورس اخیرا بیشتر مورد توجه استارت‌آپ‌ها قرار گرفته‌است. حتی برخی از استارت‌آپ‌های بزرگ مانند دیجی‌کالا گفته‌اند که سعی دارند تا سال ۹۸ وارد بازار سرمایه شوند، اما قوانین را مناسب شرکت‌های تکنولوژی نمی‌بینند. از سوی دیگر ورود شرکت‌های به بورس نیاز به ارائه تصویری شفاف از عملکرد مالی آنها دارد و به همین دلیل برخی تصور می‌کنند که وارد نشدن استارت‌آپ‌ها به بورس نشان دهنده کارنامه مبهم مالی آنها و یا عدم توان رقابت در بازار بورس است.

مجموع همین عوامل، موجب شده تا این تصویر به وجود بیاید که ورود شرکت‌ها و مخصوصا استارت‌آپ‌ها به بورس، نشانه‌ای از موفقیت آنهاست. این درحالی‌ست که طبق آمارهای جهانی ۷۵ درصد از استارت‌آپ‌هایی که به بورس وارد می‌شوند، علامت سقوط سهم آنها روی تابلوها نمایش داده می‌شود.

اما واقعا شرایط بازار بورس ایران تا چه اندازه آماده پذیرش استارت‌آپ‌هاست و چه عواملی موجب می‌شود تا آنها از ورود به تابلوها صرف نظر کنند؟ مدیرعامل فرابورس ایران به دیجیاتو گفته بود مشکل قوانین برای ورود استارت‌آپ‌ها به بازار بورس حل شده است. «امیر هامونی» می‌گوید در حال حاضر در فرابورس تابلوهایی وجود دارد برای ورود به آن شرکت‌ها لازم نیست سه سال سودآور باشند و برای ورود به تابلوی دوم کافی است تا یک سال از تاسیس شرکت‌ها گذشته باشد. حتی اگر شرکت‌ها زیان‌‌ده باشند هم می‌توانند با یک چشم‌انداز مثبت وارد تابلوی دوم فرابورس شوند:

«ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار سرمایه دو مانع و چالش بزرگ دارد که به تیم مدیریت مالی، حسابداری و ثبت حساب‌ها برمی‌گردد. معمولاً این موارد با استانداردهای حسابداری ایران و IFRS که حسابداری بین‌المللی است انجام نمی‌شود. سپس زمانی که می‌خواهند وارد فرابورس شوند، با یک چالش بزرگ برای تغییر و تحول در نظام حسابداری خود مواجه می‌شوند. در نتیجه لازم می‌شود تا همه‌چیز را از نو بسازند. این مشکل در واقع به خود استارت‌آپ‌ها برمی‌گردد و اگر از ابتدا فرایندها دقیق انجام می‌شد، ورود آنها به بازار فرابورس خیلی ساده‌تر بود.»

«عادل طالبی» کارشناس تجارت الکترونیک درباره ورود استارت‌آپ‌ها به بورس، به دیجیاتو می‌گوید ورود به بورس شرایطی دارد که اگر رعایت شود شرکت‌ها می‌توانند وارد آن شوند، اما ورود به بورس لزوما نشان دهنده موفقیت یا پیشرفت آنها نیست:

«شرکت‌‌های زیادی در بورس ورشکسته می‌شوند. یا حتی شرکت‌های دولتی زیادی در بورس وجود دارند که به صورت سوری از ورشکستگی آنها جلوگیری می‌شود. الزاما این موضوع به معنای موفقیت آنها نیست به هر حال وقتی از حوزه‌‌ای تعدادی از کسب و کارها وارد بورس می‌شوند مشخص است که برخی از کسب و کارها الزامات را رعایت کرده‌اند و حائز شرایط بوده‌اند.»

طالبی در پاسخ به این سوال دیجیاتو که آیا ورود استارت‌آپ‌‌ها به بورس منطقی‌ست و تا چه اندازه احتمال شکست وجود دارد، توضیح داد:

«بورس ایران با بورس سایر کشورها مانند آمریکا متفاوت است. در آمریکا انواع بورس وجود دارد که مثلا فقط شرکت‌های کوچک وارد آن می‌شوند. درحالیکه ما در ایران فقط یک بورس داریم که توسط دولت کنترل و برنامه‌‌ریزی می‌شود. مدل بورس ما مشکل دارد چون کپی برداری شده از نمونه‌های خارجی‌ست و سعی شده ایرانیزه شود و به بلوغ کامل نرسیده‌است. در واقع بورس ایران مناسب ورود استارت‌آپ‌ها نیست. ضمن آنکه در سایر کشورها که بورس به درستی در آنها شکل گرفته‌است. شرکت‌ها در رقابت با یکدیگر شکست می‌خورند.»

ورود استارت‌آپ‌ها به بورس ماهیت جسورانه‌‌ای دارد و در سراسر جهان یکی از حرفه‌ای‌ترین سطوح سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود که سرمایه‌گذاری در آن کار مردم عادی نیست.

به گفته طالبی در همین راستا درون فرابورس ایران کمیته‌ای به نام «های تک» تشکیل شده‌است که روی این موضوع به صورت تخصصی کار شود و افراد خاص بتوانند در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند و هرکس نتواند وارد آن شود. اقدامی که به باور طالبی و بر اساس استانداردهای جهانی کاملا درست است. به گفته او مدل سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ ها با مدل‌های سنتی متفاوت است، نحوه سنجیدن آنها متفاوت از سایر کسب و کارهاست.